Ο 94χρονος Γιώργος Καπανταϊδάκης θυμάται τους Μεσελέρους του παρελθόντος

Γεννήθηκε το 1926 στους Μεσελέρους της Ιεράπετρας και σήμερα στα 94 του χρόνια έχει πολλά να θυμηθεί και να διηγηθεί από το όμορφο χωριό του και την ιστορία του.

Ο Γιώργος Καπανταϊδάκης, για τον οποίο ο λόγος, μένει πια με την κόρη του στο Ηράκλειο κι όταν δεν μπορεί να επισκεφθεί το χωριό του ταξιδεύει νοερά σ’ αυτό.

Της Ελένης Βασιλάκη

Σ ένα τέτοιο νοερό ταξίδι μας πήρε μαζί του ένα απόγευμα και γυρίσαμε πίσω στο χρόνο μαθαίνοντας πολλά για τον ξεχωριστό τρόπο καταγωγής του.

Η προέλευση του ονόματος Μεσελέροι

Όπως μας είπε, στην περιοχή του λέει ο μύθος πως γεννήθηκε η Ωλέρια Αθηνά κι αυτή ήταν η αιτία για να ονομαστεί έτσι το χωριό του. Στην αρχαιότητα έλεγαν, πως υπήρχαν εκεί δύο πόλεις, η Ωλερία και μια ακόμα, ενώ οι Μεσελέροι κτίστηκαν στο μέσο τους γι αυτό και το όνομα τους.

Η θεά Αθηνά, με βάση τον ίδιο μύθο, είχε φτιάξει εκεί τα θερινά της ανάκτορα και μάλιστα πριν από κάμποσα χρόνια ο κ. Γιώργος είχε συναντήσει στους Μεσελέρους μια ομάδα Γερμανών τουριστών που προσπαθούσαν να εντοπίσουν αυτό ακριβώς το σημείο. Εκείνος τους υπέδειξε, με βάση όσα κι αυτός είχε μάθει, το χώρο όπου σήμερα είναι κτισμένο το εκκλησάκι του αγίου Νεκταρίου.

Στα μέρη του όμως έλεγαν οι παλιοί πως ζούσαν και οι περίφημοι Κουρήτες, γι αυτό και έχουν ακόμα το τοπωνύμιο Κουρή.

Οι ναοί του Αγίου Γεωργίου κι άλλοι ναοί του χωριού

Απέναντι από το σπίτι του κ. Καπανταϊδάκη βρίσκεται ο παλιός ναός του Αγίου Γεωργίου, που τον θεωρεί της ίδιας περιόδου με τον κοιμητηριακό ναό της Αγίας Μαρίνας (διαβάστε εδώ και εδώ ) με τον άλλο ναό που είναι αφιερωμένος στον άγιο Γεώργιο να εντοπίζεται στην Κάτω Πρίνα. 

Μάλιστα αυτός ο δεύτερος ναός, έλεγαν οι παλιότεροι, πως λειτουργούσε ως κρυφό σχολείο ενώ ήταν και ο τόπος όπου όρκιζαν του κλέφτες για να μαρτυρήσουν την παράνομη πράξη τους και να μην τιμωρηθούν από τον άγιο Γεώργιο.

Στην πλατεία του χωριού βρίσκεται ο δίκλιτος ναός του Αγίου Ιωάννη και της Μεταμόρφωσης του Χριστού που όταν πανηγύριζε παλιά γινόταν στους Μεσελέρους τρανό γλέντι.

Η εκκλησία του Προφήτη Ηλία είναι κτισμένη σε ιδιοκτησία του παππού του κ. Γιώργου και θυμάται πως εκεί υπήρχαν τα ερείπια παλαιότερου ναού. Όταν αποφασίστηκε από τα δυο κοντινά χωριά (Μεσελέρους και Καλό Χωριό) να κτιστεί εκ νέου ο ναός δεν έλειπαν οι καυγάδες για το ποια ενορία θα τον πάρει. 

Ένας κάτοικος του Καλού Χωριού έκανε ωστόσο τάμα να τον κτίσει ξανά, χωρίς να υπολογίσει την ενορία στην οποία θα κατέληγε.

