Το Ιερό και η πόλη του Αγίου Μηνά στην Αίγυπτο (Abu Mina)

Το πλέον σημαντικό κέντρο λατρείας του Αγίου Μηνά στους πρώιμους βυζαντινούς χρόνους ήταν ο ναός του κοντά στη Μαρεώτιδα λίμνη, στην Αίγυπτο.

Η συναξαριακή παράδοση αναφέρει την απόθεση των ιερών λειψάνων του Αγίου σ' αυτό τον τόπο όπου ιδρύθηκε ναός του, πιθανότατα επί ημερών του Μεγάλου Κωνσταντίνου.

Ο Αυτοκράτορας Κωνσταντίνος τίμησε τον Άγιο Μηνά για τη θεραπεία της λεπρής κόρης του, όπως αναφέρουν τα ανατολικά συναξάρια.

Ένας ακόμα μεγαλύτερος ναός φέρεται να ιδρύθηκε εκεί επί πατριαρχείας του Μεγάλου Αθανασίου.

Όταν αυτοκράτορας ήταν ο Αρκάδιος στην ίδια θέση βρίσκουμε μια μεγαλοπρεπή ξυλόστεγη βασιλική, που θεωρούνταν εκείνη την εποχή ο μεγαλύτερος ναός της Αιγύπτου.

Η παράδοση θέλει αργότερα στο ναό αυτό να πηγαίνει για να προσκυνήσει ο Αυτοκράτορας Ζήνων, ο οποίος μάλιστα διέθεσε σημαντική στρατιωτική δύναμη για να προστατεύσει το χώρο από τις επιδρομές των Βεδουίνων.

Με επίκεντρο αυτό το ναό οργανώθηκε κατά την πάροδο των ετών ολόκληρη η πόλη του Αγίου Μηνά. Λέγεται πως στην ακμή της ήταν τόσο μεγάλη που χρειαζόταν κανείς να περπατά δύο ώρες για να καλύψει την περίμετρο της.

Το λαμπρό αυτό ιερό στην έρημο διατηρήθηκε ακόμα και μετά την αραβική κατάκτηση της περιοχής.

Σταδιακά οι επιδρομές των νομάδων όχι μόνο οδήγησαν στην ερήμωση της πόλης αλλά και στον πλήρη αφανισμό της. Τα λαξευμένα πελέκια της έγιναν έτοιμο δομικό υλικό για τους Βεδουίνους της περιοχής. Αργότερα καλλιεργήθηκε για το σημείο εκείνο η φήμη πως βασίλευαν τα κακά πνεύματα και ουδείς τολμούσε καν να περάσει .

Αραβικό συναξάρι αναφέρει πως το λείψανο του Αγίου Μηνά μεταφέρθηκε, επί πατριαρχείας του Βενιαμίν Β στο Κάιρο, όπου ιδρύθηκε νέος ναός του.

Το επιστημονικό ενδιαφέρον για την ξεχασμένη αυτή πόλη ξύπνησε ο Άγγλος Αιγυπτιολόγος sir K. M. Blomfield.

Ωστόσο την τύχη να την ανακαλύψει και να την ανασκάψει είχε γερμανική αρχαιολογική αποστολή, υπό τον Karl Kaufmann, τo 1905.

Η ανασκαφή διήρκεσε ως το 1909 και έφερε στο φως την έκταση και το μεγαλείο της πόλης του Αγίου Μηνά. Ανασκάφηκε η βασιλική του Αυτοκράτορα Αρκαδίου, με όλο το συγκρότημα των κτιρίων της, το βαπτιστήριο, τα κοινόβια, η πηγή του αγιάσματος, οι θέρμες, οι φούρνοι, τα κοιμητήρια κ.α.

Στην ανασκαφή βρέθηκαν πολλά μικρά πήλινα φυαλίδια, οι Ευλογίες.

Από τα πιο ξεχωριστά ευρήματα της ανασκαφής ήταν οι ευλογίες, τα μικρά πήλινα φιαλίδια που χρησιμοποιούσαν οι προσκυνητές για να μεταφέρουν αγίασμα ή λάδι από την ακοίμητη κανδήλα του Αγίου.

Λόγω μεγέθους μπορούσαν να τα κρεμάσουν στο λαιμό τους ως φυλακτά. Πάνω σε αυτά εμφανίζεται ο Άγιος Μηνάς, άλλοτε ανάμεσα σε ζώα, συνήθως καμήλες, κι άλλοτε πάνω σε άλογο ενώ οι επιγραφές τους ήταν κυρίως στα ελληνικά.

Η μάχη του Ελ Αλαμέιν και το θαύμα

Η μάχη του Ελ Αλαμέιν και η ήττα του Ρόμελ, όσο κι αν ακούγεται παράδοξο, αναθέρμανε το ενδιαφέρον της Εκκλησίας της Αλεξάνδρειας για τον Άγιο Μηνά.

Και πως έγινε αυτό; Πριν από τη θρυλική μάχη λέγεται πως παρουσιάστηκε ένας άγνωστος έφιππος άνδρας που γυρνούσε στο συμμαχικό στρατόπεδο και εμψύχωνε τους στρατιώτες, εξάλλου και το τοπωνύμιο Ελ Αλαμέιν σημαίνει τόπος του Αγίου Μηνά.

Όλοι στρατιώτες στη Μέση Ανατολή θεώρησαν πως εκείνος ο άντρας ήταν ο Άγιος Μηνάς που ήλθε ως υπέρμαχος και σωτήρας τους.

Κάπως έτσι προέκυψε η επιθυμία επανίδρυσης του κέντρου λατρείας του Αγίου Μηνά. Ο Κόπτης Πατριάρχης Κύριλλος ΣΤ θεμελίωσε τη νέα εκκλησία του Αγίου Μηνά στις 27 Νοεμβρίου του 1959, κοντά στην περιοχή όπου υπήρχε η παλιά πόλη του Αγίου, περίπου 50 χιλιόμετρα νοτιοδυτικά της Αλεξάνδρειας.Έτσι αναβίωσε η λατρεία του και αναπτύχθηκε εκεί μια ισχυρή μοναστική κοινότητα Κοπτών.

( Πηγή: "Μηνάς ο Μεγαλομάρτυς-Ο Άγιος του Μεγάλου Κάστρου", Θεοχάρης Δετοράκης, 1995, φωτογραφικό υλικό: etltravel )

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)