Μανιάτες και Κρητικοί τίμησαν τους νεκρούς της Μάχης κοντά στη Μονή του Αγίου Πνεύματος

Με διάχυτη τη συγκίνηση πραγματοποιήθηκε σήμερα, για πρώτη φορά, στην Ιερά Μονή Αγίου Πνεύματος στον Κισσό του Αγίου Βασιλείου, τιμητική εκδήλωση επ’ αφορμή της συμπλήρωσης 150 χρόνων από τη δεύτερη μεγάλη κάθοδο στρατιωτικού σώματος 1.000 Μανιατών αγωνιστών στην Κρήτη, υπό τον οπλαρχηγό Δημήτριο Πετροπουλάκη, προς ενίσχυση του απελευθερωτικού αγώνα κατά του οθωμανικού ζυγού.

Διακόσιους νεκρούς άφησε πίσω της η μάχη που έγινε περίξ της Μονής του Αγίου Πνεύματος το 1868 και οι περισσότεροι ήταν Μανιάτες, άνθρωποι που χωρίς να έχουν κάποια υποχρέωση έφυγαν από τον τόπο τους και ήλθαν στο νησί μας για να υποστηρίξουν τους αγωνιζόμενους Κρητικούς ενάντια στους Οθωμανούς.

Μαρτυρείται μάλιστα η μάχη στα ορεινά του Κισσού ως η πλέον πολύνεκρη αναμέτρηση Ελλήνων και Τούρκων, μετά από την Εθελοθυσία του Αρκαδίου.

Φέτος για να τιμήσουν αυτούς του ήρωες οργανώθηκε στη Μονή του Αγίου Πνεύματος (διαβάστε εδώ την ιστορία της) μια πολύ ξεχωριστή εκδήλωση στην οποία έδωσε το παρόν ο Δήμαρχος Ανατολικής Μάνης Πέτρος Ανδρεάκος συνοδευόμενος από πολυμελή ομάδα Μανιατών.

Ο δραστήριος ηγούμενος της Μονής Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης κ. Βαρθολομαίος Ξερουδάκης με τη βοήθεια των ανθρώπων του Κισσού, των κοντινών οικισμών του Κεντροχωρίου και του Πλατανέ, αλλά και με την πολύτιμη συνδρομή του Δήμου Αγίου Βασιλείου φρόντισαν ώστε η μέρα αυτή να μείνει αξέχαστη σε όσους παραβρέθηκαν.

Νωρίς το πρωί τελέσθηκε η Θεία Λειτουργία και μνημόσυνο στη μνήμη των θυμάτων της μάχης του 1868 από τον Πρωτοσύγκελο της Μητρόπολης Μάνης και εκπρόσωπο του Μητροπολίτη Χρυσόστομου Πανοσιολογιότατο κ. Συμεών με συλλειτουργούς, πέρα από τον κ. Βαρθολομαίο, τους ιερείς από τον Κισσό π. Πέτρο, από τον Άρδαχτο π. Νικόλαο, το στρατιωτικό ιερέα π. Μαρίνο και τον π. Παναγιώτη που ήλθε από τη Μάνη.

Αμέσως μετά προσφέρθηκε καφές και κέρασμα στον κόσμο και ακολούθησε τρισάγιο στη μνήμη των 200 αγωνιστών στο εντυπωσιακό μνημείο που στήθηκε προς τιμήν τους, πάνω από τη Μονή.

«Είμαστε όλοι απόγονοι ηρώων και μαρτύρων» ανέφερε στο μήνυμα του στο πλαίσιο της εκδήλωσης ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Μάνης δια στόματος του εκπροσώπου του Πρωτοσύγκελου κ. Συμεών Λαμπρινάκου.

Στην εθελοθυσία των Μανιατών το 1868 αναφέρθηκε ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου Γιάννης Ταταράκης τονίζοντας πως αυτό το συναπάντημα με τους Μανιάτες όχι μόνο ενισχύει τους δεσμούς αγάπης ανάμεσα στις δύο πλευρές αλλά και την ιστορική μνήμη. Ο ίδιος δεν παρέλειψε να μιλήσει για τον ηγούμενο της Μονής Αγίου Πνεύματος π. Βαρθολομαίο χάρη στις άοκνες προσπάθειες του οποίου το ερειπωμένο μοναστήρι πήρε ξανά ζωή.

«Αν δεν ήμουν Μανιάτης θα ήθελα να ήμουν Κρητικός» δήλωσε με παρρησία από την πλευρά του ο δήμαρχος Ανατολικής Μάνης Πέτρος Ανδρεάκος, υποσχόμενος πως κάθε χρόνο θα έρχονται στον Κισσό για να αποδίδουν φόρο τιμής στους νεκρούς τους. Ο ίδιος στάθηκε ιδιαίτερα στις σχέσεις των Μανιατών με τους Κρητικούς τους οποίους συνδέουν όχι μόνο η καταγωγή από τους Δωριείς (δυτική Κρήτη) αλλά και οι πολλές συναντήσεις τους σε μάχες και πολέμους στην Κρήτη, στην Πελοπόννησο, στη Μακεδονία κ.α.