Η δική του ανάμνηση από το σημείο εκείνο ήταν ένας μεγάλος τρόχαλος με πέτρες κι ένας τεράστιος σκίνος που σχεδόν τον κάλυπτε. Πάνω σε αυτά τα ερείπια κτίστηκε ο Προφήτης Ηλίας. 

Ο κ. Γιώργος πιστεύει δε πως η κολώνα, που βρίσκεται στην είσοδο του χωραφιού, ήταν η βάση της αγίας τράπεζας του παλιού ναού αν και η κόρη του η Ρούλα Τσουκαλά εκτιμά πως μάλλον μοιάζει περισσότερο με αρχαίο κίονα λαξευμένο σε μάρμαρο.

Στις παιδικές του αναμνήσεις βρίσκεται και η Παναγία του Βρυωμένου. Από εκεί ξεκινούσε το αυλάκι-καταπότης που οδηγούσε το νερό ως το σημείο όπου ο μύθος θέλει να βρίσκονταν οι Κουρήτες. Ως παιδάκια πήγαιναν εκεί για να προσέχουν τις κατσίκες και φυσικά επιδίδονταν σε παιγνίδι ανάμεσα στα μνήματα που πλαισίωναν το ναό, τα οποία ήταν μισάνοικτα. 

Το καθολικό του παλιού μοναστηριού τότε ήταν έρημο και αφημένο στην τύχη του ενώ με δυσκολία διέκρινε κανείς τις τοιχογραφίες του. Η γύρω περιοχή εξαιτίας του νερού ήταν εύφορη, γεμάτη αμπέλια, πατητήρια και κτίρια.

Τόπος αρχαιολογικού ενδιαφέροντος

Γενικότερα η περιοχή τους, αλλά και η γειτονική Πρίνα, είναι τόποι αρχαιολογικής σημασίας. Ο κ. Γιώργος αλλά και η κόρη του θυμούνται ακόμα όταν είχαν βρει συγγενικά τους πρόσωπα στην Κάτω Πρίνα σημαντικά αρχαιολογικά ευρήματα (έχουν μεταφερθεί στο μουσείο) κι ανάμεσα τους μια ωραία λάρνακα, μέσα στην οποία είχε ταφεί ένα βρέφος.Μόλις ανοίχθηκε η λάρνακα ο σκελετός του μωρού μετατράπηκε σε σκόνη.

Και ο κ. Γιώργος έγινε όμως μάρτυρας εντοπισμού αρχαιοτήτων όταν μια μέρα αναζητώντας χοχλιούς, έξω από το χωριό του, σήκωσε μια, όπως μας περιέγραψε, ομορφοφτιαγμένη και γυαλιστερή πλάκα κι από κάτω βρήκε μια τρύπα. Σκάλισε και έφερε στο φως ένα αντικείμενο που έμοιαζε με αμφορέα, με ψηλό λαιμό και ωραία χρώματα στις ζωγραφιές του.

Με τη βοήθεια συγχωριανού του βρήκαν κι άλλα τέτοια σπασμένα, ωστόσο τα περισσότερα, ευρήματα τα οποία και μεταφέρθηκαν στο μουσείο του Αγίου Νικολάου ενώ στη συνέχεια επιλήφθηκε η αρχαιολογία της διερεύνησης του ευρύτερου χώρου.

Υπήρξε βυθός θάλασσας

Ο κ. Καπανταϊδάκης είχε ενθουσιαστεί πολύ όταν μαζεύοντας χόρτα στη θέση Κορακιά, σε υψόμετρο περίπου 400 μέτρων, πάνω σ ένα μικρό δέτη με άσπρουγα, είχε δει να γυαλίζουν πεταλίδες και θαλάσσια σαλιγκάρια. Δεν μπορούσε να πιστέψει πως ο τόπος του κάποτε, πριν από εκατομμύρια χρόνια, υπήρξε βυθός θάλασσας κι ακόμα και σήμερα τον εντυπωσιάζει αυτό το γεγονός.

Στην περιοχή του Κόρακα, όπου δημιουργείται σήμερα η πίστα αναρρίχησης των Μεσελέρων, βρίσκεται το ανεραϊδόσπηλιο που είναι γεμάτο νερά. Οι παλιοί έλεγαν πως εκεί ζούσαν νεράιδες και δεν έχει τέρμα.

