Ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Πνεύματος με το θαυματουργό αγίασμα στους Αρμένους Σητείας

Λίγο έξω από τον οικισμό των Αρμένων στη Σητεία, ριζωμένος μέσα στους απότομους βράχους, βρίσκεται ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Πνεύματος με το αγίασμα που στάζει από την οροφή του.

Της Ελένης Βασιλάκη

Στην πραγματικότητα θα δείτε δύο σπηλαιώσεις διαμορφωμένες ως ναούς, ο πρώτος είναι αφιερωμένος στον Άγιο Πνεύμα και ο δεύτερος στην Αγία Τριάδα. Ωστόσο μόνο ο πρώτος λειτουργείται και είναι θρονιασμένος ενώ ο δεύτερος φτιάχτηκε ως τάμα πιστού αλλά ποτέ δεν εγκαινιάστηκε και δεν έχει λειτουργηθεί.

Οι κάτοικοι των Αρμένων αλλά και των γειτονικών χωριών τιμούν ιδιαιτέρως αυτό το ξωκλήσι κι έχουν να λένε για τα θαύματα που έγιναν με το αγίασμα του.Μάλιστα την ημέρα που γιορτάζει το Άγιο Πνεύμα, κτηνοτρόφοι της περιοχή προσφέρουν μεγάλη ποσότητα από γάλα που το βράζουν επιτόπου και το δίνουν στους πιστούς.

Η παράδοση για το ναό

Η θέση όπου φτιάχτηκε ο ναός ονομάζεται Χαλασμένο Χαράκι. Η παράδοση λέει πως στους Αρμένους ζούσε μια πολύ φτωχή οικογένεια με το επώνυμο Αλυσαβάκη.

Το ζευγάρι είχε τρείς κόρες, την Ελένη, τη Δέσποινα και την Ελισάβετ, οι οποίες έπασχαν από τσιμπλη, όπως τη λένε οι ντόπιοι, ένα είδος δηλαδή επιπεφυκίτιδας.

Τα τρία κοριτσάκια έπαιρναν τα λιγοστά ζώα της οικογένειας κάθε μέρα και τα έβοσκαν.Κάποια στιγμή βρέθηκαν και στο Χαλασμένο Χαράκι.

Ενώ η Ελένη καθόταν σ' ένα βράχο είδε ένα πουλί να τρυπώνει μέσα από ένα σωρό πέτρες στη σπηλαίωση, όπου σήμερα βρίσκεται ο ναός και που τότε ήταν απλά ένα άνοιγμα με βραχοσκεπή.

Το κοριτσάκι πήγε στο σημείο για να αναζητήσει το πουλί και να βρεί ίσως τη φωλιά του. Άρχισε να βγάζει μια μια τις πέτρες και όταν τράβηξε τη μεγαλύτερη βρήκε από κάτω ένα μικρό λακουβάκι με νερό και δίπλα του ένα κομμάτι ξύλο ζωγραφισμένο.

Με το χεράκι της πήρε λίγο από το νερό και έπλυνε τα μάτια της για να ανακουφιστεί από τον πόνο που της προκαλούσε η πάθηση της. Αμέσως ένιωσε όμως τεράστια διαφορά και ήταν λες και το πρόβλημα της εξαφανίστηκε ως εκ θαύματος. Φώναξε αμέσως τις άλλες δυο αδελφές της και τους υπέδειξε να κάνουν το ίδιο.

Και οι τρείς άρχισαν έτσι να βλέπουν κανονικά και το πρόβλημα τους χάθηκε. Το βράδυ επιστρέφοντας στο σπίτι πήραν μαζί τους το ζωγραφισμένο και πολυκαιρισμένο ξύλο, διηγήθηκαν την ιστορία στον πατέρα τους και του το παρέδωσαν.

Όταν εκείνος το καθάρισε είδε επάνω του ζωγραφισμένο ένα περιστέρι και γραμμένη τη φράση «Ω το Πανάγιον Σου Πνεύμα εν τη τρίτη ώρα τοις Αποστόλοις Σου καταπέμψας τούτο αγαθέ μη αντανέλης αφ΄ ημών».

Το γεγονός της θεραπείας των κοριτσιών και της ανεύρεσης της εικόνας του Αγίου Πνεύματος μαθεύτηκε στο χωριό κι έτσι αποφασίστηκε στο σημείο εκείνο να κλειστεί η είσοδος και να διαμορφωθεί ένα ξωκλήσι. Η εικόνα αυτή υπάρχει ακόμα και σήμερα.

Κάποια άλλη παράδοση μας λέει πως αρχικά έγινε προσπάθεια να κρατηθεί στο χωριό, όμως εκείνη έφευγε τις νύχτες και επέστρεφε στη σπηλαίωση.