Εμφανώς συγκινημένος ο δικηγόρος Γιάννης Αλεξανδράκης μίλησε για τα γεγονότα του 1868, όντας απόγονος και ο ίδιος του δασκάλου Γιάννη Αλεξανδράκη που υπηρέτησε στο σχολείο της Μονής και διέσωσε πολύτιμα στοιχεία για την ιστορία της. Η περίφημη αυτή μάχη στην περιοχή πλησίον της μονής, όπως είπε, κράτησε τρείς ώρες -υπό καταρρακτώδη βροχή που δεν επέτρεπε κανείς να δει στις δυο οργιές- και άφησε πίσω της 200 νεκρούς.

Στεφάνια προς τιμήν των θυμάτων του 1868 κατέθεσαν η αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου Μ. Λιονή, ο δήμαρχος Ανατολικής Μάνης, ο δήμαρχος Αγίου Βασιλείου, η αντιδήμαρχος Αμαρίου Κ. Τρουλινού, ο υποδιοικητής του 547 Αερομεταφερόμενου Τάγματος Πεζικού, ο Λιμενάρχης Ρεθύμνου, οι πρόεδροι Κισσού και Κεντροχωρίου και εκπρόσωπος από την Ασή Γωνιά.

Το βουβό πεντοζάλι που χόρεψαν μέλη από τα "Πυρρίχια Δρώμενα" Ρεθύμνου, μπροστά από το μνημείο των πεσόντων, συγκίνησε ενώ δεν πέρασε απαρατήρητη και η παρουσία τμήματος του Συλλόγου Αλογατάρηδων Σπηλίου.

Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με πλούσιο γεύμα στη Μονή όπου τόσο ο ηγούμενος της π. Βαρθολομαίος όσο και ο Πρωτοσύγκελος της Μητρόπολης Μάνης π. Συμεών απέδειξαν πως διαθέτουν πέραν των άλλων χαρισμάτων τους και υπέροχες φωνές τραγουδώντας παραδοσιακά τραγούδια.

Τι συνέβη το 1868 στην περιοχή

Για την ιστορία ν αναφέρουμε πως ισχυρό σώμα Μανιατών βρέθηκε στον Κισσό από τη Λακωνία αποτελούμενο από δύναμη 1.000 περίπου εθελοντών αγωνιστών.Έχοντας ως αρχηγό τον παλαίμαχο Μανιάτη αγωνιστή και απόστρατο Συνταγματάρχη Δημήτριο Πετροπουλάκη ήλθαν στην Κρήτη για την ενίσχυση του αγώνα στις 29 Νοεμβρίου 1868.

Οι εθελοντές αυτοί διασκορπίστηκαν στις 5 Δεκεμβρίου 1868 για τροφή και νερό στα χωριά της νότιας πλευράς του Κέντρους, από Κρύα Βρύση μέχρι Κισσό και από Ακούμια μέχρι Βάτο.

Οι Τούρκοι γνώριζαν εξ αρχής την άφιξη των εθελοντών και σχεδίαζαν την εξόντωσή τους για να λήξει οριστικά η επανάσταση του 1866.

Με βάση τα στοιχεία που συγκέντρωσε ο συνταξιούχος δάσκαλος Γεώργιος Γαραντωνάκης, η πρώτη συμπλοκή με τους Τούρκους έγινε πριν το Άγιο Πνεύμα στην θέση Λίμνη με νεκρό ένα Τούρκο.

Το εθελοντικό σώμα εφοδιάστηκε στο μοναστήρι και παρατάχθηκε για μάχη στη θέση Εβγορίτες όπου δέχτηκε την επίθεση των Τούρκων. Αν και απέκρουσαν δύο φορές τις επιθέσεις των εχθρών την τρίτη υποχώρησαν ανατολικότερα ανάμεσα στο Κεντροχώρι και την Κρύα Βρύση.

Τότε έπεσαν στην ενέδρα των Τούρκων στη θέση που σήμερα ονομάζεται «Λιαποκεφαλές» και αποδεκατίστηκαν. Όσοι σώθηκαν πήγαν νοτιοδυτικά κατευθυνόμενοι προς Άρδακτο.

Δυστυχώς όμως παρασύρθηκαν από τον πλημμυρισμένο Ακουμιανό Ποταμό και ολοκληρώθηκε η καταστροφή που είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο 200 εθελοντών και τον τραυματισμό άλλων τόσων.

Ελένη Βασιλάκη