Ο πύργος των Σουνδουλουνάκηδων στους Σταμνοιούς

Στον όμορφο οικισμό των Σταμνοιών Πεδιάδος βρίσκεται ένας βενετσιάνικος πύργος που σε αντίθεση με την πλειοψηφία των πύργων αυτής της περιόδου όχι μόνο στέκει όρθιος αλλά κατοικείται κιόλας.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ιδιοκτήτες του σήμερα είναι ο Παράσχος και η Ελένη Σουνδουλουνάκη (φέρουν ένα αρκετά σπάνιο επώνυμο και ίσως με ενετικές ρίζες) που καμαρώνουν για το σπίτι τους, αν και όπως φαίνεται η συντήρηση του δεν είναι εύκολη υπόθεση.

Παρότι πολλά πράγματα για το παρελθόν του δεν είναι γνωστά φέρεται να κτίστηκε κάπου μέσα στον 14^ο αιώνα, κατά το πρότυπο του πύργου του Ξωπατέρα στη Μονή Οδηγήτριας.

Η φιλόξενη κ Ελένη Σουνδουλουνάκη μας άνοιξε τον… πύργο της και είδαμε το εσωτερικό του, το οποίο διατηρεί πολλά στοιχεία από την πρώτη χρήση του, με προσθήκες μεταγενέστερες, για να γίνει πιο λειτουργικός, χωρίς όμως πολλά σύγχρονα στοιχεία που θα αλλοίωναν τη φυσιογνωμία του.

Έτσι για παράδειγμα στο μεγάλο τζάκι του πύργου είδαμε τα πρώτα πελέκια που είχαν χρησιμοποιήσει για το κτίσιμο του ενώ ανάλογης περιόδου είναι και τα πελέκια σε όλες τις εσωτερικές πόρτες του.

Στην οροφή υπάρχουν ακόμα τα περίφημα καλάμια και τα δοκάρια των παλιών Κρητικών σπιτιών ενώ οι δύο κεντρικές είσοδοι-έξοδοι φέρουν το γνωστό μικρό παραθυράκι, το πανωπόρτι, στην επάνω γωνία τους που επέτρεπε ανοίγοντας το να μπαίνει ο αέρας χωρίς στην ουσία η πόρτα να είναι ανοικτή.

Το πάτωμα δεν είναι από μωσαϊκό ή πλακάκι αλλά από λείο τσιμέντο ενώ το χειμώνα δε μένει ακάλυπτο με χαλιά ούτε μια σπιθαμή του για πρακτικούς και ουσιαστικούς λόγους (καθαριότητα και ζεστασιά).

Οι τοίχοι του πύργου είναι παχείς για να αντέχουν τα «χτυπήματα» της εποχής που κτίστηκε ο πύργος. Τα παράθυρα του δεν είναι πολλά όμως είναι μεγάλα. Μάλιστα όπως μας είπε η πυργοδέσποινα του φέρουν ακόμα σε σημεία τους σημάδια από παλαιότερες επιθέσεις που δέχθηκε το κτίσμα.

Στον εξωτερικό χώρο του ξεχωρίζει ένας πολύ παλιό πατητήρι που, σύμφωνα με την κ Ελένη, έφερε κάτι σαν ψηφιδωτό στη βάση του, το οποίο ωστόσο σήμερα δεν διακρίνεται. Ένα χωριστό αυλάκι οδηγούσε τον πρώτο μούστο από το πάτημα των σταφυλιών, τον πρόρογο, που ήταν εκείνος της καλύτερης ποιότητας, σε διαφορετικό σημείο από τον υπόλοιπο μούστο που κατέληγε σε ένα μεσαίου μέγεθος υπολίνιο.

Μια λεπτομέρεια που δεν μπορούμε να αφήσουμε ασχολίαστη είναι το υφαντό παραδοσιακό προσόψιο που είδαμε απλωμένο στο πανοπόρτι της εισόδου του πύργου. Ένα προσόψιο από κείνα που οι παλιές Κρητικές ύφαιναν και άπλωναν στον ώμο τους για να μεταφέρουν τις στάμνες με το νερό για να μην βρέχονται και να μην πληγώνονται από το βάρος.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)