Ο όμορφος ενοριακός νεοκλασικός ναός του Καστελλίου-Τιμά τους Άγιους Αντώνιο Κωνσταντίνο και Ελένη

Ο περικαλλής, νεοκλασικός ναός του Αγίου Αντωνίου και των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης κτίστηκε το 1893 στο Καστέλλι Πεδιάδος, πάνω στη βάση προϋπάρχοντος ναού, ενδεχομένως της Ενετοκρατίας, όπως μας περιέγραψε ο εφημέριος του, Πανοσιολογιότατος Αρχιμανδρίτης, Ιερόθεος Χιώτης.

Πρόκειται για τον ενοριακό ναό της κωμόπολης του Καστελλίου, ο οποίος τιμάται ιδιαιτέρως από τους κατοίκους του καθώς είναι συνδεδεμένος και με τον οπλαρχηγό Αντώνιο Τρυφίτσο, ο οποίος φέρεται να ήταν και εκ των κτητόρων του ναού κι έχει μάλιστα ταφεί στην αυλή του.

Ο δίκλιτος ναός των Αγίων Αντωνίου, Κωνσταντίνου και Ελένης ανακαινίσθηκε το 2016 και αποτελεί καμάρι του Καστελίου. Στο βόρειο κλίτος του τιμώνται οι Άγιοι Κωνσταντίνος και Ελένη ενώ στο νότιο ο Άγιος Αντώνιος.

Τις εικόνες στο τέμπλο του έχει φιλοτεχνήσει ο Ε. Μαρκογιαννάκης ενώ υπάρχουν και παλαιότερες, τις οποίες υπογράφει ο Εφραίμ  Ζωγραφάκης. Εκείνη που ωστόσο κλέβει τις εντυπώσεις είναι η παλιά, μεγάλου μεγέθους και ωραίας τέχνης, εικόνα, ανάμεσα στα δύο κλίτη, ανώνυμου καλλιτέχνη, με τη μορφή του Αγίου Αντωνίου και γύρω απ αυτόν σκηνές από το βίο και τα μαρτύρια του.

Τις συνθήκες κάτω από τις οποίες γκρεμίστηκε ο ναός που προϋπήρχε στο σημείο, και ήταν επίσης αφιερωμένος στους ίδιους Αγίους με το σημερινό, δεν τις γνωρίζουμε.

Η σχέση του Αντωνίου Τρυφίτσου με το Καστέλλι και το ναό

Εκείνο ωστόσο που γνωρίζουν οι κάτοικοι της περιοχής και μαρτυρούν είναι πως ο αγωνιστής και θρυλικός οπλαρχηγός της Κρήτης Αντώνιος Τρυφίτσος έζησε στο Καστέλι, μετά τα 15 του χρόνια, και ήταν ένας εκ των κτητόρων του ναού.

Για την ιστορία να πούμε πως ο  Αντώνιος Τρυφίτσος ή Τρυφόπουλος είχε γεννηθεί στα μέσα του 19ου αιώνα, πιθανόν στην Πλάτη Λασιθίου. Στο Καστέλι μετακόμισε κατά την εφηβεία του και εργαζόταν ως σιδηρουργός.

Ωστόσο δεν έμεινε για πολύ στο επάγγελμα καθώς επέλεξε να συμμετάσχει στον απελευθερωτικό αγώνα της Κρήτης, όπου οι ηγετικές του ικανότητες τον έκαναν να ξεχωρίσει.

Κατά την επανάσταση του 1897-1898, ο Τρυφίτσος αναδείχθηκε γενικός Αρχηγός Πεδιάδος και με κέντρο την Ιερά Μονή Αγκαράθου, οργάνωνε τον αγώνα του.

Στις  25 Ιουνίου 1897  τραυματίστηκε σε μάχη στην Επισκοπή και πέθανε στον δρόμο για την μονή Αγκάραθου.

Ο τάφος του βρίσκεται σήμερα στον περίβολο της εκκλησίας του Αγίου Αντωνίου 

Ελένη Βασιλάκη

Η παλιότερη εικόνα του ναού φέρει τη μορφή του Αγίου Αντωνίου και σκηνές από το βίο και τα μαρτύρια του 

Λεπτομέρεια της μεγάλης εικόνας του Αγίου Αντωνίου που βρίσκεται σε εικονοστάσι στην είσοδο του 

Ο Αντώνιος Τρυφίτσος