Ο ναός της Αγίας Μαρίνας στους Μεσελέρους Ιεράπετρας με τις σπάνιες και ιδιαίτερες τοιχογραφίες

Οι διαστάσεις του είναι μόλις 4Χ7 μέτρα αλλά ο μικρός αυτός χώρος φάνηκε αρκετός για τον εμπνευσμένο άγνωστο αγιογράφο ώστε να φιλοτεχνήσει παραστάσεις απαράμιλλης ομορφιάς και τέχνης.

Ο λόγος για το μονόχωρο καμαροσκέπαστο νεκροταφειακό ναό του οικισμού των Μεσελέρων, στην Ιεράπετρα, που χρονολογείται, με βάση τον τοιχογραφικό του διάκοσμο, στο πρώτο τέταρτο του 14^ου αιώνα.

Είναι αφιερωμένος στην Αγία Μαρίνα και φέρει  δύο εγκάρσια σφενδόνια, εκ των οποίων το ανατολικό έχει εν μέρει καταστραφεί. Για αντιστήριξη εξωτερικά, στη νότια πλευρά του κτίσματος, έχει διαμορφωθεί μεγάλη αντηρίδα.

Ωστόσο όπως διαπιστώνει όποιος εισέρχεται σήμερα στο εσωτερικό του η ανάγκη εκ νέου φροντίδας του ναού είναι μεγάλη. Οι σωζόμενες τοιχογραφίες του φέρουν έντονα σημάδια φθοράς που επιβάλλουν άμεση επέμβαση των αρχαιολόγων ώστε να μην διαλυθούν και καταπέσουν.

Όπως αναφέρεται στην έκδοση «Χριστιανικά Μνημεία της Κρήτης» της Συνοδικής Επιτροπής Θρησκευτικού Τουρισμού της Εκκλησίας της Κρήτης (Μ. Ανδριανάκης, Κ. Γιαπιτσόγλου), το  εικονογραφικό πρόγραμμα  του ναού της Αγίας Μαρίνας παρουσιάζει μία ιδιορρυθμία στην κάμαρα του ιερού.

 Στη θέση της Ανάληψης εικονίζονται η Γέννηση και η Εις Άδου Κάθοδος, θέματα όμως τα οποία αρμόζουν στη θέση που κατέχουν, αφού τονίζουν τόσο το δόγμα της ενσάρκωσης του Λόγου όσο και αυτό της σωτηρίας του ανθρώπου.

 Στον κυρίως ναό, στον θόλο, εικονίζονται μόνο λίγες αλλά ιδιαίτερα μεγάλες ευαγγελικές σκηνές. Εξαιρετικά σπάνιες είναι και δύο σκηνές στη χαμηλότερη ζώνη του ναού:Στο βόρειο τοίχο η αναγνώριση και η μαρτυρία της παρουσίας του Χριστού στην γη από τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο, στον τύπο που εικονίζει την Παναγία να οδηγεί προς τον δάσκαλο Πρόδρομο τον Χριστό μαθητή που κρατά πινακίδα με το αλφάβητο. Ο Άγιος Ιωάννης κρατά ειλητήριο που γράφει: "Ούτος εστί περί ου εγώ είπον οπίσω μου έρχεται ανήρι ος έμπροσθεν μου γέγονεν, ότι πρώτος ήν".Στο νότιο τοίχο, δίπλα στην αγία Μαρίνα που ενέχει θέση προσκυνηματικής εικόνας, η Παναγία όρθια να θρηνεί μπροστά στον μικρό Χριστό.

Συνολικά οι χριστολογικές παραστάσεις που σώζονται στο ναό είναι επτά, αλλά όλες μεγάλου μεγέθους. Πρόκειται συγκεκριμένα για τον Ευαγγελισμό, τη Γέννηση, το Λίθο, την Έγερση του Λαζάρου,την Υπαπαντή, τη Βαϊοφόρο και την Εις Άδου Κάθοδο. Στον τοίχο δυτικά, παρότι δεν διακρίνεται, μάλλον το χριστολογικό κύκλο συμπλήρωνε η Σταύρωση.

Στο Ιερό, στην κόγχη, δεσπόζει η Πλατυτέρα, καταστραμμένη κατά το ήμισυ, έχοντας δεξιά και αριστερά της τους Αρχαγγέλους (σώζεται μόνο ένας) ενώ στην κάτω πλευρά ξεχωρίζουν οι συλλειτουργούντες ιεράρχες. Εκτεταμένη φθορά φέρει η μορφή του Αγίου Στεφάνου, πάνω από το ντουλάπι του διακόνου.

Ζώνες μεταλλίων με μορφές Αγίων ξεχωρίζουν κάπου στο μέσο της τοιχογράφησης ενώ τόσο στο νότιο όσο και στο βόρειο τοίχο έχουμε μεγάλες παραστάσεις με τους καβαλάρηδες Αγίους.

Ελένη Βασιλάκη

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε SITE χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα

«Τα δικαιώματα επί του απεικονιζόμενου μνημείου ανήκουν στο Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού (ν.3028/2002)» (Copyright Hellenic Ministry of Culture and Sports) (N.3028/2002).