Η Παναγία η Λιονταριανή στην Άνω Βιάννο και ο παρακείμενος πύργος του Ενετού άρχοντα

Στη γειτονιά της Άνω Βιάννου που ονομάζεται Πετρούνι, εξαιτίας τους εδάφους της που είναι γεμάτο πέτρες, βρίσκεται ο ναός της Παναγίας της Λιονταριανής ή Λαονταριανής ή απλά η Παναγία στο Λιοντάρι, που τιμάται της Ζωοδόχου Πηγής.

Ονομάστηκε Λιονταριανή έτσι επειδή έφερε απέναντι από την είσοδο της ένα μεγάλο ανάγλυφο φτερωτό λέοντα, σύμβολο των Ενετών, οι οποίοι και εκκλησιάζονταν σε αυτό το ναό ενώ ακριβώς δίπλα του είχαν κτίσει τον πύργο του άρχοντα τους, τα ερείπια του οποίου διακρίνουμε ακόμα.

Τον ακριβή χρόνο κτίστης του ναού της Παναγίας δεν τον γνωρίζουμε ωστόσο οι τοιχογραφίες που φέρει αλλά και η ιστορία του τόπου μας κάνουν να υποθέτουμε πως το αρχικό κτίσμα είναι του 13ου ή 14ου αιώνα. Στην είσοδο του βλέπουμε, πάνω στο όμορφο θύρωμα, τη χρονολογία ανακαίνισης του που είναι το 1878.

Τότε, στα εγκαίνια από το Μητροπολίτη Αρκαδίας, λέγεται πως χτύπησε η καμπάνα της Λιονταριανής πρώτη φορά, στην οποία καμπάνα κάνει αναφορά ο Ιωάννης Κονδυλάκης στο χρονογράφημα του με τίτλο «Η Καμπάνα».

Επί Τουρκοκρατίας, ο ναός πάντως μετατράπηκε σε στάβλο για τα ζώα και αποθήκη ενώ το 1866 ο Χασάν Πασάς της έδωσε το τελειωτικό χτύπημα. Λέγεται πως τα τμήματα του κτίσματος που δεν μπορούσαν να επισκευαστούν ξανά κατεδαφίστηκαν από τους χριστιανούς και ξανακτίστηκαν, αφού απαλλοτρίωσαν από δίπλα και το σπίτι μιας Τουρκάλας.

Η εικόνα που παρουσιάζει στο εσωτερικό του ο ναός απογοητεύει καθώς είναι ευδιάκριτο πως οι φθαρμένες σήμερα τοιχογραφίες του ήταν κάποτε αντικείμενο ωραίας τέχνης, που, δυστυχώς, οι αρμόδιες υπηρεσίες δεν μερίμνησαν ώστε να μην περιέλθουν στην κατάσταση που βρίσκονται.

Ότι έχει απομείνει στο ναό, χωρίς να ασπριστεί από τις γυναίκες του χωριού τη δεκαετία του 1950, φαίνεται καμένο. Πριν από κάμποσα χρόνια μη μπορώντας οι νοικοκυρές της Άνω Βιάννου να βλέπουν κατάμαυρη την εκκλησία της Παναγίας προχώρησαν σε άσπρισμα της, κρύβοντας τις καμένες τοιχογραφίες μέχρι σχεδόν το θόλο του ναού.

Παρολαυτά με δυσκολία μπορεί να διακρίνει κανείς την Πλατυτέρα στην κόγχη του Ιερού.Επίσης φαίνονται με δυσκολία παραστάσεις της Σταύρωσης και η Εις Άδου Κάθοδος.

Άξιο παρατήρησης στο ναό το γεγονός πως το σφενδόνιο που φέρει εδράζεται μόνο από τη μια πλευρά του σε πεσσό.

Με αφορμή την έκταση που πήρε πρόσφατο θέμα της ανάγκης άμεσης παρέμβασης στο ναό της Κεραλιμενιώτισσας, στο Καλάμι της Βιάννου, θα πρέπει να πούμε πως γενικότερα η πρώην επαρχία Βιάννου διαθέτει έναν μεγάλο εκκλησιαστικό θησαυρό που δεν έχει τύχει της προσοχής που αξίζει.

Όπως έχουμε πληροφορηθεί υπάρχουν έτοιμες μελέτες αλλά και εξασφαλισμένες πιστώσεις για τον Άγιο Αντώνιο στην Άρβη για το καμπαναριό του Αγίου Γεωργίου του Πλατανίτη, την Αγία Μονή κ.α ναούς αλλά δυστυχώς τα έργα που πρέπει να γίνουν δεν προχωρούν θέτοντας τα ωραία αυτά μνημεία σε κίνδυνο.

Ελένη Βασιλάκη

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)

(Θερμές ευχαριστίες στον κ. Γιώργο Κονδυλάκη για το υλικό και τις πληροφορίες που μας διέθεσε για την Παναγία στο Λιοντάρι)