Η θαυματουργή Παναγία η Ευαγγελίστρια του Δέτη στην ενορία Μιλλιαράδων Βιάννου

Μια όμορφη ιστορία βρίσκεται πίσω από το σπηλαιώδες προσκύνημα της Παναγίας του Δέτη κοντά στο χωριό Μιλλιαράδων της Βιάννου. Σε ένα βραχώδες τοπίο, που σου κόβει την ανάσα, είναι κτισμένος ένας ναός αφιερωμένος στην Παναγία και λίγο ψηλότερα απ' αυτόν, σε μια σχετικά στενή και βαθιά σπηλαίωση, είναι το προσκύνημα της θαυματουργής αλλά παρολαυτά μη ορατής εικόνας της Ευαγγελίστριας.

Από την περίοδο της Τουρκοκρατίας στην Έμπαρο της Βιάννου υπήρχε ναός αφιερωμένος στην Παναγία την Ευαγγελίστρια. Στα μέρη εκείνα τότε κατοικούσαν πολλοί Οθωμανοί και ήταν συχνό το φαινόμενα τα μικρά τους να πηγαίνουν στο ναό και να ασχημονούν κατεβάζοντας την εικόνα από το τέμπλο και λερώνοντας την με τις ακαθαρσίες τους.

Οι χριστιανοί της Εμπάρου διαμαρτύρονταν στις Αρχές αλλά δεν έβρισκαν το δίκιο τους. Μια μέρα, σύμφωνα με την τοπική παράδοση, η εικόνα της Ευαγγελίστριας εξαφανίστηκε από την εκκλησία. Οι κάτοικοι της έψαξαν αλλά δεν την βρήκαν πουθενά. Ένας βοσκός, που είχε το μαντρί του απέναντι από το Δέτη στην περιοχή που ονομάζεται Πλευρά, άρχισε να παρατηρεί, λέει η παράδοση, τα βράδια να βγαίνει από το Δέτη ένα φώς κι αυτό γινόταν για αρκετό διάστημα.

Έτσι μια μέρα αποφάσισε να πλησιάσει να δει τι συμβαίνει, αφού στο σημείο υπήρχε γκρεμός και περίπτωση να κατοικούσε άνθρωπος δεν υφίστατο. Όταν λοιπόν πλησίασε είδε τη χαμένη εικόνα της Παναγίας να είναι πλημμυρισμένη από φως. Με μεγάλη συγκίνηση και χαρά την προσκύνησε και την πήρε για να τη μεταφέρει το σπίτι της, στο ναό του χωριού.

Οι υπόλοιποι χριστιανοί χάρηκαν που επιτέλους βρέθηκε η εικόνα όμως η χαρά τους δεν κράτησε πολύ. Την επόμενη ημέρα η εικόνα είχε πάλι εξαφανισθεί. Πήγαν στο σημείο όπου είχε αρχικά βρεθεί και είδαν πως ήταν ξανά εκεί. Την επανέφεραν στο ναό αλλά το σκηνικό επαναλήφθηκε, δηλαδή έφευγε και κατά τρόπο θαυματουργό εντοπιζόταν κάθε φορά στο Δέτη.

Η ίδια παράδοση αναφέρει πως η Παναγία δεν ήθελε να βρίσκεται μέσα σε ένα ναό όπου τύγχανε κακής συμπεριφοράς από τους Οθωμανούς γι' αυτό και είπε "Σκίσου Δέτη ώστε κανείς να μην μπορεί πλέον να πάρει την εικόνα μου γιατί εδώ θα είναι στο εξής ο τόπος κατοικίας μου".

Το βουνό πράγματι σκίστηκε στα δύο και η εικόνα χάθηκε στα σπλάχνα του. Από την πλευρά όπου ήταν στραμμένο το πρόσωπο της Θεοτόκου ο βράχος λειάνθηκε ενώ από το άνοιγμα του βουνού σχηματίστηκε ένα μακρόστενο σπήλαιο. Έκτοτε κανείς δεν την είδε ξανά.Λέγεται πως στο βάθος της σχισμής μικρά παιδιά εισχωρούσαν παλιά και είχαν δει την εικόνα σε μια μικρή λίμνη και γύρω της διάφορες πρασινάδες.

Από τότε ξεκίνησαν και τα θαύματα σε ανθρώπους πιστούς αλλά πονεμένους. Λέγεται πως πολλοί άνθρωποι που ζήτησαν τη βοήθεια της Ευαγγελίστριας θεραπεύτηκαν ενώ άτεκνα ζευγάρια απόκτησαν παιδιά, τα οποία και έχουν βαπτίσει στη χάρη της.Είναι αξιοσημείωτο πως ποτέ δεν έγινε ατύχημα στην περιοχή αυτή παρότι η διαμόρφωση του τοπίου είναι τέτοια που συνεχώς πέφτουν βράχια από το βουνό.

Ο ναός της Ευαγγελίστριας στην Έμπαρο να σημειώσουμε πως μετά την οριστική απομάκρυνση της εικόνας σταμάτησε να λειτουργεί ως εκκλησία και έγινε σχολείο μέχρι που στους νεώτερους χρόνους επαναλειτούργησε ως ναός.

Στο Δέτη οι ιερείς από τη γειτονική ενορία και οι πιστοί κατάφεραν, με το πέρασμα του χρόνου, να ανοίξουν δρόμο ενώ διαμορφώθηκε ο χώρος που οδηγεί στο σπήλαιο όπου είναι κρυμμένη η εικόνα.

Παράλληλα κτίστηκε κι ένας ναός στον περιβάλλοντα χώρο του. Πρωτοεργάτης αυτής της προσπάθειας ήταν ο Αρχιμανδρίτης και τότε εφημέριος Μιλλιαράδων Μελέτιος Ανετάκης. Ο θεμέλιος λίθος του νέου ναού τέθηκε το 1976 ενώ εγκαινιάσθηκετο 1979 και καθιερώθηκε να γιορτάζει την ημέρα του Ευαγγελισμού αλλά και στις 23 Αυγούστου στην απόδοση της Κοιμήσεως της Παναγίας.

Κάθε χρόνο στις 25 Μαρτίου, τον Αύγουστο, αλλά και καθόλη τη διάρκεια του έτους εκτοντάδες πιστοί προσέρχονται για να τιμήσουν την Παναγιά του Δέτη .

Ελένη Βασιλάκη