Οι όμορφες Κρήνες στο μεσαιωνικό οικισμό της Βόιλας στη Σητεία

Ο μεσαιωνικός, εγκαταλελειμμένος, οικισμός της Βόιλας βρίσκεται στην ανατολική πλευρά του οροπεδίου των Αρμενοχαντράδων στη Σητεία, σε μικρή απόσταση από το Χανδρά.

Πρόκειται για έναν οικισμό που γνώρισε μεγάλη ακμή επί Ενετοκρατίας ενώ κατά την Οθωμανική περίοδο κατοικήθηκε κυρίως από μουσουλμάνους και ήταν μάλιστα έδρα τάγματος γενιτσάρων.

Πολλά από τα κτίρια του οικισμού ακολουθούν τα πρότυπα της οθωμανικής αρχιτεκτονικής ενώ ξεχωριστό στοιχείο στη Βόιλα αποτελούν οι δύο όμορφες κρήνες της.

Πρόκειται για δύο κομψές και επιμελημένες κρήνες, που χρονολογούνται από την περίοδο της Τουρκοκρατίας και ήταν εκείνες που ύδρευαν τον οικισμό. Αναφέρονται σήμερα ως Μεγάλη και Μικρή Κρήνη.

Ως γνωστόν ένα από τα πρώτα μελήματα των Οθωμανών στις περιοχές που κατοικούσαν ήταν η διασφάλιση νερού, αφού για εκείνους η ύπαρξη του δεν είχε μόνο ζητούμενο το να ξεδιψάσουν αλλά ήταν και στοιχείο της θρησκείας τους.Στο κοράνι το νερό εμφανίζεται ως η πηγή της δημιουργίας και της ζωής στον κόσμο.

Στην ισλαμική θρησκεία, ο Αλλάχ φέρεται να έχει το θρόνο του πάνω στο νερό. Ο προφήτης τους Μωάμεθ δίδασκε ότι το δικαίωμα πρόσβασης στο νερό ανήκει σε όλους τους ανθρώπους ενώ η καθαριότητα που προσφέρει είναι εξίσου σημαντική και αποτελεί το ήμισυ της πίστης τους, γι αυτό και οι μουσουλμάνοι πλένονται πριν προσευχηθούν και πριν αγγίξουν το κοράνι.

Στη Βόιλα η πρώτη κρήνη, η Μεγάλη, βρίσκεται νότια από το ενετικό κάστρο και φέρει ανάγλυφες παραστάσεις στην πρόσοψη της, λαξευμένες πάνω στο μαργαϊκό ασβεστόλιθο του Μειοκαίνου.

Η δεύτερη κρήνη βρίσκεται στην άλλη άκρη του οικισμού, δίπλα σε μια μεγάλη συκιά, και φέρει επίσης ωραίο διάκοσμο και επιγραφή στην πρόσοψη της.

Και οι δύο εξακολουθούν να τρέχουν νερό ακόμα και στις μέρες μας.

Παρατηρώντας τις θα δούμε πως στην πίσω πλευρά τους φέρουν δεξαμενές αποθήκευσης νερού, οι οποίες πάντα σε τέτοιες κατασκευές ήταν βασικό αρχιτεκτονικό στοιχείο.

Δεν ξέρουμε ωστόσο αν στην περίπτωση των κρηνών της Βόιλας η ταράτσα των δεξαμενών λειτουργούσε και ως σημείο προσευχής, όπως συνέβαινε με άλλες αντίστοιχες κρήνες.

Η κάνουλα του νερού βρίσκεται στο κέντρο των κρηνών ενώ στο επάνω μέρος τους υπάρχουν οι επιγραφές, εγχάρακτες στην πέτρα, στην αραβική γλώσσα. Οι οθωμανικές κρήνες έφεραν τέτοιες επιγραφές με στοιχεία του δωρητή τους, του χρόνου κατασκευής, του ονόματος της Κρήνης και σε κάποιες περιπτώσεις στίχους από το Κοράνι.

Κάτω από τις κάνουλες βλέπουμε τις γούρνες συγκέντρωσης του τρεχούμενου νερού.

Ακόμα και σήμερα τις καλοκαιρινές ημέρες μπορεί να πετύχει κανείς κατοίκους από το γειτονικό Χανδρά να ξεδιψούν από το νερό τους και να ξαποσταίνουν δίπλα τους, αποτελώντας ενίοτε και σημεία συνάντησης και κουβέντας, ολοκληρώνοντας τις αγροτικές τους εργασίες στα παρακείμενα αμπέλια, για τα οποία φημίζεται η Βόιλα.

Ελένη Βασιλάκη