Ο ναός του Αγίου Νικολάου: Το καμάρι της Νέας Αλικαρνασσού και η ιστορία του

Στην κεντρική πλατεία της Νέας Αλικαρνασσού στο Ηράκλειο δεσπόζει ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Νικολάου. Μπορεί να πρωτολειτουργήθηκε το 1954 όμως για τους πρόσφυγες κατοίκους της περιοχής αυτής αποτελεί ένα μνημείο και τον βασικό κρίκο σύνδεσης τους με τη χαμένη τους πατρίδα, στα Μικρασιατικά παράλια.

Της Ελένης Βασιλάκη

Στο ναό φυλάσσεται ένα από τα σημαντικότερα κειμήλια που μετέφεραν οι Μικρασιάτες πρόσφυγες στην Κρήτη, η εικόνα του Αγίου Νικολάου, που σώθηκε χάρη στη προνοητικότητα των κατοίκων της Αλικαρνασσού.

Όπως διαβάζουμε στην ηλεκτρονική σελίδα της Αλικαρνασσού η  ιστορία της σεπτής εικόνας του Αγίου Νικολάου χάνεται στα βάθη των αιώνων.

Η σχέση της εικόνας με τα Ψαρά

Πότε ακριβώς φιλοτεχνήθηκε δε γνωρίζουμε όμως η προφορική παράδοση μας λέει πως πάνω σε αυτή ορκίστηκε ναύαρχος στα Ψαρά ο Κωνσταντίνος Κανάρης, λίγο πριν από την Ελληνική Επανάσταση.

Στα δύσκολα χρόνια που ακολουθούν και με στόχο τη διάσωση της κάποιοι την μεταφέρουν στην Αλικαρνασσό της Μικράς Ασίας, όπου ανεγέρθηκε στη χάρη του Αγίου Νικολάου ιερός ναός.

Μάλιστα αν παρατηρήσει κανείς την εικόνα θα δει τα σημάδια από σφαίρα που δέχτηκε τη δύσκολη περίοδο της Ελληνικής Επανάστασης.

Η σχέση της εικόνα μας τα Ψαρά ήταν και ο λόγος που οι Αλικαρνασσείς δέχτηκαν αρκετές αιφνιδιαστικές επισκέψεις, τα πρώτα χρόνια που εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη μετά τον Μικρασιατικό ξεριζωμό, από τους κατοίκους των Ψαρών, οι οποίοι αναζητούσαν και διεκδικούσαν την επιστροφή της εικόνας στο νησί τους.

Για να αποτραπεί η πιθανότητα της αρπαγής, η εικόνα φυλάγονταν κάθε βράδυ σε διαφορετικό σπίτι, ώστε να μην μπορεί εύκολα να εντοπιστεί από τους Ψαριανούς.

Σημαντικό ρόλο και καθοριστική συμβολή στην προστασία και φύλαξη της έπαιξε η καλόγρια του Αγίου Νικολάου Κατίνα Καρπαθάκη, γνωστή ως «καλόγρια Κατέ», η οποία υπηρέτησε πιστά την εκκλησία του Αγίου Νικολάου από την ηλικία των σαράντα ετών και μέχρι το τέλος της ζωής της, το 1957.

Ο πρώτος ναός του Αγίου Νικολάου

Ο πρώτος ναός του Αγίου Νικολάου ήταν κτισμένος στο λιμάνι της Αλικαρνασσού της Μικράς Ασίας. Εκεί οι κάτοικοι της Παλιάς Αλικαρνασσού κατοικούσαν κυρίως σε δύο γειτονιές. Στη γειτονιά του Αγίου Νικολάου που ήταν και η μεγαλύτερη και στη γειτονιά του Αγίου Γεωργίου.

Έλληνες και Τούρκοι συμβίωναν αρμονικά και ειρηνικά, χωρίς προστριβές. Αυτό το ειρηνικό κλίμα κατέστρεψε ο νεοτουρκικός εθνικισμός την περίοδο 1914 - 1924.

Με βίαιο τρόπο ο Μικρασιατικός Ελληνισμός εκδιωγμένος και αποδεκατισμένος  αναζήτησε καταφύγιο στη μητέρα Ελλάδα, φέρνοντας μαζί του ζωντανούς ακόμα τους εφιάλτες της αγριότητας που δέχτηκε, αλλά και την ελπίδα για επιστροφή στην πατρίδα, τις ολοζώντανες μνήμες της πατρικής γης και τα ιερά του κειμήλια.Ανάμεσα σε αυτά και η εικόνα του Αγίου Νικολάου.

Οι προσπάθειες για ανέγερση ναού στην Κρήτη

 Οι Αλικαρνασσείς από την πρώτη στιγμή που εγκαταστάθηκαν στη νέα τους γη, το 1925, και πριν ακόμα κάνουν περιουσία, ενώ ακόμα ήταν φτωχοί και αδύναμοι κοινωνικά, είχαν ως πρώτο μέλημα τους την κατασκευή εκκλησίας προς τιμή του Αγίου των ναυτικών, του Αγίου Νικολάου. Εξάλλου είχαν μαζί τους την εικόνα του κι έπρεπε να τη στεγάσουν.

Με πολλή προσωπική προσπάθεια και ατομική εργασία κατασκεύασαν το 1925 τον πρώτο ξύλινο ιερό ναό του Αγίου Νικολάου (γνωστός ως παράγκα).

Δεν σταμάτησαν όμως εκεί αφού στόχος τους ήταν η ανέγερση ενός μεγάλου και περικαλλούς ιερού ναού.

Με εράνους, προσωπική εργασία και διάφορες άλλες δράσεις άρχισε να συγκεντρώνεται ένα ποσό και με αυτό ξεκίνησαν οι εργασίες κατασκευής του ναού. Αποπερατώθηκε και λειτούργησε πρώτη φορά το Πάσχα του 1954, έχοντας αρχικά αρκετές ελλείψεις οι οποίες όμως καλύφθηκαν σταδιακά.

Ο Ναός σήμερα

Ο μεγαλοπρεπής ναός του Αγίου Νικολάου που βλέπουμε σήμερα στην μεγάλη πλατεία της Νέας Αλικαρνασσού είναι τρίκλιτος. Το κεντρικό κλίτος είναι αφιερωμένο στον Άγιο Νικόλαο και τα άλλα δύο, τα μικρότερα, στους Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένη καθώς και στο Μιχαήλ Αρχάγγελο.

Ολόκληρος ο ναός είναι γεμάτος τοιχογραφίες, δωρεές πιστών, τις οποίες φιλοτέχνησαν οι ζωγράφοι Γ. Χειρακάκης και Μ. Βασιλάκης.

Οι περισσότερες εικόνες του τέμπλου είναι έργα του Χανιώτη αγιογράφου Στ. Καρτάκι.

Η εικόνα του Αγίου Νικολάου που μεταφέρθηκε από την παλιά Αλικαρνασσό κοσμεί το εικονοστάσι δεξιά μπαίνοντας στο ναό από την κεντρική είσοδο ενώ απέναντι της σε ένα δεύτερο εικονοστάσι βλέπουμε την εικόνα της Παναγιάς, φιλοτεχνημένη από τον αγιογράφο Δ. Σαριδάκη.

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από την ηλεκτρονική σελίδα alikarnassos και από τους ιερείς του ναού )

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα