Το Φραγκοκάστελο είναι ένα βενετσιάνικο κάστρο στα Σφακιά, στενά συνδεδεμένο με μια σπουδαία μάχη κι ένα περίεργο φαινόμενο, τους Δροσουλίτες.
Κάθε χρόνο, τέλη Μαΐου με αρχές Ιουνίου, λίγο πριν ανατείλει ο ήλιος, εμφανίζονται στη θέση Θυμέ Κάμπος των Σφακίων, οι Δροσουλίτες.
Είναι, λένε, η στρατιά από τους νεκρούς πολεμιστές του Χατζημιχάλη Νταλιάνη, που έπεσαν στο σημείο, οι οποίοι, φορώντας τις αστραφτερές τους πανοπλίες, προελαύνουν προς τη θάλασσα πάνω απ΄ το Φραγκοκάστελο.
Η σπουδαία μάχη
Στο Φραγκοκάστελο γράφτηκε μια απ’ τις σπουδαιότερες σελίδες της κρητικής ιστορίας με πρωταγωνιστή έναν αγωνιστή από το Δελβινάκι της Ηπείρου, τον Χατζημιχάλη Νταλιάνη. Ήταν ένας άνθρωπος μορφωμένος με σπουδές στην Ιταλία που ασχολήθηκε με το εμπόριο καπνού στην Τεργέστη και δημιούργησε αξιόλογη περιουσία.
Η παράδοση λέει ότι σε ένα απ΄ τα ταξίδια του στους Αγίους Τόπους βαφτίστηκε χατζής στον Ιορδάνη ποταμό κι από κει προέκυψε το όνομα Χατζημιχάλης.
Το 1816 έγινε μέλος της Φιλικής Εταιρείας και με δικά του χρήματα οργάνωσε το πρώτο ιππικό σώμα στην Ελλάδα και συμμετέχει στην Επανάσταση.
Τον Μάρτιο του 1826 ναύλωσε τρία καράβια με 800 εθελοντές με προορισμό τον Λίβανο για να βοηθήσει τον εμίρη Μπασίρ κατά των Οθωμανών. Αυτό θα εξυπηρετούσε την Επανάσταση, αφού ο σουλτάνος θα έστελνε στρατεύματα για να αντιμετωπίσει το νέο μέτωπο και θα μείωνε τη στρατιωτική του δύναμη στον ελλαδικό χώρο.
Ο αντιπερισπασμός απέτυχε. Αναγκαστικά ο Χατζημιχάλης επέστρεψε στην Ελλάδα και σε συνεργασία με τον Φαβιέρο απελευθέρωσε την Κάρυστο. Ακολούθησαν αποστολές στην Πελοπόννησο όπου βρισκόταν ο Ιμπραήμ και από κει πέρασε στη Στερεά και πολέμησε δίπλα στον Καραϊσκάκη στη μάχη του Φαλήρου.
Τη γενναιότητα του Χατζημιχάλη και των ανδρών του εξάρει και ο Μακρυγιάννης στα απομνημονεύματά του. Στις 26 Ιουνίου 1827, ο Ριχάρδος Τσορτς, αρχιστράτηγος των ελληνικών δυνάμεων ξηράς τον διορίζει αρχηγό του άτακτού ιππικού της Ελλάδος.
Τέλος του 1827 τον κάλεσαν στην Κρήτη να αναλάβει την ηγεσία των επαναστατών. Η επανάσταση στο νησί είχε ξεκινήσει απ΄ τα Σφακιά με πολλές επιτυχίες.
Οι Οθωμανοί βλέποντας ότι δεν μπορούσαν να την καταπνίξουν, ζήτησαν τη βοήθεια του Μωχάμετ Άλη της Αιγύπτου. Παράλληλα, γίνονταν διπλωματικές προσπάθειες ώστε να προβληθεί το θέμα της ένταξης της Κρήτης στο νέο ελληνικό κράτος.Ο Νταλιάνης κατεβαίνει στην Κρήτη και οργανώνει ένα αξιόμαχο σώμα αποτελούμενο από 100 ιππείς και γύρω στους 500 πεζούς.
Στις 5 Ιανουαρίου φθάνει στη Γραμβούσα με το μπρίκι «Λεωνίδας». Αρχικά την επέλεξε σαν ορμητήριο και μετά το μετέφερε στα Σφακιά.
Ο Αλβανός πασάς της Κυδωνίας, ο Μουσταφά, στρατοπέδευσε στις Βρύσες του Αποκόρωνα, προειδοποιώντας τους Σφακιανούς να μην ανακατευτούν. Οι Σφακιανοί όμως δεν έδωσαν σημασία στις απειλές του.