Τα θαύματα

Το αγίασμα που τρέχει από την οροφή της σπηλιάς θεωρείται θαυματουργό και όπως μας διηγήθηκε ο καταγόμενος από την περιοχή Νίκος Ασφενταγάκης είναι πολλά τα θαύματα που έχουν αναφερθεί μετά από τη χρήση του.

Ο ίδιος μας διηγήθηκε μάλιστα ένα με πρωταγωνιστή τον μπάρμπα Στυλιανό, από το Κατσιδόνι Σητείας, που είχε παντρευτεί από τους Αρμένους . Ο Στυλιανός είχε χάσει την όραση του κι ένα βράδυ αποφάσισε στα κρυφά, χωρίς να τον πάρει κανείς χαμπάρι, να καβαλικέψει το γάιδαρο του και να πάει στο Άγιο Πνεύμα.

Το ζώο ήξερε τη διαδρομή και τον οδήγησε στο σημείο με ευκολία. Μπουσουλώντας ο ίδιος, μια και δεν έβλεπε, κατάφερε να φτάσει ως το εκκλησάκι και ψαχουλεύοντας με τα χέρια του βρήκε το σημείο όπου έπεφτε το αγίασμα.

Τότε, είπε τρείς φορές το Σύμβολο της Πίστεως (Πιστεύω) και με μεγάλη ευλάβεια και πίστη πήρε λίγο νερό και με αυτό καθάρισε τα μάτια του. Μετά στράφηκε προς την είσοδο της μικρής σπηλιάς και δεν μπορούσε να πιστέψει αυτό που συνέβη, παρότι το ήθελε πολύ και το περίμενε. Είχε αρχίσει να βλέπει, ξεχώρισε το περίγραμμα της πόρτας και έξω από αυτή αντίκρισε το γεμάτο αστέρια ουρανό. Όπως ήταν φυσικό μέχρι το τέλος της ζωής του ποτέ δεν έπαψε να ευχαριστεί για το θαύμα και να το εξιστορεί με κάθε ευκαιρία.

Ο κ Ασφενταγάκης θυμάται όταν ήταν μικρό παιδί να πηγαίνει στο ξωκλήσι με τους φίλους του τα απογεύματα καθώς είχαν εντοπίσει πως μέσα στο ναό είχαν μπει κι είχαν φωλιάσει δυο λευκά περιστέρια.

Έκαναν το σταυρό τους όταν έμπαιναν μέσα και μετέφεραν μαζί τους λίγο ψωμί και τα τάιζαν με τα ψίχουλα του. Επιστρέφοντας στο χωριό όταν τους ρωτούσαν που είχαν πάει, με όλη την παιδική τους αφέλεια, απαντούσαν πως είχαν πάει να ταίσουν το Άγιο Πνεύμα. Το πόσο κλάμα έριξαν όταν είδαν τον ιερέα του χωριού να βάζει πλέγμα ώστε να μην μπαίνουν μέσα τα περιστέρια και κουτσουλούν το ναό, ακόμα το θυμάται.

Σήμερα ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Πνεύματος μπορεί να μην φιλοξενεί περιστέρια αλλά είναι καλοασπρισμένος και λευκός σαν περιστέρι. Ένα απλό ξύλινο τέμπλο κλείνει το βάθος της σπηλιάς, όπου είναι διαμορφωμένο το Ιερό. Η εικόνα του Αγίου Πνεύματος, φορτωμένη από τα τάματα των πιστών, μας λέει τη δική της ιστορία, με το δικό της τρόπο, καθώς όλα αυτά τα κομμάτια από μέταλλο κουβαλούν επάνω τους προσοδοκίες αλλά και ευχαριστίες για μικρά και μεγάλα θαύματα.

Στο ίδιο ύψος με την απόληξη του τέμπλου είναι τοποθετημένο ένα κανάτι για να στάζει μέσα σ' αυτό το αγίασμα από το μοναδικό σημείο του σπηλαίου όπου έχουμε σταγονορροή. Ωστόσο ποσότητα αγιάσματος εμφανίζεται μόνο την ημέρα που γίνεται στο ναό Λειτουργία και μάλιστα συγκεκριμένη στιγμή της.

( Θερμές ευχαριστίες στον κ. Νίκο Ασφενταγάκη για τις πληροφορίες που μας διέθεσε για το νάο και στο συνταξιούχο φιλόλογο κ. Μανόλη Χρυσουλάκη που μας οδήγησε στο σημείο για να τον δούμε απο κοντά)

Η εικόνα του Αγίου Πνεύματος φορτωμένη από τα τάματα των πιστών

Το κανάτι για να τρέχει το αγίασμα

Σχεδόν δίπλα από τη σπηλαίωση όπου λειτουρεί το Άγιο Πνεύμα κτίστηκε από τάμα ένας δεύτερος ναός αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα όμως δεν έχει λειτουργήσει ποτέ