Χανδρού: Περιήγηση στο χώρο και το χρόνο του όμορφου αλλά έρημου σήμερα οικισμού

 «Είναι τιμή να περπατάς μες στης Χανδρούς τις στράτες γιατί τις περπατούσανε στην Κατοχή οι αντάρτες». Με αυτή την πινακίδα ο όμορφος οικισμός Χανδρού, του Δήμου Μινώα Πεδιάδος, καλωσορίζει τους επισκέπτες του.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ωστόσο παρά το θερμό καλωσόρισμα και τη γενικότερη αίσθηση ζεστασιάς που σου δημιουργεί η περιοχή η θλίψη που σε κυριεύει κυριαρχεί όταν περπατάς στα σοκάκια του οικισμού.Κι αυτό γιατί σήμερα είναι ένα έρημο χωριό και δύο άνθρωποι, ο συνταξιούχος εκπαιδευτικός Αλέξανδρος Μουρτζάκης με τη σύζυγο του, προσπαθούν μόνοι τους να το κρατούν ζωντανό, όσο μπορούν.

Τα πετρόκτιστα σπίτια της Χανδρούς σταδιακά καταρρέουν, έρημα και γεμάτα χόρτα, αφημένα από τους ιδιοκτήτες και τους κληρονόμους τους,  παρότι ως οικισμός βρίσκεται σε ένα σημείο όχι μακριά από μεγάλα χωριά και πόλεις.

Επισκεφθήκαμε τη Χανδρού και είχαμε τη χαρά να μάθουμε από τον κ Μουρτζάκη και τον εφημέριο που λειτουργεί κάποιες φορές το χρόνο το ναό του Αϊ Γιαννιού (δείτε εδώ) π. Δημήτριο Σακαβέλη, την πλούσια ιστορία της.

Η παράδοση λέει πως στη Χανδρού επέλεξε να ζήσει ένα από τα αρχοντόπουλα που έφερε ο Νικηφόρος Φωκάς, μετά την ανακατάληψη της Κρήτης. 

Το κλίμα της Χανδρούς ήταν περίφημο και το αρχοντόπουλο, που έπασχε από φυματίωση, βρήκε εκεί τις κατάλληλες συνθήκες για να ζήσει και να κτίσει το αρχοντικό του και κοντά σε αυτό και το ναό του Αγίου Ιωάννη και των Αγίων Αποστόλων.Εκείνος κατασκεύασε και τη βρύση του οικισμού, ο οποίος επί των ημερών του γνώρισε μεγάλες δόξες.

Ο δίκλιτος ναός του χωριού διατηρήθηκε ακόμα κι όταν η περιοχή πέρασε στα χέρια των Τούρκων. Ο παππούς του κ Μουρτζάκη και συνονόματος του όταν μετακόμισε το 1919 στη Χανδρού, από το Νιπιδητό, με την οικογένεια του βρήκε εκεί 18 οικογένειες Τούρκων, συνολικά 48 άτομα, ενώ δύο χρόνια αργότερα οι Τούρκοι είχαν μειωθεί σε 46 και οι Έλληνες που ζούσαν εκεί ήταν οκτώ. 

Στην πορεία των ετών οι Οθωμανοί "πήραν πόδι" από τη Χανδρού με τον οικισμό το 1964 να κατοικείται από 16 κρητικές οικογένειες. Από τη χρονολογία αυτή κι έπειτα η πορεία του πληθυσμού του ήταν φθίνουσα μέχρι που φθάσαμε σήμερα να έχει μόνο δύο κατοίκους.

Εξάλλου κανείς δεν μπορούσε να ζήσει εκείνα τα χρόνια σ' ένα χωριό χωρίς σχολείο, χωρίς ρεύμα, χωρίς καν δρόμους, αφού άσφαλτος έπεσε στο δρόμο που συνδέει τον οικισμό με τον «πολιτισμένο κόσμο» μόλις πρόσφατα.

Ο ρόλος της στην Εθνική Αντίσταση

Η Χανδρού την περίοδο της Εθνικής Αντίστασης διαδραμάτισε σημαντικό ρόλο καθώς εκεί είχαν επιλέξει οι αντάρτες να στήσουν ένα από τα στρατηγεία τους. Μάλιστα λέγεται πως οι αποφάσεις για τις ανατινάξεις του αεροδρομίου στο Καστέλι, το 1941 και 1942, είχαν παρθεί εκεί.

Μέσα σε ένα πηγάδι, όπως μας περιγράφει ο κ Μουρτζάκης, οι αντάρτες είχαν τοποθετήσει τον ασύρματο τους τον οποίο έβγαζαν έξω κι έπιαναν Μέση Ανατολή για να διεκπεραιώνουν τις επαφές τους. 

Μάλιστα είχαν κάνει συνεννόηση με τις γυναίκες του χωριού, που αποτελούσαν τα μάτια και τα αυτιά τους, όταν έβλεπαν Γερμανούς να κοντοζυγώνουν να απλώνουν στις απλώστρες τους μαύρα ρούχα κι όταν έφευγαν να τα αντικαθιστούν με λευκά, ώστε να γνωρίζουν την ύπαρξη ή απουσία κινδύνου.

Ο ναός στην Χανδρού  

Ο κ Μουρτζάκης και η σύζυγος του, αλλά και όσοι επισκέπτονται και τιμούν το ναό που υπάρχει στο χωριό, έχουν να λένε για την προστασία που τους προσφέρει ο Άγιος Ιωάννης. 

Ο πρώτος οικιστής της Χανδρούς είχε οκτώ γιους και δύο γαμπρούς κι όλοι τους πήγαν στο Αλβανικό Μέτωπο και γύρισαν σώοι και αβλαβείς, μας λέει ο κ Μουρτζάκης, και προσθέτει πως κάθε μέρα ο πατέρας τους έκανε το σταυρό και την προσευχή του στον Άγιο Ιωάννη κι αυτός τους έσωσε.

Ο Αι Γιάννης όμως φημίζεται και για ένα πιο σύγχρονο θαύμα του και μάλιστα επαναλαμβανόμενο, καθώς το στεφάνι με τα αγριολούλουδα που τοποθετούν στο ναό του τη Μεγάλη Παρασκευή ξαναζωντανεύει την ημέρα της γιορτής του  Αγίου (διαβάστε εδώ).

Η Χανδρού να σημειώσουμε είναι κτισμένη κοντά σε ρεματιές με πολύ πράσινο και αρκετό νερό καθώς πέρα από την πηγή του διασχίζεται και από ρέμα που εκβάλει στον Αναποδάρη. Αυτά την καθιστούν ξεχωριστή και σε φυσική ομορφιά. 

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα