Το φρούριο Bonriparo στο Μονοπάρι Ρεθύμνου και η ιστορία του

Κοντά στον οικισμό Μονοπάρι του Ρεθύμνου πάνω στο λόφο με την ισχυρή φυσική οχύρωση που ονομάζεται Κάστελλος βρίσκονται τα ερείπια του Φρουρίου Bonriparo.

Φέρεται να το ίδρυσε ο Γενουάτης πειρατής, Ερρίκος Πεσκατόρε, το 1206 ή να επισκεύασε προϋπάρχον στο σημείο βυζαντινό φρούριο.

Ήταν ένα από τα 15 που χρησιμοποίησε όταν κατάκτησε την Κρήτη δίνοντας του το όνομα Bonriparo που σημαίνει καλό, ισχυρό φρούριο-προμαχώνας. Παραφθορά της λέξης αυτής είναι και το όνομα του οικισμού Μονοπάρι.

Ο Ρεθυμνιώτης δάσκαλος Εμμανουήλ Λαμπρινάκης στο βιβλίο του «Γεωγραφία της Κρήτης» που εξέδωσε το 1890, γράφει πως το φρούριο κτίστηκε κατά τη Β Βυζαντινή περίοδο (1185) και ήταν ο πύργος των Μελισσηνών, οι οποίοι με το γενάρχη τους Ανδρέα Μελισσηνό παρέλαβαν εκτάσεις στην ευρύτερη περιοχή και έφτιαξαν το δικό τους φέουδο.

Τότε, προσθέτει ο Λαμπρινάκης, περιβαλλόταν από μακρύ τείχος μόνο από τη δυτική πλευρά του γιατί το ύψωμα ήταν απόκρημνο σε όλες τις υπόλοιπες κατευθύνσεις του και δεν χρειαζόταν οχύρωση.

Πράγματι η εικόνα των γκρεμών που απλώνονται γύρω από το ύψωμα είναι εντυπωσιακή καθιστώντας το σημείο απροσπέλαστο ενώ είναι φανερό πως ανθρώπινα οχυρωματικά έργα υπάρχουν μόνο στη δυτική πλευρά του λόφου. Εκεί βλέπουμε συνολικά πέντε πύργους με τις πολεμίστρες τους. Κάποιοι εξ αυτών ίσα που διακρίνονται ενώ άλλοι διατηρούν ένα τμήμα που είναι ικανό να μας δώσει πληροφορίες για το πως κτίστηκαν και το πόσο ενισχυμένοι ήταν.

Σύμφωνα με όσα αναφέρει ο Γιάννης Χρηστάκης στο βιβλίο του «Ιστορικά Οχυρωματικά Μνημεία της Κρήτης», κατά τα τέλη του 19^ου αιώνα, που επισκέφθηκε το φρούριο ο Βρετανός πλοίαρχος Τ. Spratt υπήρχαν στο σημείο, με βάση τη μαρτυρία του, δύο σειρές τειχών εκ των οποίων η μια ήταν μεσαιωνικής εποχής.

Και σήμερα ο προσεκτικός παρατηρητής θα διαπιστώσει πως πράγματι φαίνονται απομεινάρια από δύο σειρές τειχών, πριν φθάσουμε στους πύργους με τις πολεμίστρες.

Ο G. Gerola, που επισκέφθηκε επίσης το φρούριο μας πληροφορεί ότι μέσα σε αυτό υπήρχαν διάφορες οικοδομές σε σχετικά καλή κατάσταση.

Αλλά και ο Άγγλος αρχαιολόγος Πετλέμπουρι, που επισκέφθηκε την περιοχή το 1935, παρατήρησε εκεί ενετικά κτίρια αλλά και όστρακα ελληνιστικής περιόδου.

Σήμερα διακρίνονται ελάχιστα απομεινάρια αυτών των εσωτερικών κτισμάτων. Ανάμεσα τους ξεχωρίζει μια τεράστια δεξαμενή νερού αλλά και μια μικρότερη κυκλική, με επίχρισμα. Επίσης σωροί από πέτρες μαρτυρούν την ύπαρξη κτιρίων, προφανώς αποθήκες και στρατώνες. Η κύρια και ίσως η μοναδική είσοδος για το φρούριο βρίσκεται στα δυτικά του και μοιάζει να ήταν αρκετά στενή.

Έτσι αποτύπωσε τα ερείπια του φρουρίου ο Gerola κατά την επίσκεψη του στην περιοχή

Η «Επανάσταση των Δύο Συβρίτων»

Με το φρούριο αυτό συνδέεται και η περίφημη «Επανάσταση των Δύο Συβρίτων», των δύο ορεινών επαρχιών δηλαδή του νομού Ρεθύμνης, του Αμαρίου και του Αγίου Βασιλείου και των οικογενειών τους, Σκορδύληδων και Μελισσηνών.

Ο Καστελλάνος του Bonriparo, Πέτρος Φιλικανέβος, ενεργώντας ως αληθινός λήσταρχος, έκλεψε άλογα και βοσκήματα που ανήκαν στην οικογένεια των αρχοντορωμαίων Σκορδύληδων. Ο Ιωάννης Σκορδύλης διαμαρτυρήθηκε έντονα στον Ενετό Δούκα Παύλο Κουιρίνο, ο οποίος είτε δε μπόρεσε είτε δεν ήθελε να επιλύσει δίκαια τη διαφορά που δημιουργήθηκε.

Αυτό έγινε αιτία να ξεσπάσει η μεγάλη επανάσταση ανάμεσα στις δύο περιοχές και οικογένειες, που ονομάστηκε των Δύο Συβρίτων επειδή τα ορμητήρια τους ήταν στην Απάνω και στην Κάτω Σύβριτο.

Η επανάσταση αυτή, που κράτησε από το 1217-1236, είχε ως αποτέλεσμα τη δυναμική απόσπαση προνομίων εκ μέρους των κρητικών αρχόντων από τους Ενετούς (φέουδα, ίση μεταχείριση κ.α).

Ελένη Βασιλάκη

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα