Ο Άγιος Φωκάς στον κόλπο της Κολοκύθας-Κτισμένος στα ερείπια βυζαντινού ναού

Στη βόρεια είσοδο του κόλπου της Κολοκύθας, πλησίον της Ελούντας, βρίσκεται ο ναός του Αγίου Φωκά, κτισμένος στα ερείπια βυζαντινού ναού που θέλει η παράδοση να έκτισε ο ίδιος ο Νικηφόρος Φωκάς όταν ήλθε στην Κρήτη για να την απελευθερώσει από τους Άραβες Σαρακηνούς.

Βέβαια ο ναός είναι αφιερωμένος στον Επίσκοπο Σινώπης Φωκά τον κηπουρό που μαρτύρησε το 290 μ. Χ και τιμάται στις 23 Ιουλίου από την εκκλησία μας κι όχι στο βυζαντινό αυτοκράτορα Νικηφόρο Φωκά, όπως λανθασμένα ορισμένοι θεωρούν.

Η προφορική παράδοση πάντως θέλει ο Νικηφόρος Φωκάς όταν σάλπαρε με το στόλο του για να απελευθερώσει την Κρήτη, το 961μ.Χ, να κάνει τάμα να κτίσει ένα ναό στο πρώτο σημείο όπου θα δέσουν τα καράβια του στο νησί μας. Αυτό έγινε στο  Μπουρουνι, απέναντι από την Κολοκύθα, όπου πράγματι έκτισε ένα ναό στη θέση που σήμερα λέγεται Νικηφόρος Φωκάς.

Η αναστήλωση του ερειπωμένου κτίσματος εκείνης της περιόδου ξεκίνησε το 1983 με τη μέριμνα της ερανικής επιτροπής που συγκρότησε η Ενορία Ελούντας. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1998 έγιναν τα εγκαίνια του ναού από τον τότε Μητροπολίτη Πέτρας Νεκτάριο.

Για να μπορέσει να αναστυλωθεί εκ θεμελίων ο βυζαντινός ναός προσέφεραν τον οβολό τους οι κάτοικοι της Ελούντας και όλων των γύρω περιοχών ενώ καθοριστική ήταν η συμβολή στην προσπάθεια του Εμμανουήλ Σφυράκη.

Στο σημείο των ερειπίων να πούμε πως πριν την αναστύλωση υπήρχε καντήλι που το άναβαν οι ντόπιοι και μαρτυρούσε την παρουσία ναού αφιερωμένου στον Άγιο Φουκά, όπως αποκαλούσαν τον Άγιο, στην τοπική διάλεκτο, οι κάτοικοι.

Φτιαγμένος με τοπική πέτρα σμιλεμένη με μαεστρία σε ένα ξερό και άγονο τοπίο, με υπέροχη ωστόσο θέα προς τη θάλασσα, ο ναός αποτελεί ξεχωριστό στοιχείο στη μικρή αυτή χερσόνησο.

Να σημειώσουμε πως το αρχικό ερειπωμένο κτίσμα του ήταν ένας από τους πολλούς ναούς που κτίστηκαν τα πρωτοβυζαντινά χρόνια στην ευρύτερη περιοχή της αρχαίας πόλης της Ολούντας.

Παλιοί κάτοικοι της Ελούντας μιλούσαν για τουλάχιστον 45 ερειπωμένες εκκλησίες στην χερσόνησο της Σπιναλόγκας. Άλλες καταστράφηκαν σε επιδρομές, άλλες από γεωλογικά φαινόμενα κι άλλες λένε πως είναι θαμμένες στο έδαφος κι άρα αόρατες στο ανθρώπινο μάτι.  

(Μέρος των πληροφοριών προέρχεται από τον καθηγητή Μανόλη Αθ. Λουκάκη)

'Ενα μικρό εκκλησάκι και μια πινακίδα έχουν τοποθετηθεί στο σημείο, κοντά στη θάλασσα όπου φέρεται να προσέγγισε ο Νικηφόρος Φωκάς με τα πλοία του