Τα ρωμαϊκά τούνελ υδρομάστευσης στην Πυργού-Ένας άγνωστος θησαυρός

Το 67 π.Χ. η Κρήτη, αφού αντιστάθηκε σθεναρά, πέρασε στα χέρια των Ρωμαίων και διατηρήθηκε υπό την κατοχή τους ως το 330 μ.Χ.

Το διάστημα αυτό αρκετές πόλεις του νησιού γνώρισαν ακμή ενώ αρκετά έργα κατασκευάστηκαν από τους κατακτητές.

Ανάμεσα σε αυτές τις πόλεις που είδαν ακμή και έργα βρίσκεται και η αρχαία Ραύκος, η οποία τοποθετείται στα όρια του σημερινού Αγίου Μύρωνα.

Σε αυτό το πλαίσιο η παρουσία ρωμαϊκών τούνελ υδρομάστευσης στο γειτονικό οικισμό της Πυργούς μόνο τυχαία δεν είναι.

Άγνωστα στον πολύ κόσμο αυτά τα τούνελ δεν έχουν μελετηθεί επαρκώς από τους αρχαιολόγους για να έχουμε περισσότερες πληροφορίες, πλην της χρονολόγησης τους κατά τη ρωμαϊκή περίοδο.

Το σίγουρο είναι πως οι Ρωμαίοι αναζήτησαν νερό στην Πυργού και έκαναν δοκιμές μέχρι να το βρουν. Αυτό προκύπτει βλέποντας το πρώτο τούνελ, με διπλή διακλάδωση που έσκαψαν.

Η σημερινή εικόνα του μαρτυρά πως η προσπάθεια εκεί ήταν μάλλον αποτυχημένη. Εικάζουμε πως αφού έσκαψαν μερικά μέτρα και διαπίστωσαν πως το υπέδαφος δεν μπορούσε να δώσει νερό άλλαξαν κατεύθυνση και στράφηκαν από την αρχική οπή ανατολικότερα. Κι εκεί όμως δεν είχαν καλύτερο αποτέλεσμα.

Έτσι εγκατέλειψαν το σημείο και φαίνεται να δοκίμασαν λίγα μέτρα πιο κάτω στην ίδια ευθεία. Εδώ βρήκαν νερό και μάλιστα ο αγωγός που έσκαψαν είναι ακόμα και σήμερα γεμάτος νερό.

Φαίνεται όμως πως δεν τους αρκούσε κι έτσι προχώρησαν σε ένα τρίτο τούνελ, στο οποίο επίσης βρήκαν φλέβα νερού.

Κάτοικοι μάλιστα κάποια στιγμή που αυτό το τελευταίο τούνελ άδειασε από νερό μπήκαν στο εσωτερικό του σκυφτοί (τα δύο τούνελ με το νερό έχουν χαμηλό ύψος που δεν επιτρέπει σε έναν άνθρωπο να κινηθεί στο εσωτερικό τους όρθιος σε αντίθεση με το πρώτο που είναι αρκετά ψηλό) και έφθασαν σε απόσταση τουλάχιστον 20 μέτρων μέχρι την απόληξη του, που βρίσκεται ακριβώς κάτω από σπίτια του χωριού.

Τα συγκεκριμένα τούνελ υδρομάστευσης λαξεύθηκαν σε ασβεστολιθικά εδάφη, κάτω από τον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στο χωριό, και σε σημείο τέτοιο απ όπου ξεκινούν καλλιεργήσιμες εκτάσεις χαμηλότερου επιπέδου.

Η Ρώμη να θυμίσουμε ήταν η πρώτη μεγάλη πόλη που διαχειρίστηκε το πόσιμο νερό σαν ένα αγαθό με οικονομική αξία. Στην περίπτωση της Πυργούς δε γνωρίζουμε επακριβώς αν το νερό προορίζονταν προς ύδρευση ή άρδευση.

Οι Ρωμαίοι πάντως κατασκεύαζαν παντού υδραγωγεία για την εξυπηρέτηση πόλεων και περιοχών της αυτοκρατορίας τους.

Μια διερεύνηση των ρωμαϊκών αυτών κατασκευών στην Πυργού θα μπορούσε να μας διαφωτίσει για τον ακριβή τρόπο λειτουργίας τους. Αν δηλαδή είχαν την λογική qanat, που βασίζεται εξ ολοκλήρου σε παροχέτευση υπόγειου νερού με βάση τη βαρύτητα, δίχως άντληση ή οδηγούσαν το νερό προς τα έξω από κάποια πηγή που δε γνωρίζουμε που μπορεί να βρίσκεται.

Η στάθμη του νερού που βλέπουμε σήμερα στα δύο από τα τρία τούνελ είναι σταθερή και δεν υπάρχουν υπερχειλίσεις παρά μόνο κάποιους βροχερούς χειμώνες, όπως μας είπαν οι κάτοικοι.

Ελένη Βασιλάκη

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)