Η ζωή στους Μεσελέρους

Σε ότι αφορά στη ζωή στους Μεσελέρους ο Γιώργος Καπανταϊδάκης μας τονίζει πως οι συχωριανοί τους ήταν πάντοτε θρήσκοι και συμμετείχαν σε όλες τις λειτουργίες στις εκκλησίες της ενορίας, που ποτέ δεν ήταν άδειες από πιστούς. Τα γλέντια τους, ειδικά στις 26 Σεπτεμβρίου που γινόταν το μεγάλο πανηγύρι του χωριού, άφηναν εποχή.

Οι αμυγδαλιές στους Μεσελέρους ήταν τότε αμέτρητες.«Ο πατέρας μου έβγαζε δέκα τόνους αμύγδαλα και 10-15 τόνους χαρούπια» μας λέει ο κ Γιώργος και προσθέτει πως τα αμύγδαλα, τα χαρούπια και τα σταφύλια ήταν τα κύρια προϊόντα που παρήγαγαν οι εργατικοί κάτοικοι των Μεσελέρων.

Το δάσος απλώνονταν σε μεγάλη έκταση στους Μεσελέρους ενώ γενικότερα το κλίμα ήταν και παραμένει ωραίο, ξηρό, χωρίς υγρασία. «Δεν υπήρχε ομορφότερος τόπος από τους Μεσελέρους, όλη η περιοχή ήταν γεμάτη δάση με πεύκα που μας έκαψε η ΔΕΗ», λέει με παράπονο ο 94χρονος.

Όταν έφτιαχναν το δρόμο από το χωριό για την Ιεράπετρα δούλευαν οι μπουλντόζες στη θέση Πευκιά, που ήταν κατάφυτη από πεύκα. Εκεί, ανακάλεσε στη μνήμη του ο κ. Γιώργος πως, βρήκαν πολλούς τάφους αλλά δεν κατάφεραν να προσδιορίσουν πότε είχαν φτιαχτεί και τι ακριβώς υπήρχε στο σημείο.

Βέβαια η εικόνα του χωριού άλλαξε όταν όλα τα σπίτια άρχισαν να έχουν μορφωμένα μέλη. «Δεν υπήρχε οικογένεια χωρίς σπουδαγμένα μέλη», μας εξηγεί και προσθέτει, «έχουμε βγάλει γιατρούς, δικηγόρους μέχρι και βουλευτή».

Ο ίδιος ο κ. Γιώργος έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως αστυνομικός. Θυμάται πως κάποια στιγμή οι Μεσελεριανοί της Αθήνας έκαναν το χορό τους στην αίθουσα ενός κινηματογράφου στην Κουμουνδούρου, που κάλυπτε δύο στρέμματα, και σχεδόν δεν τους χωρούσε αφού είχαν μαζευτεί πάνω από 500 άνθρωποι. 

Οι Μεσελέροι κατά το παρελθόν ήταν ένα μεγάλο χωριό. Όταν εκείνος πήγαινε δημοτικό σχολείο είχαν 158 μαθητές και μόνο στη δική του τάξη 23 άτομα.

Σήμερα ο αριθμός των κατοίκων είναι περιορισμένος όμως το χωριό εξακολουθεί να διατηρεί κάτι από τους γαλήνιους ρυθμούς του παρελθόντος και αρκετή από τη φυσική ομορφιά του. Οι ναοί μνημεία του έχουν συντηρηθεί και ο δραστήριος Πολιτιστικός-Φιλοδασικός Σύλλογος που δραστηριοποιείται στους Μεσελέρους καταβάλει προσπάθεια, μέσα από ανάδειξη μονοπατιών, την ολοκλήρωση μιας μεγάλης πίστας αναρρίχησης κι άλλες δράσεις, να συγκρατήσει το νέο πληθυσμό  και να ενισχύσει την επισκεψιμότητα στην περιοχή. Βλέπετε μπορεί οι καιροί να άλλαξαν αλλά η εργατικότητα και η αγάπη για τους Μεσελέρους από τους ανθρώπους που γεννήθηκαν εκεί παραμένει έντονη και γίνεται οδηγός για το μέλλον.