Οι Άγιοι Δέκα στο ομώνυμο χωριό της Γόρτυνας-Ένα προσκήνυμα με εμβέλεια που ξεπερνά την Κρήτη

Ο ναός των Αγίων Δέκα, στο ομώνυμο χωριό της Γόρτυνας, που πανηγυρίζει στις 23 Δεκεμβρίου, δεν είναι ένα απλό προσκύνημα με τοπικό χαρακτήρα.

 Τα θαυμαστά γεγονότα που συνδέονται με τους τιμώμενους σε αυτόν Αγίους το έχουν καταστήσει ως ένα πανελλαδικό προσκύνημα για το οποίο καμαρώνει όλη η περιοχή.

Πρόκειται για κτίσμα της Α Βυζαντινής περίοδου που υπέστη πολλές επεμβάσεις κατά τη Β Βυζαντινή περίοδο ενώ μικρότερες ήταν οι αλλαγές που επήλθαν επί Ενετοκρατίας.

Λιγοστές οι τοιχογραφίες που σώζονται στις καμάρες του ναού μαρτυρούν το χρόνο κτήσης του.

Αρχιτεκτονικά ανήκει στον τύπο της τρίκλιτης, κεραμοσκεπούς, βασιλικής με υπερυψωμένο το κεντρικό κλίτος, που είναι αφιερωμένο στους Αγίους Δέκα. Το βόρειο κλίτος τιμά τον Άγιο Χαράλαμπο και το νότιο τον Άγιο Τίτο.

Τα κλίτη διαχωρίζονται από συστοιχίες μαρμάρινων εντυπωσιακών σε μέγεθος κολώνων. Το τέμπλο φιλοτεχνήθηκε από το Ζαχαρία Πουμπουλάκη το 1882.

Μπαίνοντας στο ναό βλέπουμε δεξιά τη θαυματουργή εικόνα των Αγίων Δέκα (1851) στο εικονοστάσι, ακριβώς δίπλα φυλάσσσεται το μάρμαρο όπου κατά την παράδοση γονάτισαν οι Άγιοι Δέκα και αποκεφαλίστηκαν, αφήνοντας επάνω τα σημάδια από τα γόνατα τους.

Ο ναός λειτούργησε ως επισκοπικός επί αρχιερατείας του επισκόπου Βασιλείου Μαρκάκη. Σήμερα είναι συντηρημένος από την 13^η Εφορία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων με τον αύλειο χώρο του να διαμορφώνεται από την πρώην κοινότητα Αγίων Δέκα .

Η ιστορία των Αγίων Δέκα

Οι Άγιοι Δέκα έζησαν την περίοδο που αυτοκράτορας της Ρώμης ήταν ο Δέκιος, σκληρός διώκτης των χριστιανών.

Στην Κρήτη ωστόσο οι Άγιοι Δέκα κινούνταν χωρίς να φοβούνται και κήρυτταν παντού το λόγο του Ιησού μιλώντας ανοικτά για την Ανάσταση του και το μήνυμα της.

Πέντε εξ αυτών κατάγονταν από τη Γόρτυνα και συγκεκριμένα ο Θεόδουλος, ο Σατορνίνος, ο Εύπορος, ο Γελάσιος και ο Ευνικιανός. Οι υπόλοιποι πέντε ήταν ο Ζωτικός από την Κνωσό, ο Αγαθόπους από το Πάνορμο, ο Βασιλείδης από την Κυδωνία και ο Ευάρεστος με τον Πόμπιο από το Ηράκλειο.

Ήταν όλοι τους ζυμωμένοι από τη διδασκαλία του Αγίου Παύλου και του μαθητή του του Αγίου Τίτου. Όταν οι ειδωλολατρικές αρχές πληροφορήθηκαν τη δράση τους διέταξαν να συλληφθούν.

Παρουσιάστηκαν σιδηροδέσμιοι ενώπιον του επικεφαλής τους κι εκείνος βλέποντας τους τόσο νέους νόμιζε πως με μια απλή απειλή για βασανισμό θα κάμψει την πίστη τους.

Τους απείλησε αρχικά πως θα τους βασανίσει αν δεν έκαναν θυσία στα είδωλα που πίστευε και ο ίδιος. Εκείνοι αρνήθηκαν. Τότε εκείνος σκέφτηκε να τους τιμωρήσει αλλά να το κάνει δημόσια για παραδειγματισμό του υπόλοιπου πληθυσμού.

Διέταξε τους στρατιώτες του και το δήμιο να τους περιφέρουν σε διάφορα σημεία της Κρήτης και όπου σταματούν να τους βασανίζουν δημόσια. Για τριάντα μέρες και νύχτες υπέφεραν τα πάνδεινα, από ξυλοδαρμούς, πετροβολισμούς, εξευτελισμούς.

Οι Κρήτες βλέποντας όλο αυτό αναρωτιούνταν ποια δύναμη εσωτερική τους κρατούσε ζωντανούς και τους έκανε να αντέχουν όλα αυτά τα βασαινιστήρια.

 Ο επικεφαλής των ειδωλολατρών διαπιστώνοντας πως το σχέδιο του δε λειτουργούσε ζήτησε να τους φέρουν ξανά μπροστά του και για μια ακόμα φορά τους διέταξε να προσκυνήσουν το Δία και τους άλλους θεούς του. Οι Άγιοι Δέκα αρνήθηκαν και εκείνος οργισμένος διέταξε να τους συντρίψουν τα οστά και μετά να τους αποκεφαλίσουν.

Ήταν 23 Δεκεμβρίου, δύο ημέρες πριν από τη μεγάλη ειδωλολατρική γιορτή του Ήλιου, όταν ο δήμιος τους αποκεφάλισε. Το μάρμαρο πάνω στο όποιο γονάτισαν ζυμώθηκε σαν ζυμάρι από τα γόνατα τους και διασώθηκε ως σήμερα για να μαρτυρά τη θυσία για την πίστη τους.

Ε.Β

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα