Tο Σανατόριο στο Λουτράκι Μαλεβιζίου-Ένα όνειρο πολλών εκατομμυρίων που σταμάτησε άδοξα

Την εικόνα που βλέπετε στις φωτογραφίες παρουσιάζει σήμερα, το  περίφημο Σανατόριο πάνω από τη Μονή Ιερουσαλήμ στο Λουτράκι Μαλεβιζίου.Το τεράστιο κτίριο, που έμεινε ημιτελές όταν ξέσπασε ο Β Παγκόσμιος Πόλεμος, παραμένει φάντασμα ενώ έχει καταληφθεί από τρίτους που το χρησιμοποιούν ως κοτέτσι, αποθήκη για άχυρα, κι άλλα υλικά ανάμεσα τους και κάθε είδους σκουπίδια.

Της Ελένης Βασιλάκη

Η ιστορία του συγκεκριμένου κτίσματος είναι μακρά και πικρή καθώς ξεκίνησε με τις καλύτερες προοπτικές κι όταν πια είχε φθάσει σ’ ένα καλό στάδιο η κατασκευή του σταμάτησε ενώ κάθε προσπάθεια που έγινε τις επόμενες δεκαετίες για αξιοποίηση του έπεσε στο κενό.

Η ιστορία του

Το ακίνητο όπου βρίσκεται το Σανατόριο ανήκε στην παρακείμενη Μονή Ιερουσαλήμ. Μετά τον Ιερόθεο Ιδομενέως, επί των ημερών του οποίου  η Μονή γνώρισε μεγάλη ακμή και ξεκίνησαν να γίνονται πράγματα, ήλθε η παρακμή.

Τα 3/5 της περιουσίας της πέρασαν στο Ταμείο Εφέδρων του Ηρακλείου και κάπου γύρω στο 1924 ξεκινά να συζητείται η δημιουργία σε χώρο πάνω από τη Μονή ενός σανατορίου.

Το πολύ καλό κλίμα που υπάρχει στο χωριό, το οποίο δεν ονομάστηκε τυχαία Λουτράκι, καθώς εκεί λειτούργησαν την Ρωμαϊκή περίοδο θέρμες, λουτρά δηλαδή ιαματικού χαρακτήρα, ευνόησε την ιδέα.

Τα πρώτα βήματα

Στις 11 Μαρτίου 1925 η Νέα Εφημερίδα του Ηρακλείου γράφει  "Εδημοσιεύθη το διάταγμα δια την ίδρυσιν του Σανατορίου εν τη Μονή Ιερουσαλήμ Μαλεβιζίου. Εις το Σανατόριο θα υπάρχουν 100 κλίναι, το προσωπικόν δε θα απαρτίζεται εκ 40 προσώπων. Ο κ Νομάρχης κατά την χθεσινήν του μετάβασιν εκανόνισε τα της λειτουργίας του Σανατορίου".

Λίγα χρόνια αργότερα πράγματι ξεκίνησε η ανέγερση του Σανατορίου, σε σημείο με πανοραμική θέα πάνω από το Μοναστήρι. Δυστυχώς όμως ήταν ένα μεγάλο έργο που δεν μπορούσε να ολοκληρωθεί άμεσα, έτσι έχοντας φθάσει σε ένα καλό επίπεδο έπεσε πάνω στο ξέσπασμα του Β Παγκοσμίου Πολέμου.

Όπως περιγράφει ο αρχιτέκτονας Ηρακλής Πυργιανάκης, εκείνη την ημέρα που κηρύχθηκε ο πόλεμος οι εργάτες είχαν πάει κανονικά στη δουλειά τους και μάλασαν τσιμέντο. Στο άκουσμα όμως της είδησης περί πόλεμο παράτησαν το έτοιμο μπετόν  καταμεσής ως ένα βουναλάκι κι έφυγαν. Έτσι το μπετόν ξεράθηκε κι έμεινε εκεί μάρτυρας του αιφνιδιαστικού γεγονότος.

Αξίζει ν αναφέρουμε στο σημείο αυτό πως ήταν τότε τα πρώτα χρόνια εισαγωγής του τσιμέντου στην οικοδομή στο Ηράκλειο, οπότε κι από αυτή την άποψη το έργο αυτό ήταν πρωτοπόρο.

