Η ναυτική βάση του Β Παγκοσμίου Πολέμου Γερμανών και Ιταλών στην Καλλιθέα της Ιεράπετρας

Η Ιεράπετρα διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο στη διάρκεια του Β Παγκοσμίου Πολέμου κι αυτό φανερώνουν τα εκτεταμένα έργα που έκαναν στην ευρύτερη περιοχή οι Γερμανοί και οι Ιταλοί με σκοπό τον έλεγχο των θαλάσσιων δρόμων στα νότια της Κρήτης.

Μαζί με τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στο Τυπάκι λειτούργησαν ως θέσεις αμυντικής θωράκισης αλλά και επιθετικής πολεμικής δράσης, κορυφαίας σημασίας.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ουσιαστικά η Ιεράπετρα αποτέλεσε, με τις στρατιωτικές εγκαταστάσεις που φιλοξένησε, τη ναυτική βάση για το θαλάσσιο έλεγχο από Γερμανούς και Ιταλούς των επιχειρήσεων που λάμβαναν χώρα στο νότιο Κρητικό Πέλαγος.

Όπως επισημαίνει ο χαρτογράφος, ειδικός στα γεωχωρικά δεδομένα, και ερευνητής εκείνης της περιόδου Μιχάλης Σπυριδάκης, οι εκεί εγκαταστάσεις πέρα από το ρόλο οχύρωσης της Κρήτης είχαν και ειδικό σκοπό στην παρακολούθηση της κίνησης πλοίων και υποβρυχίων στα νότια του νησιού μας.

Το λιμάνι της ναυτικής βάσης της Ιεράπετρας φέρεται να έπαιξε κεντρικό ρόλο αμυντικό και πολεμικό και η επιλογή του δεν ήταν σε καμιά περίπτωση τυχαία.

Οι Γερμανοί, πριν τον πόλεμο, είχαν φροντίσει με διάφορους τρόπους, όπως με την αποστολή κατασκόπων, να καταγράψουν με κάθε λεπτομέρεια τα σημεία που τους ενδιέφεραν και ήταν ενδεδειγμένα για να προστατεύσουν την Κρήτη μετά την κατάληψη της, αλλά και να είναι σε θέση από αυτά να κάνουν τις επιθέσεις τους.

Με τον κ Σπυριδάκη επισκεφθήκαμε τα σημεία όπου έστησαν την πολεμική μηχανή τους οι Γερμανοί και Ιταλοί στην Ιεράπετρα και είχαμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά τις πραγματικά εντυπωσιακές, τόσο από πλευράς μεγέθους όσο και επιλογής θέσεων, εγκαταστάσεις που δημιούργησαν.

Να σημειώσουμε πως ανατολικά της Ιεράπετρας, στην περιοχή Μεγάλη Παραλία, είχαν κατασκευάσει χωμάτινο αεροδρόμιο. Η ισχυρή αμυντική γραμμή των γερμανικών στρατευμάτων είχε δημιουργηθεί στην περιοχή της Καλλιθέας, όπου υπήρχε και η κεντρική βάση τους, αλλά και στην θέση Περιστεράς.

Οι ιταλικές δυνάμεις είχαν εγκατασταθεί ανάμεσα στην παραλία και τη ναυτική βάση της Καλλιθέας ώστε αν γινόταν απόβαση των συμμάχων να ήταν εκείνοι οι πρώτοι που θα τους αντιμετώπιζαν.

Είχαν τοποθετηθεί στην πρώτη γραμμή άμυνας, όπως λέει ο κ. Σπυριδάκης, γιατί οι Γερμανοί δεν τους είχαν μεγάλη εμπιστοσύνη. Ήθελαν σε περίπτωση επίθεσης, αν οι Ιταλοί δεν μπορούσαν να την αντιμετωπίσουν με επιτυχία, να είναι εκείνοι που θα λειτουργούσαν ως κυματοθραύστης αποτρέποντας τις συμμαχικές δυνάμεις από το να διεισδύσουν στα ενδότερα της Κρήτης.

Στη ναυτική βάση της Καλλιθέας οι θέσεις των πυροβόλων ήταν φτιαγμένες από μπετόν και τα πυροβόλα ήταν στραμμένα προς τον κόλπο της Ιεράπετρας.

Μόλις λίγο πριν το τέλος του πολέμου οι ιταλικές δυνάμεις, θεωρώντας οι Γερμανοί πιο πιθανή την απόβαση, τοποθετήθηκαν στην παραλία του κόλπου της Ιεράπετρας, στους μικρούς λόφους, ενισχύοντας παράλληλα το παραλιακό μέτωπο με νάρκες θαλάσσης.

Στην Καλλιθέα βλέπουμε σήμερα, πέρα από τις βάσεις των πυροβόλων, σειρά επιφανειακών και υπόγειων έργων κατασκευασμένων από οπλισμένο σκυρόδεμα και πέτρα.

Τα επιφανειακά έργα των στρατοπέδων εκείνης της περιόδου, που ονομάζοντας ενεργητικά σκέπαστρα, είχαν σκοπό την προστασία των οργάνων πυρός και των μέσων παρατήρησης.

Στα στρατόπεδα-βάσεις Γερμανών και Ιταλών υπήρχαν επίσης υπόγεια καταφύγια, δεξαμενές νερού, όπως αυτή που βλέπουμε στην Καλλιθέα, και φυσικά χώροι για τη διαβίωση της φρουράς και των αξιωματικών τους.

Σήμερα τα απομεινάρια της ναυτικής βάσης του Β Παγκοσμίου Πολέμου στην Ιεράπετρα δυστυχώς παραμένουν αναξιοποίητα. Παρότι ένα σημαντικό τμήμα τους διατηρείται σε άριστη κατάσταση, Πολιτεία και φορείς δεν έχουν μεριμνήσει ώστε να μπορεί κάποιος να τα επισκεφθεί και να μάθει από πρώτο χέρι το σημαντικό αυτό κομμάτι της ιστορίας του τόπου μας.

Σίγουρα η κατάληψη της Κρήτης από τους Γερμανούς και η κατοχή της, με ότι συνοδεύτηκε, είναι μια σελίδα στην ιστορία που πονά όμως αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να την ξεχάσουμε, ειδικά από τη στιγμή που παραμένουν ανοικτά κεφάλαια από εκείνη την περίοδο (Γερμανικές αποζημιώσεις).

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)