Το κάψιμο του Ιούδα το βράδυ της Ανάστασης στα χωριά της Κρήτης-Η κάθαρση μετά την αμαρτία

Βασικό στοιχείο το βράδυ της Ανάστασης στα χωριά της Κρήτης αποτελούσε κατά το παρελθόν, αλλά και σήμερα στα περισσότερα εξ αυτών, το κάψιμο του Ιούδα στη φουνάρα, ή ορφανό όπως ονομάζουν, ανάλογα με την περιοχή, τον τεράστιο σωρό από ξύλα που στήνεται έξω από την εκκλησία.

Μέρες πριν οι νέοι κάθε χωριού, κυρίως τα παιδιά, (σήμερα όπου η νεολαία είναι περιορισμένη συμμετέχουν και μεγαλύτεροι ανδρες) ξεχύνονταν στις αγροτικές καλλιέργειες και συγκέντρωναν ότι ξύλα μπορούσαν να βρουν, από βάτους και λιόκλαδα μέχρι αχινοπόδια και κλίματα αμπελιών.

 Ο στόχος του να μαζευτεί όση περισσότερη καύσιμη ύλη γινόταν ήταν τόσο ισχυρός που δεν δίσταζαν ακόμα και να κλέψουν ξύλα που οι νοικοκυραίοι είχαν είτε ετοιμάσει για να μεταφέρουν στα σπίτια τους είτε είχαν ήδη φυλαγμένα στις αυλές τους για τις ανάγκες του φούρνου ή του τζακιού τους.

Ζητούμενο κάθε χρόνο ήταν να φτιαχτεί όσο μεγαλύτερη φουνάρα γινόταν, χωρίς να λείπει και ο ανταγωνισμός με τα κοντινά χωριά για το ποιος θα στήσει την πιο ψηλή και ογκώδη έτσι που να δείχνει πιο εντυπωσιακή. 

Αυτός ο ανταγωνισμός καμιά φορά γινόταν και αιτία κλοπής των ξύλων που είχαν συγκεντρωθεί ή δολιοφθοράς, με άναμμα της φουνάρας πριν έλθει η ώρα της. Έτσι δεν έλειπε ούτε η φύλαξη του σωρού με τα ξύλα, όταν υπήρχε υποψία πως κάτι θα πάει στραβά πριν την Ανάσταση.

Αφού με πολύ προσπάθεια συγκεντρώνονταν τα ξύλα οι ίδιοι νέοι έφτιαχναν το ομοίωμα του Ιούδα με παλιά ρούχα και ξύλα ή παραγεμίζοντας τον με άχυρο. Ήταν ο κακός των ημερών κι έτσι τον τιμωρούσαν. 

Μάλιστα υπήρχε η συνήθεια, όπως αναφέρει ο Νίκος Ψιλάκης, σε χωριά της δυτικής Κρήτης, να περιφέρουν στα σπίτια το ομοίωμα του Ιούδα στη διάρκεια της ημέρας του Μεγάλου Σαββάτου διαπομπεύοντας τον. Μετά τον πήγαιναν στο σωρό με τα ξύλα και τον τοποθετούσαν στην κορυφή.

Όταν το βράδυ της Ανάστασης έσβηναν τα φώτα και ο παπάς άρχιζε να ψάλει το Χριστός Ανέστη η φουνάρα άναβε και ο Ιούδας παραδίδονταν στις φλόγες και μαζί του η προδοσία, το μεγάλο του αμάρτημα. 

Παλιότερα που δεν υπήρχαν οι κροτίδες και τα κάθε είδους θορυβώδη δημιουργήματα που ρίχνονται την ώρα που ψάλεται το Χριστός Ανέστη ήταν απολαυστική η εικόνα της τεράστιας φωτιάς έξω από τους ναούς. Στις μέρες μας όμως αυτή η επικίνδυνη διαδικασία κάνει τους περισσότερους πιστούς να τρέχουν κακήν κακώς να απομακρυνθούν από το σημείο για να μην κινδυνεύσουν κι ετσι χάνουν τη χαρά του να βιώσουν ολοκληρωμένο το έθιμο.

Ελένη Βασιλάκη

Οι φωτογραφίες είναι από την προετοιμασία της φουνάρας στο χωριό Αποστόλοι Πεδιάδος και δημοσιεύθηκαν στη σελίδα του Πολιτιστικού Συλλόγου τους "ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΟΙ"