Τα ιδιαίτερα χαράγματα των πιστών στο βυζαντινό ναό του Αγίου Ιωάννου Δισκουρίου

Ξαφνιάζει ο αριθμός αλλά και το είδος των χαραγμάτων πάνω στους αγιογραφημένους τοίχους του ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου, που αποτελεί το δεύτερο καθολικό της Μονής Δισκουρίου στο Μυλοπόταμο.

Της Ελένης Βασιλάκη

Πρόκειται για ναό που χρονολογείται από τον 14^ο αιώνα, ίσως και παλαιότερος, με πλούσιο τοιχογραφικό διάκοσμο και μια σχεδόν εμονική, θα λέγαμε, διάθεση εγχάρακτων σχεδίων πάνω στις τοιχογραφίες του από πιστούς προηγούμενων αιώνων, με θέμα τον Άγιο Γεώργιο.

Ειδικά στα χαμηλότερα σημεία του βόρειου και νότιου τοίχου βλέπουμε πολυάριθμα χαράγματα, σχεδόν αποκλειστικά, με θέμα τον καβαλάρη Άγιο Γεώργιο. Τα περισσότερα τον εμφανίζουν πάνω στο άλογο του με δόρυ και το δράκο στα πόδια του. Κάποια απ αυτά είναι ιδιαίτερα επιτυχημένα, και από αισθητικής απόψεως όμορφα, παρότι καταστροφικά για τις τοιχογραφίες, κι άλλα μάλλον με «παιδιάστικη» διάθεση και αποτέλεσμα.

Συνήθως χαράγματα άφηναν πιστοί κατά τον μεσαίωνα όταν επισκέπτονταν θρησκευτικά μνημεία στην Κρήτη και μάλιστα Λατίνοι κι όχι Έλληνες. 

Ωστόσο συνήθιζαν να γράφουν τα ονόματα τους και τη χρονολογία της επίσκεψης κι όχι να χαράζουν μορφές αγίων, όπως στην περίπτωση του Αγίου Ιωάννου που βρίσκεται μερικές εκατοντάδες μέτρα πιο πάνω από τη Μονή Δισκουρίου.

Τα χαράγματα, όπως αναφέρουν οι ειδικοί που τα μελετούν, μπορούν σε κάποιες περιπτώσεις να μας δώσουν χρήσιμες πληροφορίες γύρω από το ποιοι και πότε επισκέφθηκαν κάθε ναό ακόμα και να βοηθήσουν στη χρονολόγηση του ίδιου του κτίσματος.

Βέβαια αυτό δεν καθιστά τα χαράγματα πρακτική αποδεκτή αλλά αντίθετα έντονα αμφισβητούμενη καθώς η χάραξη σχημάτων, ονομάτων και χρονολογιών πάνω σε τοιχογραφίες είναι καταστροφική γι αυτές.

 Η επιθυμία των ανθρώπων να αφήνουν εγχάρακτα μηνύματα σε τοίχους δεν ήταν πάντως κάτι που χαρακτήριζε αποκλειστικά τους ανθρώπους από το Μεσαίωνα κι έπειτα.

Ήδη από την παλαιολιθική εποχή έχουμε χαράγματα μέσα σε σπήλαια και πάνω σε βράχους ανά τον κόσμο. Στην Κρήτη η πιο χαρακτηριστική περίπτωση χαραγμάτων είναι τα σχέδια στο σπήλαιο του Ασφένδου στα Σφακιά, που κάποιοι χρονολογούν κατά τη μεσολιθική περίοδο ενώ άλλοι μιλούν ακόμα και για την Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο, δηλαδή 40.000-11.000 έτη πριν.

Ναυτικοί, ταξιδιώτες και προσκυνητές από την αρχαιότητα άφηναν το αποτύπωμα τους στα μέρη που βρίσκονταν.Περισσότερα από 200 τέτοια χαράγματα βρέθηκαν στον Παρθενώνα, όταν μετατράπηκε σε χριστιανικό ναό.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)

Εδώ βλέπουμε ολόκληρο εγχάρακτο κείμενο πάνω στο σφενδόνιο του ναού  που φέρει την ημερομηνία 1861