Η άγρια ομορφιά στ' Αρμίχια πάνω από το Κατωφύγι και τον Ξενιάκο

Πάνω από τους οικισμούς Ξενιάκος και Κατωφύγι απλώνονται τ’ Αρμίχια, μια περιοχή άγονη και ορεινή αλλά παρολαυτά εντυπωσιακή, ακριβώς λόγω της άγριας ομορφιάς της.

Της Ελένης Βασιλάκη

Το υψόμετρο της μεγάλο και τα βουνά που την αγκαλιάζουν πολλά. Το Κεντροβουνό, η Μαγειρεύτρα, όπου είχε λημέρι ο καπετάνιος του ΕΛΑΣ Βασίλης Πλαγιωτάκης, απέναντι η Μαδάρα με τον Αφέντη Χριστό και πολλές μικρότερες κορφές γεμίζουν το μάτι με το γκρίζο τοπίο τους.Αραιά και που κάποια πρινάρια με τεράστιους κορμούς και παχύ ίσκιο σπάνε τη χρωματική μονοτονία.

Ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας Μανόλης Μανουσάκης, που ξέρει από παιδί κάθε μέτρο αυτής της γης, μας συνόδευσε στ’ Αρμίχια και μας γνώρισε τον τόσο διαφορετικό αλλά και συνάμα όμορφο τόπο του.

Το νερό λιγοστό, τόσο όσο χρειάζονται οι πέρδικες, οι λαγοί και τα άλλα ζωντανά που διαβιούν εκεί για να επιβιώσουν. Στη θέση "Καράντουλα" συναντάμε την πηγή του Χαλασμένου, η οποία αναβλύζει μέσα από ένα χαλασά και τρέχει χειμώνα καλοκαίρι μικρή ποσότητα νερού. Όπως μας εξήγησε ο Μάνος Μανωλάκης, που κατάγεται από την περιοχή αυτή, εικάζεται πως η ονομασία Καράντουλα προέρχεται από Άραβα πολέμαρχο με αυτό το όνομα που φέρεται να είχε κάπου εκεί το λιμέρι του ώστε προφυλαγμένος από το άγριο τοπίο να κάνει εφόδους ενάντια στις δυνάμεις του Νικηφόρου Φωκά.

Απομεινάρια από πέτρινες στάνες, σκόρπια εδώ κι εκεί ,δίνουν το δικό τους στίγμα για την ανθρώπινη ζωή που είχε άλλοτε το βουνό.

Στο ψηλότερο σημείο βρίσκεται το Αγιοθέσι, ένα βαραθρώδες σπήλαιο που δύσκολα μπορεί να εντοπίσει κανείς αν δεν γνωρίζει την περιοχή. Το μήκος του δεν ξεπερνά τα 30-40 μέτρα όμως η ομορφιά του δεν περιγράφεται.

Κανείς από τον τόπο δεν ξέρει γιατί του δόθηκε η ονομασία Αγιοθέσι…Να είχε άραγε λατρευτική χρήση στο παρελθόν; Να φιλοξένησε κάποιο ασκητή; Ουδείς επιβεβαιώνει κι εμείς το μόνο που μπορούμε με σιγουριά να πούμε είναι πως είναι δημιούργημα της φύσης αξιοπρόσεκτο.

Πάνω από τα 1.100 μέτρα μια φουντωτή και καταπράσινη αλουτσά γυρεύει σκιά κάτω από ένα μικρό πρίνο. Παραδίπλα ανθισμένες ασκλετούρες. Το μεγάλο υψόμετρο ενισχύει την άνθιση τους πολύ νωρίτερα σε σχέση με άλλα μέρη στα χαμηλά.

Σε σημεία τους τ’ Αρμίχια μοιάζουν λες κι έχουν αντί για φυτά πέτρες φυτεμένες στο έδαφος τους. Είναι σαν κάποιος να έπιασε από ψηλά σιδερόπετρες και να τις σκόρπισε με τάξη δημιουργώντας ένα πλακόστρωτο σε μεγάλη έκταση.

Απέναντι από το πλακόστρωτο δεσπόζει η Μαδάρα του Λασιθίου. Ο Μανόλης μας διηγείται την ιστορία για το πώς πήραν τα ονόματα τους οι πιο γνωστές κορφές της: Ήταν 6 Αυγούστου και μια μάνα με το μικρό παιδί της πάνω στο μουλάρι ανέβαιναν το κακοτράχαλο βουνό για να προσκυνήσουν στη χάρη του Αφέντη Χριστού. Είχαν σχεδόν φτάσει όταν ξαφνικά άκουσαν μια φωνή να ρωτάει "Κυρά ποιού χρωστάς τη χάρη, (εννοώντας το ανέβασμα) στου Αφέντη Χριστού ή στου μουλαριού;","Στου μουλαριού" απαντά η γυναίκα χωρίς να το πολυσκεφτεί.

Τότε ξέσπασε ένας δυνατός άνεμος και σήκωσε, πετώντας μακριά, τη γυναίκα, το παιδί και το μουλάρι. Το παιδί βρέθηκε στη μια κορφή και την ονόμασαν "Κοπέλι", το μουλάρι σε μια άλλη και την ονόμασαν "Του Καβαλάρη το πάτημα" και η γυναίκα σε μια άλλη που την ονόμασαν "Πόρο της Κεράς"