Ο ναός της Γεννήσεως του Χριστού στους Κασσάνους με τις σπάνιες και εντυπωσιακές τοιχογραφίες

Λίγες εκατοντάδες μέτρα έξω από τον οικισμό των Κασσάνων βρίσκεται ένας από τους πλέον εντυπωσιακούς, σ’ επίπεδο τοιχογραφιών, ναούς αφιερωμένος στη Γέννηση του Ιησού.

Πρόκειται για ένα μονόχωρο ναό που κατασκευάστηκε πάνω σε αρχαιότερο κτίσμα, όπως φαίνεται από τη βαθμιδωτή διαμόρφωση της αψίδας του Ιερού του.

Στο εσωτερικό του φέρει τρία στρώματα τοιχογραφιών, διαφορετικών περιόδων, στα οποία μπορεί ακόμα και ο μη ειδικός να ξεχωρίσει πως αφορούν σε διαδοχικές εξελικτικές φάσεις της ζωγραφικής της Κρήτης.

Το πρώτο στρώμα, του 13^ου αιώνα, το βλέπουμε στην κόγχη του Ιερού, το δεύτερο, με την εξαιρετικής τέχνης παράσταση της Ανάληψης, ανάγεται χρονικά στις πρώτες δεκαετίες του 14^ου αιώνα και εντοπίζεται στην καμάρα του ναού ενώ το τρίτο, των αρχών του 15^ου αιώνα, το βλέπουμε σε τμήμα της καμάρας και στις πλάγιες όψεις του ναού.

Ανάμεσα στις παραστάσεις που ξεχωρίζουν είναι αυτή της Κοινωνίας της Οσίας Μαρίας της Αιγυπτίας από τον Αββά Ζωσιμά, δεξιά της εισόδου, και η πολύ σπάνια παράσταση του έφιππου Αγίου Κωνσταντίνου δίπλα στους έφιππους στρατιωτικούς Αγίους, στο βόρειο τοίχο. Ο ζωγράφος εμφανίζει τον Άγιο Κωνσταντίνο ως τυπικό βυζαντινό αυτοκράτορα να κρατά τον τίμιο σταυρό και να ετοιμάζεται να καβαλήσει το άλογο του.

Ιδιαίτερα εντυπωσιακή και η παράσταση του Μελισμού στο Ιερό. Εδώ ο ζωγράφος τοποθέτησε τους συλλειτουργούντες ιεράρχες μπροστά στην Αγία Τράπεζα κι αντί για Τίμια Δώρα τον Ευχαριστιακό Χριστό, ως βρέφος, ανάμεσα στους Αρχαγγέλους Ραφαήλ και Γαβριήλ.

Στο ναό αυτό, μεταξύ άλλων, βλέπουμε στο Ιερό τους συλλειτουργούντες Ιεράρχες, τον Άγιο Συμεών το Στυλίτη, στα σφενδόνια τους Αγίους Δέκα και τους Προφήτες. Στον κυρίως ναό έχουμε τις ολόσωμες μορφές της Αγίας Μαρίνας, της Αγίας Παρασκευής και της Αγίας Βαρβάρας. Τους στρατιωτικούς Αγίους Δημήτριο, Θεόδωρο και Γεώργιο, δίπλα στον Άγιο Κωνσταντίνο με το άλογο του, επίσης σε μεγάλο μέγεθος ολόσωμους.

Ακόμα , παραστάσεις της Βάπτισης, τον κενό Τάφο, το Μυστικό Δείπνο, τη Σταύρωση κ.α. Εξαιρετική και η προσωποποίηση του φεγγαριού που έχει τοποθετηθεί στην παράσταση της Σταύρωσης.

Όπως μας ανέφερε, κατά την επίσκεψη στο ναό, ο Εφημέριος της Ενορίας Κασσάνων, Πρωτοπρεσβύτερος του Οικουμενικού Θρόνου, Στυλιανός Βλαστός, ο ναός τους γιορτάζει την ημέρα των Χριστουγέννων ενώ λειτουργούν σε αυτόν και την επομένη των Χριστουγέννων καθώς και στις 15 Αυγούστου.

Οι ιστορίες που διασώθηκαν για το ναό

Ο ναός της Γεννήσεως του Χριστού στους Κασσανους είναι συνδεδεμένος με ωραίες ιστορίες.Ο πρώτος ιερέας του χωριού, Ζαχαρίας Χαντακιώτης, φέρεται να είναι πρωταγωνιστής σε μια εξ αυτών. Η περιοχή αυτή, κατά την Τουρκοκρατία, ήταν γεμάτη Τούρκους και κάποια στιγμή ο γιος του Τούρκου Αγά ζήτησε να παντρευτεί την κόρη του χριστιανού άρχοντα του επάνω χωριού. Η κοπέλα φυσικά ούτε να ακούσει κάτι τέτοιο και είπε στη μάνα της πως φεύγει νύφη και θα γυρίσει νύφη επιλέγοντας τη λύση της πόσης δηλητηρίου.

Ο Τούρκος Αγάς θεώρησε αυτή την πράξη μεγάλη προσβολή για την οικογένεια του και άρχισε να προετοιμάζεται για να κάψει το χωριό. Ο παπάς όταν ενημερώθηκε τι επρόκειτο να συμβεί έτρεξε και ενημέρωσε τις οικογένειες που ζούσαν εκεί για να φύγουν και να σωθούν ενώ τους υπέδειξε και το σημείο όπου ήθελε να θάψουν εκείνον όταν θα τον σκότωναν οι Τούρκοι.

Ωστόσο, μάλλον ο Θεός τον αγαπούσε και τον πήρε κοντά του μετά από καρδιακό επεισόδιο πριν φτάσουν οι Τούρκοι στους Κασσάνους. Μάλιστα λέγεται πως έχει ταφεί έξω από το ναό της Γεννήσεως, όπου είχαν βρεθεί και άλλοι τάφοι.

Επίσης από στόμα σε στόμα έχει σωθεί ως τις μέρες μας η ιστορία της ηλικιωμένης Ξανθίνας που σηκώθηκε να πάει στην Εκκλησία μέσα στη νύχτα νομίζοντας πως ήταν μέρα καθώς το φεγγάρι έλαμπε και φώτιζε σαν ήλιος.

Ο άντρας της, τον οποίο προσπαθούσε να ξυπνήσει για να πάει μαζί της, της έλεγε πως είναι ακόμα νύχτα όμως εκείνη έβλεπε έξω να έχει ξημερώσει. Αφού ετοιμάστηκε κίνησε για την εκκλησία του Χριστού ακούγοντας πριν καν φτάσει εκεί ψαλμωδίες.

Όταν όμως μπήκε μέσα δεν υπήρχε κανένας, αλλά η λειτουργία εξελίσσονταν κανονικά. Έτσι κάθισε, την παρακολούθησε όλη και όταν τελείωσε επέστρεψε στο σπίτι της συνειδητοποιώντας ότι έγινε μάρτυρας μιας αγγελικής Θείας Λειτουργίας.

Ο ναός αυτός παλιότερα λειτουργούσε ως ενοριακός των Κασσάνων, επί ενοικίου, καθώς ανήκε στις οικογένειες των Καλαϊτζήδων και των Γιωργάκηδων, από τις πρώτες φαμίλιες του χωριού.

Ελένη Βασιλάκη

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την έκδοση Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης του Μιχ. Γ Ανδριανάκη και Κώστα Δ. Γιαπιτσόγλου και από προφορικές μαρτυρίες του Ιερέα Στυλιανού Βλαστού)

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα