Κάστελλος Ρεθύμνου: Ένας οικισμός με ιστορία σ' ένα καταπράσινο παραμυθένιο σκηνικό

O Κάστελλος απέχει περίπου 12-13 χιλιόμετρα από την πόλη του Ρεθύμνου κι είναι κτισμένος σε ύψωμα που του προσφέρει όμορφη θέα προς τα γύρω χωριά ενώ τον κάνει να ξεχωρίζει το καταπράσινο τοπίο, με το οποίο απλόχερα η φύση προίκισε αυτή τη γωνιά της Κρήτης.

Οι βελανιδιές είναι το κυρίαρχο δέντρο στον Κάστελλο και τα περίχωρα του και κατά το παρελθόν η αξιοποίηση των βελανιδιών αποτελούσε μια από τις βασικές ασχολίες των κατοίκων του.

Γι αυτό το λόγο και γίνεται προσπάθεια ο χώρος του παλιού δημοτικού σχολείου του οικισμού να μετατραπεί κάποια στιγμή σε μουσείο βελανιδιάς, για να μην ξεχαστούν όλα εκείνα τα μέσα και οι τεχνικές χρήσης των βελανιδιών αλλά και οι τρόποι αξιοποίησης του ξύλου του ωραίου αυτού δέντρου.

Σήμερα στον Κάστελλο ζουν μόνιμα περίπου 80 κάτοικοι, οι οποίοι ασχολούνται με την κτηνοτροφία, τη γεωργία αλλά και τον τουρισμό. Η θέση, το κλίμα, η ιστορία και η ωραία θέα που προσφέρει το χωριό προσελκύει ψαγμένους τουρίστες, τους καλοκαιρινούς κυρίως μήνες. Έτσι ιδιοκτήτες σπιτιών να έχουν μπει στην λογική του airbnb χωρίς να λείπουν και η οι αγορές κατοικιών από ξένους που αγάπησαν τον τόπο και θέλησαν εκεί να φτιάξουν είτε μόνιμες είτε εξοχικές κατοικίες.

Ο Κάστελλος έχει ιστορία που μας πάει πίσω τουλάχιστον στην υστερομινωική περίοδο καθώς έχουν εντοπιστεί στα όρια του υπολείμματα από τείχη ακρόπολης εκείνης της περιόδου ενώ στην ευρύτερη περιοχή συναντάμε και μεταγενέστερους πύργους.

Το σίγουρο είναι πως το χωριό αυτό γνώρισε ακμή την περίοδο της Ενετοκρατίας οπότε στο σημείο βρίσκουμε δύο οικισμούς. Το 1577 ο Barozzi αναφέρει τον Castello Echite και τον Castello Epodhes. Και ο Καστροφύλακας την απογραφή του 1583 αναφέρει τον Pera Castello με 206 κατοίκους και τον Pode Castello με 176 κατοίκους.

Ο διαχωρισμός αυτός υφίσταται και το 1630 όπως καταγράφει ο Basilicata. Σήμερα ο οικισμός είναι ενιαίος ωστόσο οι κάτοικοι του εξακολουθούν να έχουν το διαχωρισμό Πέρα και Πόδε Κάστελλος αλλά πλέον αναφερόμενοι στις γειτονιές του.

Ο Κάστελλος είναι ένας τόπος όπου η βόλτα στη φύση είναι μαγική. Τα ψηλά δέντρα, κατά κύριο λόγο βελανιδιές, τα τρεχούμενα νερά, ειδικά το χειμώνα, αλλά και η πυκνή βλάστηση από δάφνες και άλλα θαμνώδη φυτά δημιουργούν γύρω από το χωριό ένα σκηνικό παραμυθένιο.

Μια από τις ωραιότερες περιπατητικές διαδρομές, που καλύπτει απόσταση περίπου 2,5 χιλιομέτρων είναι εκείνη που οδηγεί στο δίκλιτο ναό της Αγίας Παρασκευής και του Αγίου Παντελεήμονα, ο οποίος, με βάση τις πληροφορίες που διασώζονται, αποτελούσε καθολικό βυζαντινού μοναστηριού (μπορείτε να δείτε εδώ).

Η εκκλησιαστική παράδοση του χωριού, παρά το περιορισμένο σήμερα μέγεθος του, είναι πλούσια. Μέσα σ' αυτό είτε σε κοντινή απόσταση, συναντάμε τους ναούς του Άγιου Ιωάννη του Προδρόμου, του Αγίου Γεωργίου στο ψηλότερο σημείο με πανοραμική θέα, των Αγίων Αποστόλων, του Αγίου Φανουρίου, του Γενεθλίου της Παναγίας, του Αγίου Εφραίμ και τον κοιμητηριακό ναό του Αγίου Αντωνίου που χρονολογείται από την Ενετοκρατία.

Επίσης εύκολη είναι η πρόσβαση με πεζοπορία από τον Κάστελλο προς στο φρούριο Bonribaro (δείτε εδώ) που φέρεται να ήταν ο πύργος των Μελισσηνών, στο γενάρχη των οποίων ανήκε η ευρύτερη περιοχή ως φέουδο.

Ο Κάστελλος είναι γενέτειρα του πατέρα του αδικοχαμένου σμηναγού Κώστα Ηλιάκη, του γενναίου πιλότου που σκοτώθηκε στις 23 Μαίου του 2006 στη διάρκεια αερομαχίας με τουρκικά αεροσκάφη. Προς τιμήν του έχει τοποθετηθεί στην είσοδο του χωριού, σε μικρή απόσταση από το πατρικό του σπίτι, τιμιτική πλάκα.

Ελένη Βασιλάκη