Μια όμορφη πεζοπορία από τα Καπετανιανά ως την Κουμάσα με αρχηγό και ξεναγό το Γιώργο Σταματάκη

Στο χωριό καταγωγής του και σε μέρη που δε γνωρίζει ο πολύς κόσμος, καθώς είναι εκτός των καθιερωμένων οργανωμένων πεζοποριών, ξενάγησε ο λαογράφος Γιώργος Σταματάκης τους συμμετέχοντες στην κυριακάτικη πεζοπορία του Ορειβατικού Συλλόγου Ηρακλείου.

Με την ιδιότητα του αρχηγού αλλά και του ξεναγού, μια και γνωρίζει τον τόπο αυτό καλύτερα από τον καθένα, ο Γιώργος Σταματάκης οδήγησε την ομάδα σε μνημεία και φυσικές ομορφιές από εκείνες που διαθέτουν άφθονες τα Αστερούσια, αλλά αυτή τη φορά προς τα δυτικά του ορεινού όγκου.

Η πεζοπορία ξεκίνησε, με τον πιο γευστικό τρόπο, από τα Πάνω Καπετανιανά όπου τους πεζοπόρους υποδέχθηκαν η θεία και η εξαδέλφη του αρχηγού με τσικουδιά, χορτόπιτες και παραδοσιακά λουκούμια της Κρήτης, τα οποία φυσικά έγιναν ανάρπαστα.

Λίγο πιο κάτω ο Γιώργος Σταματάκης έδειξε τον Αγκρεμά, το σημείο όπου "εμφανιζόταν" ένα τελώνι που είχε γίνει πριν από πολλά χρόνια ο φόβος και ο τρόμος των συγχωριανών του, φθάνοντας σε σημείο να οργανώσουν μέχρι και επιχείρηση εξολόθρευσης του, η οποία φυσικά στέφθηκε από αποτυχία.

Στα Κάτω Καπετανιανά, με τα όμορφα στενά και τα αναπαλαιωμένα σπίτια, όπου βρίσκουν «καταφύγιο» τα καλοκαίρια κι αρκετοί διάσημοι του καλλιτεχνικού κόσμου, πραγματοποιήθηκε ξενάγηση στο καθολικό που διασώζεται από τη Μονή της Παναγίας Κύριε Ελέησον, ένα μνημείο τεράστιας αξίας για την περιοχή και την Κρήτη ολόκληρη.

Κατάγραφος με τοιχογραφίες της «Ιδεαλιστικής Σχολής» φιλοτεχνημένες από αγιογράφους της Κωνσταντινούπολης το 1402, μπορούμε να πούμε πως υπήρξε η βάση για την εμφάνιση στη συνέχεια της περίφημης Κρητικής Σχολής.

Όπως και ο Γιώργος Σταματάκης είπε, εκεί, σε αυτή τη Μονή, άρχισε από τους λεγόμενους Αντιρητές Θεολόγους η μελέτη και η διάσωση των έργων των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, σε μια εποχή γενικότερου σκοταδισμού κι αυτό έχει τεράστια σημασία για το δυτικό πολιτισμό, όπως στη συνέχεια τον γνωρίσαμε.

Η πορεία συνεχίστηκε εκτός οικισμού, έχοντας απέναντι τον επιβλητικό Κόφινα και την ανυπέρβλητη θέα της γαλήνιας θάλασσας να απλώνεται μπροστά από την ομάδα, που κινήθηκε προς τη θέση Λιβαδάκια. Στο σημείο αυτό είδε τα απομεινάρια σπουδαίου μινωικού μεγάρου, που δεν έχει ακόμα ανασκαφεί, και λίγο πιο κάτω ένα τμήμα του τεχνικού φαραγγιού της Γερακιάς, με την πυκνή βλάστηση στα τοιχώματα του.

Μια μικρή στάση έγινε κοντά στο σπηλιάρι του Μαραγκού όπου την εποχή που η λέπρα θεωρούνταν μίασμα έκλειναν και έκτιζαν στο εσωτερικό των σπηλαιώσεων τους λεπρούς της περιοχής για να μην μολύνουν τον υπόλοιπο πληθυσμό.

Η θλιβερή ιστορία του τελευταίου λεπρού που κλείστηκε εκεί αλλά και η κακή μοίρα που χτύπησε άλλα μέλη της οικογένειας του, την οποία διηγήθηκε με το δικό του μοναδικό τρόπο ο αρχηγός, συγκίνησε όλους όσοι την άκουσαν.

Στη θέση Μονή, όπου βρίσκονται τα ερείπια παλιού μοναστηριού και το σωζόμενο καθολικό από την περίοδο της Ενετοκρατίας που είναι αφιερωμένο στη Ζωοδόχο Πηγή, έγινε μια μεγαλύτερη στάση για ξεκούραση, φαγητό αλλά και για να απολαύσουν τα μέλη του Ορειβατικού το χειμωνιάτικο ήλιο.

Ένας τόπος με κατάλοιπα κεραμικής που παραπέμπει ίσως και σε αρχαίο ιερό έγινε στην πορεία των αιώνων χώρος χριστιανικής λατρείας και ένας μικρός παράδεισος από το μοναχό Θεόδουλο Τζερνιδάκη, που είναι θαμμένος στην αυλή του παλιού μοναστηριού.

Ο μοναχός αυτός εγκαταλείποντας τη μονή Κουδουμά πήγε εκεί, βρίσκοντας μόνο τα ερείπια του ναού κι έστησε ένα μικρό μοναστήρι με καλλιέργειες και κτηνοτροφία, που υπό τις σημερινές συνθήκες θα θεωρούνταν αδύνατον να δημιουργήσει έναν άνθρωπος μόνος του. Μάλιστα ο τρόπος ζωής του και η προσφορά του στην περιοχή τον έχουν καταστήσει στη συνείδηση των κατοίκων της ως Άγιο.

Επόμενος και τελευταίος σταθμός της ξενάγησης ήταν η Κουμάσα, ένα μικρό χωριό, πριν την κατάληξη της πεζοπορίας την Λούκια. Στην Κουμάσα οι πεζοπόροι είδαν το χώρο όπου πραγματοποιείται ανασκαφή από το Πανεπιστήμιο της Χαϊδεμβέργης κι έχει αποκαλύψει σπουδαία ευρήματα.

Ανάμεσα τους κεραμικά που έδωσαν όνομα σ' έναν ολόκληρο ρυθμό κεραμικής, το ρυθμό Κουμάσας. Εκεί έχουν ανασκαφεί και οι περίφημοι θολωτοί τάφοι της Κουμάσας με χιλιόχρονη χρήση, η αποκάλυψη των οποίων έφερε στο φως εκπληκτικά και πολυάριθμα κτερίσματα.