Το λαογραφικό μουσείο στο Χανδρά Σητείας και τα ιδιαίτερα εκθέματα του

Στο Χανδρά, στη Σητεία, λειτουργεί ένα μικρό αλλά όμορφο και γεμάτο με ιδιαίτερα εκθέματα λαογραφικό μουσείο, το οποίο φιλοξενείται σε μια παλιά παραδοσιακή, ανακαινισμένη κατοικία ώστε να αποδίδει και το πνεύμα του τρόπου ζωής σε αυτόν τον απομακρυσμένο οικισμό.

Της Ελένης Βασιλάκη

Το μουσείο φτιάχτηκε με πολύ αγάπη από τους κατοίκους του χωριού οι οποίοι προσέφεραν παλιά αντικείμενα που είχαν στα σπίτια τους, και σήμερα δεν υπάρχουν σε χρήση, ενώ δούλεψαν και εξακολουθούν να δουλεύουν για την εύρυθμη λειτουργία του.

Το επισκεφθήκαμε και περάσαμε αρκετή ώρα με την κ. Ελένη Ξενικάκη, που το φροντίζει εδώ και χρόνια, να μας εξηγεί τη χρήση πολλών εκ των εκθεμάτων που βλέπαμε πρώτη φορά.

Το «Κρητικό Σπίτι», όπως αναφέρει η ταμπέλα στην είσοδο του, αποτελείται ουσιαστικά από τρείς αίθουσες.Σε αυτές βλέπουμε ένα παλιό αργαλειό με υφαντά παλιότερων εποχών, αλλά και ενδυμασίες ανδρικές και γυναικείες κατοίκων του Χανδρά.

Πάνω στο πλούσια στρωμένο κρεβάτι μεσοφόρια και εσώρουχα με δαντελάκια και όμορφες λεπτομέρειες, όλα φτιαγμένα στο χέρι.

Μια ιδιαίτερα παγίδα για ζουρίδες κι άλλη μια για ποντικούς, που την ονομάζουν ξυλόκατα (δείτε εδώ), κλέβουν τις εντυπώσεις. Τις ζουρίδες τις παγίδευαν και με τη γούνα τους έφτιαχναν διακοσμητικούς γιακάδες για τα πανωφόρια πλούσιων κυριών.

Εκεί δίπλα και ένα ξύλινο εργαλείο για την επεξεργασία βαμβακιού. Ο Χανδράς ήταν από εκείνες τις περιοχές της Κρήτης που κατά το παρελθόν είχε αυτάρκεια σε όλα τα είδη. Με μικρές οικογενειακές καλλιέργειες οι άνθρωποι είχαν το βαμβάκι τους, το λινάρι τους, το μετάξι τους, κι ότι άλλο χρειαζόταν και σε καιρούς δύσκολους δεν μπορούσαν να αποκτήσουν με χρήματα.

Μάλιστα στο χώρο του μουσείου, που είναι διαμορφωμένος ως αποθήκη παλιού σπιτιού, είδαμε μια ξυλογαιδάρα και τον κόπανο με τον οποίο επεξεργάζονταν το λινάρι. Ο καρπός του λιναριού, μας περιγράφει η κ Ελένη, ήταν πολύ νόστιμος και όταν ήταν παιδί με τους συνομήλικους της δεν έχαναν ευκαιρία να τον τρώνε .

Σε μιαν άκρη του μουσείου και το πρώτο αυτοσχέδιο αυτοκινητάκι-παιγνίδι που κατασκεύασε κάτοικος το 1963.Όπως φαίνεται διέθετε κίνηση κι ήταν πλήρως λειτουργικό.

Μια από τις γωνίες του σπιτιού με παραστιά έχει διαμορφωθεί ως κουζίνα κι εκεί, πέρα από τα χρηστικά αντικείμενα που είδαμε, εντυπωσιαστήκαμε κι από ένα εργόχειρο που κάποια από τις γυναίκες του Χανδρά είχε φτιάξει με τις μικρές βελόνες που ράβουμε.

Δίπλα ακριβώς στην αποθήκη τακτικά τοποθετημένα εργαλεία κάθε είδους: από βολόσυρους με κοφτερά δοντάκια για χοντρό και ψιλό άλεσμα των σιτηρών, παλιά σχοινιά φτιαγμένα στο χέρι- με υλικό που έφερναν από το Μακρύ Γιαλό- και πολλά άλλα πράγματα ξεχασμένα στις μέρες μας και πλέον δυσεύρετα.

Αν περάσετε από το Χανδρά τους καλοκαιρινούς μήνες, που λειτουργεί το μικρό μουσείο, αξίζει να το επισκεφθείτε και να θαυμάσετε τους λαογραφικούς θησαυρούς του.

Είναι μια αξιέπαινη προσπάθεια των κατοίκων αυτός ο χώρος από τα εκθέματα του οποίου μπορούν να βγουν πολλά συμπεράσματα για το πόσο εργατικοί και προκομμένοι ήταν και παραμένουν οι Χανδριανοί. Επίσης είναι τρανή απόδειξη πως οι τοπικές κοινωνίες μπορούν καλύτερα από τον καθένα να αναδείξουν τον πολιτισμό τους.