Χαμαίτουλο Σητείας: Ένα όμορφο χωριό μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας

Το Χαμαίτουλο είναι  από εκείνα τα όμορφα μικρά χωριά της Κρήτης που δεν μπορείς να πεις πως έχει στ' αλήθεια ζωή.

Της Ελένης Βασιλάκη

 Μετρημένοι στα δάκτυλα του ενός χεριού οι κάτοικοι του κι απ' αυτούς τους λίγους η πλειοψηφία ξένοι που βρήκαν τα μισογκρεμισμένα σπίτια του σε τιμή ευκαιρίας, τα αγόρασαν κι έκαναν εκεί σύγχρονες κατοικίες.

Το συναντάς στο δρόμο από Ζήρο προς Ξερόκαμπο κτισμένο αμφιθεατρικά, σε υψόμετρο 590 μέτρων, στις παρυφές μιας μικρής κοιλάδας.

Το γιατί ονομάστηκε Χαμαίτουλο δεν το γνωρίζουμε με σαφήνεια. Μια εκδοχή λέει πως ήταν το όνομα ενός τοπικού άρχοντα που δόθηκε στο χωριό ενώ μια άλλη μας καλεί ν' αναζητήσουμε την ετυμολογία του στις λέξεις χάμω και τύλος, που σημαίνει εξόγκωμα και προφανώς σχετίζεται με την μορφολογία του εδάφους όπου είναι κτισμένος ο οικισμός.

Γεγονός είναι πάντως πως δεν συναντάμε το Χαμαίτουλο στην ενετική απογραφή του 1583, ούτε στην τουρκική το 1617. Άραγε να προϋπήρχε και να εγκαταλείφθηκε ή μήπως κτίστηκε μετά μετά το 17ο αιώνα;

Η πρώτη αναφορά σ αυτό γίνεται στην απογραφή του 1881 με 79 κατοίκους με την πορεία του στη συνέχεια να είναι φθίνουσα, φθάνοντας μέχρι σήμερα, που κατοικείται από λίγους Γάλλους και μια ελληνική οικογένεια.

Στο ψηλότερο σημείο του χωριού δεσπόζει ο ναός του Αγίου Γεωργίου. Ένα λιτό ξύλινο τέμπλο, δημιούργημα λαϊκού ξυλόγλυπτη, και λιγοστές εικόνες είναι εκείνα που τον χαρακτηρίζουν. 

Μάλιστα δύο από τις δεσποτικές εικόνες του, όπως αναφέρει κι ένα σημείωμα που κάποιος τοποθέτησε εκεί, λείπουν λόγω συντήρησης, μια συντήρηση όμως που όπως μάθαμε διαρκεί μήνες πολλούς δημιουργώντας εύλογη ανησυχία.

Εκτός από τα λιγοστά σπίτια που φαίνεται να κατοικούνται όλα τα υπόλοιπα πετρόκτιστα σπίτια του χωριού έχουν μετατραπεί σε ερείπια. Πεσμένες στέγες, ανοικτές πόρτες και παράθυρα, χορταριασμένες αυλές κραυγάζουν την εγκατάλειψη του όμορφου χωριού.

Στο χαμηλότερο σημείο του Χαμαίτουλου βρίσκεται η πηγή που τροφοδοτούσε παλιά τους κατοίκους του με νερό. Αφημένη κι αυτή, γεμάτη σκουπίδια, παρότι- τουλάχιστον εξωτερικά -φαίνεται να έχουν γίνει κάποια έργα ανάδειξης της.