Στις 8 Μαΐου ένα τμήμα ιππικού και πεζών υπό τους Χατζημιχάλη, Μανουσογιαννάκη και Δεληγιαννάκη στήνουν ενέδρα και σκοτώνουν ένα τμήμα Τούρκων από το Ρέθυμνο που ερχόταν να ενισχύσει το Μουσταφά.
Σκότωσαν 40 άνδρες και αιχμαλώτισαν πολλούς. Εξοργισμένος ο Μουσταφά έστειλε τελεσίγραφο στο Χατζημιχάλη. Η διαταγή ήταν απλή και ρητή: σε 10 μέρες έπρεπε να εγκαταλείψει το νησί.
Ο Χατζημιχάλης του απάντησε ότι κατέβηκε στην Κρήτη για να πολεμήσει και με τη βοήθεια του Θεού να νικήσει. Ο Μουσταφά προσπάθησε να δελεάσει τους Κρητικούς με προνόμια, αν έμεναν αμέτοχοι στον αγώνα εναντίον του «ξένου».Ο Χατζημιχάλης τότε οχυρώνεται στο Φραγκοκάστελο, κατασκευάζει τρεις προμαχώνες, και περιμένει τον Μουσταφά.
Οι Σφακιανοί τον πιέζουν να αφήσει γύρω στους 100 άντρες του εκεί και εκείνος με τους υπόλοιπους να πάνε στα Κολοκάσια, που ήταν ψηλά στο βουνό, και από ΄κει να χτυπήσουν όταν επιτεθεί ο Μουσταφά στο φρούριο.Εκείνος όμως δεν σήκωνε κουβέντα και ήθελε το ιππικό.
Έτσι έμεινε στο Φραγκοκάστελο με 500 άνδρες και 100 ιππείς. Άλλοι 37 από τη Γραμβούσα και 50 Σφακιανοί, με αρχηγούς το Δεληγιαννάκη, τον Παπαδογιάννη και τον Τσουδερό στρατοπεδεύουν στο χωριό Πατσιανός.
Οι στρατιώτες του Χατζημιχάλη που ήταν στον προμαχώνα έμειναν γρήγορα από πυρομαχικά κι έτσι οι Οθωμανοί τον κατέλαβαν σκοτώνοντας τους όλους. Εκεί σκοτώνεται και υπασπιστής του Χατζημιχάλη, ο Κυριακούλης Αργυροκαστρίτης.
Ο Χατζημιχάλης βγαίνει από το φρούριο με τους ιππείς του για να μπορέσουν οι υπερασπιστές, που ήταν στους προμαχώνες, να μπουν στο φρούριο. Στην πύλη του κάστρου δόθηκε η μεγάλη μάχη και το σημείο,λέγεται πως έφραξε απ τους νεκρούς.
Οι Οθωμανοί περικυκλώνουν το Χατζημιχάλη που πολεμά γενναία έως την τελευταία στιγμή. Κάποια στιγμή το σπαθί του έσπασε και το άλογό του σκοτώθηκε. Οι Οθωμανοί τον κατακρεούργησαν. Το κεφάλι του το πήγαν τρόπαιο στο Μουσταφά. Εκείνος θύμωσε γιατί ήθελε τον Χατζημιχάλη ζωντανό.Λίγες μέρες αργότερα η μοναχή Μαγδαληνή βρήκε το άταφο πτώμα και το κεφάλι και τα έθαψε στο εκκλησάκι του Άγιου Χαράλαμπου. Λένε πως έπρεπε να ακούσει τους Σφακιανούς και να δοθεί η μάχη στα βουνά.
Ίσως υπερεκτίμησε τις δυνάμεις του. Οι Σφακιανοί λένε «ήτονε κουζουλός και δεν εγροίκα κανέναν. Εμείς του΄παμε να πάει τσι Μαδάρες αλλά αυτός κάθισε στο Καστέλι και όχι μόνο αυτό, ήθελε να βγει και στον κάμπο να κάμει πόλεμο και πήρε τα παλικάρια του στο λαιμό του».
Η πολιορκία του κάστρου συνεχίστηκε. Επτά ημέρες ο Μουσταφά το πολιορκούσε, αλλά και αυτός ήταν μακριά από τις βάσεις ανεφοδιασμού. Οι υπερασπιστές κράτησαν μέχρι το τέλος.
Έτσι, στις 24 Μαΐου ήρθε σε συμφωνία με τους υπερασπιστές του κάστρου να το παραδώσουν. Το τέλος της μάχης βρίσκει 800 Τούρκους νεκρούς και πάνω από 350 από την ελληνική πλευρά. Ο Μουσταφά κατέστρεψε τους πύργους του κάστρου προς την ξηρά και πήρε τον δρόμο της επιστροφής.
Χίλιοι περίπου Σφακιανοί συγκινημένοι από τη θυσία του Χατζημιχάλη θέλησαν να πάρουν εκδίκηση. Στις μάχες που ακολούθησαν σκοτώθηκαν 1.700 Οθωμανοί .
