Η Ζωοδόχος Πηγή με τις εξαιρετικής τέχνης τοιχογραφίες στους Λαμπιώτες Αμαρίου

Νότια του οικισμού Λαμπιώτες, στο Αμάρι, και στο κοιμητήριο της περιοχής δεσπόζει ο μονόχωρος και καμαροσκέπαστος ναός της Παναγίας, που γιορτάζει της Ζωοδόχου Πηγής.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ο ναός της  Παναγίας είναι μνημείο του 14ου ή 15ου αιώνα που πριν από χρόνια κινδύνευε καθώς έμπαινε νερό από την καμάρα του θόλου. Η υγρασία κατέστρεφε τον τοιχογραφικό διάκοσμο ενώ πέτρες στο εσωτερικό του ναού κρέμονταν, στην κυριολεξία, απειλώντας τις τοιχογραφίες.

Από παλιότερες επισκευές είχαν έτσι κι αλλιώς καταστραφεί οι τοιχογραφίες ολόσωμων αγίων, στο κάτω τμήμα των πλάγιων τοίχων.

Ευτυχώς, οι τοιχογραφίες της καμάρας, μετά από εργασίες που έγιναν από τους αρχαιολόγους, στερεώθηκαν και καθαρίστηκαν κι έτσι αναδείχθηκαν τα φωτεινά τους χρώματα και οι ωραίες παραστάσεις τους.

Πρόκειται όπως έχουν επισημάνει και οι ειδικοί για έργα άριστου ζωγράφου, του β' μισού του 14^ου αιώνα, που ήταν γνώστης των εξελίξεων στην παλαιολόγια τέχνη και  έδινε μεγάλη σημασία στη λεπτομέρεια. 

Αυτό γίνεται αντιληπτό αν κοιτάξει κάποιος τις λεπτομέρειες στα δάκτυλα ποδιών και χεριών των μορφών που κοσμούν το ναό.

Εκπληκτική θεωρείται η τοιχογραφία της Αναστάσεως και η εις Άδου Καθόδος. Ξεχωριστές και οι σκηνές της Προδοσίας, του Λαζάρου, της Βιοφόρου, της Σταύρωσης και του Λίθου.

Στο νότιο τμήμα του θόλου ξεχωρίζει η Βάπτιση ενώ στο Ιερό η Ανάληψη και στη βόρεια μετόπη της κόγχης ο Άγιος Ιωακείμ. Στο νότιο κάτω τοίχο ο Φωτοδότης Χριστός και οι Αγίες Παρασκευή, Βαρβάρα και Ειρήνη. Ακόμα ξεχωρίζουν οι μορφές όρθιων στρατιωτικών Αγίων, τις οποίες όμως διακρίνουμε από τα γόνατα και κάτω.

Είναι ευδιάκριτο πως, σε μεταγενέστερη φάση από την ανέγερση του ναού, έγινε επέκταση του κτίσματος και ανοίχτηκε μεγάλο τόξο επικοινωνίας στον αρχικό τοίχο και προς τα δυτικά.

 Όταν η επέκταση αυτή κατέρρευσε το τόξο κλείστηκε και ανακατασκευάστηκε το θύρωμα. Στη νότια πλευρά δημιουγήθηκε, μεταγενέστερα, μικρό ορθογώνιο παράθυρο, στο οποίο χρησιμοποιήθηκαν γλυπτά στοιχεία από το θύρωμα της επέκτασης. Αυτά μας οδηγούν και στα συμπεράσματα ως προς τη χρονολόγηση του κτίσματος.

Εξωτερικά του ναού βλέπουμε ένα μεγάλο και επιμελημένο αρκοσόλιο με οξυκόρυφο τόξο που φέρεται να προστέθηκε στη νότια πλευρά του ναού την ίδια εποχή.

Λίγα μέτρα πιο κάτω από το ναό, και στο ύψος του Ιερού του, βρίσκεται πηγή νερού που δικαιολογεί και την αφιέρωση του  στη Ζωοδόχο Πηγή.

(Πηγές: Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης και Πρακτικά Αρχαιολογικής Εταιρείας 1952) 

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος  σε  οποιονδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)