Όταν τελείωσε ο πόλεμος δυστυχώς το κτίσμα δεν συνεχίστηκε καθώς είχε πέσει το βάρος στη λειτουργία του Βενιζελείου Νοσοκομείου που ήδη ήταν στα σκαριά η κατασκευή του.

Ο αρχαιολόγος του Δήμου Μαλεβιζίου Γιώργος Τζωράκης σημειώνει πως ο Νομάρχης Ηρακλείου Μανόλης Λυδάκης, επί των ημερών του οποίου ξεκίνησε το κτίσιμο του Σανατορίου, όταν μετά τον πόλεμο είδε να εγκαταλείπετε η ιδέα και να μένει το έργο ημιτελές , είχε προβληματιστεί πολύ για την αρνητική εξέλιξη.

 Έψαχνε να δει γιατί ξαφνικά η περιοχή σταμάτησε να θεωρείται κατάλληλη για τη λειτουργία σανατορίου και μάλιστα εφόσον είχαν δαπανηθεί τόσα πολλά χρήματα για να φθάσει το κτίριο στο σημείο που το βλέπουμε σήμερα.

Προσπάθειες για την αξιοποίηση του

Τη δεκαετία του 90, θυμάται ο Ηρακλής Πυργιανάκης, που τότε ήταν αντινομάρχης Ηρακλείου, πως έγινε μια προσπάθεια ώστε το κτίριο του Σανατορίου να ολοκληρωθεί και να στεγάσει εκεί ένα  κέντρο ανιάτων (γηροκομείο).

Μάλιστα είχε δεσμευθεί στο τότε υπουργείο Δημοσιών Έργων ποσό 600 εκ γι αυτό το σκοπό ενώ είχαν προχωρήσει και τα προσχέδια. Όμως τότε το ζήτημα σκόνταψε στο ιδιοκτησιακό αφού είχε περιέλθει και πάλι η έκταση στην Εκκλησία κι έπρεπε υπό όποιο σχήμα προχωρούσε και λειτουργούσε ο χώρος να συμπεριλάβει και την Εκκλησία κι αυτό δημιουργούσε εμπόδια.

Αργότερα επί δημαρχίας Κώστα Μαμουλάκη, μας λέει ο αρχαιολόγος Γιώργος Τζωράκης, έγινε και πάλι προσπάθεια αξιοποίησης του ακινήτου. Η δημοτική αρχή ξεκίνησε συζητήσει με την Εκκλησία ενώ έκανε αποτύπωση του θεωρώντας πως μπορεί να ενταχθεί στο προγραμματισμό ως αξιοποιήσιμο κτίριο και ειδικότερα στη μελέτη ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων.

Και σε αυτή την προσπάθεια όμως το ιδιοκτησιακό αποτέλεσε εμπόδιο αφού δημιουργούσε συνθήκες για ένα σύνθετο και δύσκολα υλοποιήσιμο έργο. Έτσι σταμάτησε και αυτή.

Έτσι φθάνουμε σήμερα να βλέπουμε το κτίριο φάντασμα στην κατάσταση που είναι, με καταπατημένες όλες τις εκτάσεις γύρω του αφαιρώντας του έτσι ζωτικό χώρο για μελλοντική αξιοποίηση.

Ο κ Πυργιανάκης ως αρχιτέκτονας επισημαίνει πως το κτίσμα, που αρχιτεκτονικά εμπεριέχει όλα τα στοιχεία που βλέπουμε στα νοσοκομεία εκείνης της εποχής, διαθέτει πολύ ισχυρή τοιχοποιία η οποία ακόμα και στις μέρες μας παραμένει σε ένα μεγάλο βαθμό αναλλοίωτη. Εκεί που υπάρχει το πρόβλημα είναι στα μπετά του που έχουν υποστεί φθορά με το πέρασμα του χρόνου.

Πράγματι στις φωτογραφίες φαίνεται η προβληματική κατάσταση των τσιμεντένιων επιφανειών του στην πίσω πλευρά του κτιρίου, όπου επικρέμονται μεγάλες πλάκες.Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τους ανθρώπους της περιοχής που έχουν καταλάβει χώρους του να συνεχίζουν να το χρησιμοποιούν για τα ζώα τους και για αποθήκευση βλέποντας τη γενικότερη εικόνα του να είναι καλή.

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)