Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Χριστού στη θέση Αγκαβανές στις Καλύβες Αποκορώνου

Στην άκρη του παλιού δρόμου που συνδέει τις Καλύβες με τους Αρμένους στον Αποκόρωνα Χανίων βρίσκεται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος Χριστού.

Παρότι βλέποντας τον εξωτερικά δύσκολα καταλαβαίνεις ότι πρόκειται για ναό της Ενετοκρατίας στην πραγματικότητα κτίστηκε το 1501, όπως προκύπτει από επιγραφή που διασώθηκε στην είσοδο του.

Η εκκλησία, όπως τη βλέπουμε σήμερα, αναστηλώθηκε και συντηρήθηκε από την Εφορεία Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων Χανίων και στο σημείο που βρίσκεται δεν μπορείς να περάσεις και να μην σταματήσεις για να τη θαυμάσεις. 

Όχι μόνο αυτή αλλά και ο περιβάλλων χώρος της είναι ιδιαίτερα περιποιημένοι και προσφέρονται για μια μικρή στάση, αφού υπάρχουν πεζούλια για να καθίσεις στον ίσκιο των δέντρων, μια καλοφτιαγμένη κρήνη και αρκετό πράσινο.

Η θέση όπου ανεγέρθηκε ο ναός ονομάζεται Αγκαβανές, μια περιοχή όπου έγιναν σφοδρές μάχες μεταξύ Οθωμανών και Κρητών επαναστατών το 1878. Μάλιστα ο συγκεκριμένος ναός πυρπολήθηκε και ανακαινίσθηκε  το 1889, όπως μαρτυρά η χρονολογία πάνω στο εκπληκτικό αγιοθύριδο του.

Ο μονόχωρος καμαροσκεπής ναός του Μεταμορφώσεως λέγεται πως ίσως να αποτελούσε καθολικό μοναστηριού καθώς γύρω του, και συγκεκριμένα στα δυτικά του, βρισκόταν ένα κτίσμα, μάλλον σπιτιού, μια αποθήκη κι ένας νερόμυλος.

Δυστυχώς πέρα από το χρόνο εχθρός των παλιών κτισμάτων είναι και ο άνθρωπος, άμεσα και έμμεσα. Ο νερόμυλος, που ονομαζόταν μύλος του Φράγκου, εξαφανίσθηκε όταν άγνωστοι αφαίρεσαν τις πελεκημένες πέτρες του για να τις χρησιμοποιήσουν σε άλλο κτίσμα ενώ η αποθήκη, που ήταν κτισμένη κατά τα βενετσιάνικα πρότυπα, κατέρρευσε μια και δεν συντηρούνταν.

Να σημειώσουμε πως ανατολικά των Καλυβών και σε κοντινή απόσταση από το ναό υπήρχε ένα μικρό ενετικό χωριό, το Surpo, που με το πέρασμα των αιώνων έφθασε ως εμάς παραφρασμένο ως Ζούρπο ή Ζούρμπο. Σε χάρτη της περιοχής που είχε σχεδιάσει ο G.Corner (1625) φαίνεται ο μικρός οικισμός Surpo, στη θέση όπου βρίσκονται οι πηγές του Ζούρμπου.