Το κάστρο, στη συνέχεια ερήμωσε και η άμμος σκέπασε τα άταφα πτώματα. Η παράδοση λέει πως αν το σώμα είναι άταφο η ψυχή δεν ησυχάζει.
Πέρασαν πολλά χρόνια από τότε και κάποιο ξημέρωμα του Μαΐου τσοπάνηδες είδαν πάνω απ τη Μονή του Αγίου Χαραλάμπους, στρατιά ολόκληρη από ανθρώπινες μαυροφορεμένες σκιές, πεζούς και καβαλάρηδες με όπλα και σπαθιά να προελαύνουν προς τη θάλασσα.
Το φαινόμενο αυτό οι ντόπιοι το ονόμασαν Δροσουλίτες γιατί εμφανίζονταν μόνο με τη δροσιά της αυγής. Κάποιος τότε θυμήθηκε την ιστορία του Χατζηγιάννη Νταλιάνη και των στρατιωτών του.
Ίσως ήταν οι ψυχές τους λένε. Το 1890 ένα απόσπασμα Τούρκων που είδε το φαινόμενο τρόμαξε και πήρε θέση μάχης.Το ίδιο συνέβη και στη διάρκεια της γερμανικής κατοχής όταν οι άνδρες ενός γερμανικού αποσπάσματος θεώρησαν τις σκιές αντάρτες και έριξαν με τα πολυβόλα νομίζοντας ότι έγινε απόβαση.Κάποιοι μίλησαν για φαινόμενο «ανώτερου αντικατοπτρισμού» από στρατιώτες της Λιβύης. Ακόμα κι αν ίσχυε η απόσταση είναι μεγαλύτερη των 40 μιλίων και οι στολές είναι εντελώς διαφορετικές. Πολλοί είναι πεπεισμένοι ότι πρόκειται για φαντάσματα.
Ο στρατηγός Χρήστος Νταλιάνης, δισέγγονος του Χατζημιχάλη, το 1928, απευθύνθηκε στην Εταιρεία Ψυχικών Ερευνών όπου χαρακτήρισαν το φαινόμενο ως μεταφυσικό.
Κάποιοι μίλησαν για διάθλαση του φωτός. Κάτι ανάλογο με το ουράνιο τόξο. Ωστόσο, στην ιστορία έχουμε ανάλογα παραδείγματα. Ο Ηρόδοτος αναφέρει ότι στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, αφού προηγήθηκε ένα «φως μέγα», παρουσιάστηκαν «φαντάσματα και είδωλα…ενόπλων ανδρών.
Παρόμοιο ήταν και το φαινόμενο των Αγγέλων του Mons στον Α’ Παγκόσμιο, όπου κατά τη διάρκεια της μάχης του Mons του Βελγίου εμφανίστηκαν ανθρώπινες σκιές πάνω απ τους στρατιώτες. Τέτοια φαινόμενα έχουν παρουσιαστεί στη Σκωτία.
Αν βρεθείτε στο Φραγκοκάστελο, επισκεφθείτε το κάστρο του, που ειδικά τους καλοκαιρινούς μήνες φιλοξενεί διάφορες εκθέσεις.
Μπροστά απ' αυτό μπορείτε να κολυμπήσετε στην όμορφη παραλία , ένα μεγάλο μέρος της οποίας είναι οργανωμένο και προσφέρεται για παιδιά καθώς αργεί να αποκτήσει βάθος η θάλασσα εκεί.Εναλλακτικά σε μικρή απόσταση θα βρείτε την παραλία "Ορθή Άμμος" με τα βραχάκια της.
Το όνομα της θα καταλάβετε αμέσως από που το πήρε καθώς η μία πλευρά της είναι σχεδόν κατακόρυφη και αμμώδης. Προσέξτε αν έχει κύμα γιατί κρύβει τα βράχια και υπάρχει κίνδυνος να πέσετε επάνω τους
(Οι ιστορικές πληροφορίες αντλήθηκαν από τη Μηχανή του Χρόνου )
Η Ελένη Βασιλάκη είναι δημοσιογράφος. Έχει εργαστεί από το 1995 μέχρι σήμερα σε εφημερίδες και ραδιοφωνικούς σταθμούς του Ηρακλείου συνεργαζόμενη παράλληλα με ΜΜΕ στην Αθήνα. Είναι πτυχιούχος Πολιτικών Επιστημών και Δημόσιας Διοίκησης με master στη Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων ενώ μιλά Αγγλικά και Ιταλικά. Λατρεύει τα ταξίδια και τις εκδρομές, τις πεζοπορίες στη φύση και τη γνωριμία με τον τόπο της και τους ανθρώπους του.