Η ροδαρές της Σταυροπροσκυνήσεως στον καιρό του κορωνοϊού

Η Σταυροπροσκύνηση γιορτάζεται την τρίτη Κυριακή των Νηστειών.

Στους ναούς ο σταυρός τοποθετείται σ ένα δίσκο με λουλούδια και φυτά ανοιξιάτικα, στα οποία κυριαρχεί το αρισμαρί ή δεντρολίβανο, τα άνθη και τα φύλλα της λεμονιάς, τα ζουμπούλια κ.α.

Ποιός να το φανταζόταν όμως πως θα ξημέρωνε αυτή η Κυριακή αλλά οι ναοί δεν θα μπορούσαν να λειτουργήσουν υποδεχόμενοι τους πιστούς  και οι τελευταίοι δεν θα μπορούσαν να πάρουν, όπως κάθε χρόνο, μοσχομυρισμένες ροδαρές στο σπίτι τους.

Δυστυχώς ο θανατηφόρος και επικίνδυνος για το κοινωνικό σύνολο κορωνοϊός τα έβαλε και με την εκκλησία και τις παραδόσεις της και φαίνεται πως τουλάχιστον προσωρινά νίκησε.

Μια και δεν μπορούμε λοιπόν να ακολουθήσουμε τα όσα προβλέπει το σημερινό τυπικό ας θυμηθούμε πως φτιάχνονται οι ροδαρές, τι συμοβολίζουν και με ποιές παραδόσεις είναι συνδεδεμένες στην Κρήτη.

Οι ροδαρές είναι τα ματσάκια των λουλουδιών και φυτών που μοιράζονται στους πιστούς την ημέρα της Σταυροπροσκυνήσεως. Παλιότερα στα χωριά της Κρήτης τα ετοίμαζαν από βραδύς στο σπίτι του παπά όπου συγκεντρώνονταν οι γυναίκες  και έδεναν σε μικρά ματσάκια λουλούδια που τα παιδιά του χωριού είχαν μαζέψει νωρίτερα από τις αυλές των σπιτιών.

Μεταγενέστερα είχαμε, κι έχουμε όταν οι συνθήκες το επιτρέπουν, το δέσιμο των ροδαρών σε σπίτια από τις ενορίτισσες που ανταγωνίζονταν μεταξύ τους ποια θα φτιάξει τις πιο όμορφες και θα τις πάει στην εκκλησία.

Στη Μεσαρά, όπως αναφέρει στο βιβλίο του "Λαικές Τελετουργίες στην Κρήτη" ο Νίκος Ψιλάκης, βάζουν μόνο λουλούδια μυριστικά στις ροδαρές δίπλα στο σταυρό με τη λογική πως η μυρωδιά ήταν εκείνη που τον φανέρωσε.

Οι ροδαρές όταν ευλογηθούν στην εκκλησία θεωρούνται αγιασμένες και είθισται να τις τοποθετούν δίπλα στις εικόνες του σπιτιού. Γενικότερα, μας λέει ο Νίκος Ψιλάκης, πιστεύεται πως μεταφέρουν την ευλογία της εκκλησίας και ότι μπορούν να τη μεταδώσουν σε όποιο άνθρωπο, ζώο ή αντικείμενο έρθει σ' επαφή μαζί τους.

 Γι αυτό το λόγο τις χρησιμοποιούσαν παλιά σε πλήθος εθιμικών ενεργειών στο σπίτι, στα ζυμωτά, στο στάβλο, στις μάντρες με τα ζώα, στο χωράφι και στον κήπο.

Στην Κασταμονίτσα πήγαιναν ροδαρές στα σπαρτά, συνήθως αυτή την εποχή στα κουκιά που έχουν δέσει τους καρπούς τους.

Σε άλλα μέρη της Κρήτης, ανάλογα με τις ανάγκες κάθε αγροτικής οικογένειας, κατέληγε και μια ροδαρά  στην αντίστοιχη καλλιέργεια. Αν είχε προηγηθεί για παράδειγμα  κακή χρονιά στις ελιές την κρεμούσαν σε ένα δέντρο ελιάς.

Έλεγαν παλιά πως αν φυτέψεις κάποιο από τα λουλούδια ή φυτά που έχει μια ροδαρά τη μέρα που θα τη φέρεις από την εκκλησία αυτό θα πιάσει και δεν θα σφάλει κι ας μην έχει ρίζα.

Τα αποξηραμένα λουλούδια από τις ροδαρές που τοποθετούνταν στο εικόνισμα  όταν πια περνούσε χρόνος οι πιστοί τα έκαναν θυμιάματα και με αυτά θυμιάτιζαν άρρωστους , ζώα και δέντρα-φυτά που εμφάνιζαν προβλήματα.

Στο Λασίθι, και όπου αλλού υπήρχαν κοπάδια, οι ροδαρές κατέληγαν σε κάποιο δέντρο ή ψηλά στην πόρτα της μάντρας να μην τις  φτάνουν τα ζώα. 

Στο Λουτρό Σφακίων, κι άλλες περιοχές όπου υπήρχε θάλασσα και καίκια, οι ροδαρές τοποθετούνταν στα σκάφη .

Σε περιοχές όπως τα Αστερούσια υπήρχε οι συνήθεια οι κοπέλες να παίρνουν ροδαρές και να τις πήγαιναν σε όλα τα ξωκκλήσια, κάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες.

(ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα)