Ο Σιναϊτικός ναός του Αγίου Ματθαίου στο Ηράκλειο και η ιστορία του

Οι πρώτες αναφορές που έχουμε για τον Άγιο Ματθαίο, επί της οδού Ταξιάρχου Μαρκοπούλου στο Ηράκλειο, αποδεικνύουν πως πρόκειται για κτίσμα της  β' βυζαντινής περιόδου.

Με τη σημερινή του μορφή αποκαταστάθηκε μετά το σεισμό του 1508 οπότε και υπέστη μεγάλες καταστροφές.

Πρόκειται για ένα δίκλιτο καμαροσκέπαστο ναό, με εγκάρσιο νάρθηκα, του οποίου το βόρειο κλίτος, που είναι και το παλαιότερο, (1600) είναι αφιερωμένο στον Άγιο Ματθαίο.Το νότιο κλίτος κτίστηκε μεταγενέστερα και αφιερώθηκε στην Αγία Παρασκευή ενώ εντός του ναού υπάρχει προσθήκη, δυτικά, ενός μικρού παρεκκλησιού αφιερωμένου στον Άγιο Χαράλαμπο.

Στον περίβολο του ναού αλλά και εντοιχισμένα στους τοίχους του υπάρχουν αρχιτεκτονικά μέλη του πρώτου κτίσματος που υπήρχε στη θέση αυτή.

Το τέμπλο στο κλίτος του Αγίου Ματθαίου

Κατά την Τουρκοκρατία ο Άγιος Ματθαίος παραχωρήθηκε στους Σιναΐτες μοναχούς σε αντάλλαγμα για τη Μονή της Αγίας Αικατερίνης, που μετατράπηκε σε τζαμί. Ήταν ο μοναδικός ναός αυτός του Αγίου Ματθαίου που λειτούργησε για τους χριστιανούς τα πρώτα χρόνια της οθωμανικής κατάκτησης του Χάνδακα και για καιρό, μέχρι την ανέγερση του παλιού ναού του Αγίου Μηνά.Ο Άγιος Ματθαίος παραμένει ακόμα και σήμερα ιδιοκτησία της Μονής Σινά.

Το εσωτερικό του ναού είναι ένα μικρό μουσείο που διαθέτει μια πλούσια και ενδιαφέρουσα συλλογή εικόνων της περίφημης Κρητικής Σχολής, όπως «η Σταύρωση» του Γεωργίου Καστροφύλακα (1752), «Ο Άγιος Τίτος και Σκηνές του Βίου των 10 Μαρτύρων» του Ιωάννη Κορνάρου (1773) αλλά και δύο ανυπόγραφα έργα που φέρεται να ανήκουν στον Μιχαήλ Δαμασκηνό, ο  «Άγιος Συμεών ο Θεοδόχος» και ο «Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος». 

Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το αντίγραφο της εικόνας της "Παναγίας Κεράς" ή "Διαρκούς Βοήθειας" που βλέπουμε εισερχόμενοι στο ναό (Διαβάστε εδώ την ιστορία της)

Στον περίβολο του ναού έχουν ταφεί επιφανείς Ηρακλειώτες που σκοτώθηκαν στις κρητικές επαναστάσεις εναντίον των Οθωμάνων αλλά και στη μεγάλη σφαγή της 25ης Αυγούστου του 1898. Ανάμεσα τους ο Λυσίμαχος Καλοκαιρινός πρόξενος εκείνη την εποχή της Βρετανίας στο Ηράκλειο.