Τα άγνωστα ορυχεία μαγγανίου και λιγνίτη στο Χανδρά Σητείας

Στα διοικητικά όρια του Χανδρά Σητείας βρίσκονται ξεχασμένα από τον πολύ κόσμο, σχεδόν μη ορατά για εκείνους που δε γνωρίζουν ώστε να παρατηρήσουν το τοπίο, παλιά ορυχεία μαγγανίου και λιγνίτη.

Της Ελένης Βασιλάκη

Μάλιστα είναι καταγεγραμμένα, το 1989, από τον μεταλλειολόγο-μηχανικό του ΕΜΠ Κώστα Ζερβαντωνάκη σε μελέτη που ετοίμασε για το Τμήμα Ανατολικής Κρήτης του Τεχνικού Επιμελητηρίου Ελλάδος για τη δυναμική του ορυκτού πλούτου της Κρήτης.

Η μελέτη του περιλαμβάνει συγκεκριμένα: το εγκαταλελειμμένο ορυχείο (φλέβα) μαγγανιομεταλλεύματος, νεογενή κροκαλοπαγή, στην περιοχή Παντέλι του Χανδρά καθώς και τα επίσης εγκαταλελειμμένα ορυχεία λιγνίτη στο οροπέδιο του Χανδρά.

Με την καθοδήγηση του συνταξιούχου φιλολόγου Μανόλη Χρυσουλάκη επισκεφθήκαμε στο Παντέλι τη φλέβα μαγγανίου και είδαμε από κοντά το μικρό τούνελ που είχαν ανοίξει οι εργάτες ανασκάπτοντας το σημείο, τις προηγούμενες δεκαετίες, προκειμένου να αποκόψουν τμήματα του πετρώματος του που ήταν πλούσια σε μαγγάνιο.

Και σήμερα είναι ευδιάκριτο, κυρίως στην είσοδο του ορυχείου, το μαγγάνιο στα πετρώματα. Είναι άγνωστη η περίοδος που λειτούργησε το συγκεκριμένο ορυχείο αλλά και ο χρόνος παύσης των εργασιών του. Σίγουρα πάντως μετρά αρκετά χρόνια αν κρίνουμε από τη δυσκολία πρόσβασης στη στοά του αφού δεν διακρίνεται κανένα μονοπάτι μια και όλα γύρω έχουν καλυφθεί από χώμα και θάμνους.

Χρήση του μαγγανίου έχουμε από την αρχαιότητα, καθώς υπήρχε στα περισσότερα σιδηρομεταλλεύματα που εξορύσσονταν τότε. Μάλιστα  χρησιμοποιήθηκε  αρχικά «εν αγνοία» των ανθρώπων μαζί με το σίδηρο στη σιδηρομεταλλουργία.

Αυτό φαίνεται καθαρά από τις αρχαίες πράσινες μαγγανιούχες σκωρίες (απορρίμματα καύσης σιδηρομεταλλεύματος) που βρίσκονται διάσπαρτες στην Αρχάμπολη Ευβοίας και στο Λαύριο (3000 π.Χ.).

Επίσης χρησιμοποιήθηκε από την αρχαιότητα, μαζί με οξείδια του σιδήρου, ως χρωστική ύλη (ώχρες).

Το μαγγάνιο, είτε ως στοιχείο, είτε ως οξείδιο (πυρολουσίτης), έχει πολλές χρήσεις. Το μεγαλύτερο ποσοστό του παραγόμενου μαγγανίου διεθνώς, χρησιμοποιείται στη μεταλλουργία σιδήρου, καθώς και στη χαλυβοβιομηχανία.

Ευρεία είναι η χρήση του ορυκτού του μαγγανίου πυρολουσίτη στην κατασκευή ηλεκτρικών στοιχείων (μπαταριών), στις χημικές αντιδράσεις ως οξειδωτικό και καταλύτης, καθώς και στην υαλουργία.

Με τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, η ζήτηση για μαγγάνιο περιορίστηκε στη χώρα μας ενώ γενικότερα η εξόρυξη και εκμετάλλευση του φυσικού πυρολουσίτη στην Ελλάδα, διακόπηκε οριστικά στα μέσα της δεκαετίας του 1990.

(Πληροφορίες για το ορυκτό μαγγάνιο αντλήθηκαν από το miloterranean)

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)