Μια ενδιαφέρουσα και εκτεταμένη αρχαία αγροτική εγκατάσταση στον οικισμό Καλού

Στη θέση Πελεκητά του οικισμού Καλού, στην πρώην επαρχία Τεμένους, βρίσκεται μια ιδιαίτερη αγροτική εγκατάσταση με χρήση κατά την ελληνιστική περίοδο φθάνοντας ως την κλασική και με στοιχεία που μαρτυρούν χρήση της και στους ρωμαϊκούς χρόνους.

Της Ελένης Βασιλάκη

Στο μέσο ενός ελαιώνα, σ' ένα τοπίο τόσο φωτεινό και όμορφο, βλέπουμε πελεκημένο πάνω σε βράχο ένα πατητήρι που, σύμφωνα με τον γεωλόγο και ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη, ξεχωρίζει απ' όλα τα άλλα του είδους του αποτελώντας το μοναδικό, μέχρι σήμερα, εύρημα του είδους του στην Κρήτη. Κι αυτό επειδή διαθέτει χώρο για το πάτημα των σταφυλιών με δοχειό το οποίο όμως είναι κοινό με πελεκημένο πάνω στον ίδιο βράχο πιεστήριο.

Έτσι ο μούστος από το πάτημα των σταφυλιών αλλά κι εκείνος από τη συμπίεση των τσαμπιών, που έμεναν στο τέλος της διαδικασίας, έπεφτε στο ίδιο δοχείο, πράγμα που δεν είναι συνηθισμένο στην Κρήτη εκείνων των περιόδων.

Μάλιστα η εγκατάσταση αυτή αφορούσε όχι μόνο στην παραγωγή κρασιού αλλά και λαδιού, με αντίβαρα των ρωμαϊκών χρόνων που ακόμα υπάρχουν στο σημείο και είχαν χρήση στην παραγωγή λαδιού, ενώ βλέπουμε ακόμα και γουδιά για σιτηρά.

Στον ίδιο χώρο και σε απόσταση 3-4 μέτρων υπάρχουν πάνω σε βράχους λαξευτοί χώροι που προφανώς φιλοξενούσαν κατοικίες ενώ στο μεγαλύτερο και ψηλότερο βράχο διακρίνονται λαξευτά σκαλοπάτια, που όμως ξεκινούν από το μέσο του.

Εικάζεται πως η κορυφή του βράχου είχε λατρευτικό χαρακτήρα και ίσως έφθαναν σ΄αυτή πατώντας πάνω σε στέγη οικήματος που υπήρχε στη βάση του, γι αυτό και τα σκαλοπάτια έχουν λαξευτεί από το μέσο του βράχου και πάνω. Στο πλάι του βράχου εξάλλου διακρίνονται τετράγωνες λαξεύσεις που μας δείχνουν θέση δοκαριών για κτίσμα που υπήρχε στη βάση.

Λάξευση σε βράχο, που ίσως αποτελούσε τη βάση ενός ακόμα κτίσματος, υπάρχει και στην απέναντι πλευρά του ελαιώνα μαρτυρώντας πως μάλλον εκεί είχαμε μια οργανωμένη αγροτική εγκατάσταση.

Ανασκαφή δεν έχει γίνει στο σημείο ώστε να διευκρινιστούν πράγματα και σε σχέση με τον ακριβή χρόνο χρήσης όλων αυτών των δομών αλλά και σε σχέση με τη λειτουργία τους.

Ο θρύλος για τη στοιχειωμένη πηγή

Όπως μας είπε πάντως ο κ Μανόλης ,στην ιδιοκτησία του οποίου βρίσκεται όλος αυτός ο θησαυρός, οι θρύλοι δεν λείπουν ούτε από εκεί.

Έτσι μικρό παιδί ακόμα θυμάται να του λένε πως η περιοχή φάντασε. Λίγο πιο κάτω από τον ελαιώνα του υπήρχε καβούσι απ' όπου έπαιρναν το νερό οι συγχωριανοί του και θυμάται να λένε πως η πηγή ήταν στοιχειωμένη από ένα τεράστιο φίδι.

Θα πίστευε και ο ίδιος πως όλα αυτά ήταν αποκυήματα της φαντασίας των κατοίκων του Καλού αν κάποια στιγμή , ένα καλοκαίρι, δεν έβλεπε με τα μάτια του αυτό τον τρομερό όφη.

Το κεφάλι του, μας περιγράφει, ήταν τεράστιο, όπως και το μήκος του ,και κάτι τέτοιο δεν είχε δει ποτέ ξανά στη ζωή του ούτε είδε μελλοντικά. Τότε πίστεψε πως πράγματι το σημείο ήταν στοιχειωμένο και απέφευγε να πηγαίνει τακτικά για να μην το συναντήσει και πάλι .

Σήμερα στο Καλού ζουν περίπου 130 άτομα. Σε ότι αφορά στην ονομασία του χωριού μάλλον πρέπει να την αναζητήσουμε στο επίθετο ή σε ιδιότητα του πρώτου οικιστή του με την πρώτη αναφορά σε αυτό να τη συναντάμε στο Δουκικό Αρχείο του Χάνδακα και σε έγγραφα του.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)