Οι παλιοί Λασιθιώτες ορκίζονται πως οι πιο νόστιμες οφτές πατάτες ψήνονται ανάμεσα σε βουτσές

Αν ρωτήσεις τους παλιούς Λασιθώτες με ποιο τρόπο γίνεται η πιο νόστιμη οφτή πατάτα θα σου ορκιστούν πως είναι αυτή που ψήνεται ανάμεσα σε βουτσές από αγελάδες και καβαλίνες από γαϊδούρια και μουλάρια.

Μπορεί στις μέρες μας στην Κρήτη να βλέπουμε αγελάδες μόνο σε φωτογραφίες και οι περισσότεροι να μην γνωρίζουν αυτή τη χρήση των περιττωμάτων τους όμως οι Κρητικοί του παρελθόντος δεν άφηναν τίποτα αναξιοποίητο.

Οι αγελάδες, ειδικά στο Οροπέδιο του Λασιθίου, ήταν αναπόσπαστο κομμάτι στις αγροτικές εργασίες αφού είχαν να οργώσουν μεγάλες και ελεύθερες εκτάσεις και η αγελάδα γι' αυτή τη δουλειά ήταν το ιδανικό ζώο. 

Χιλιάδες γελάδια υπήρχαν σε όλη την Κρήτη κατά το παρελθόν και μαζί με τα μουλάρια και τα γαϊδουράκια ήταν το δεξί χέρι των αγροτών.

Μάλιστα με τη βοήθεια των αγελάδων όργωναν και φύτευαν τις πατάτες τους οι Λασιθιώτες ακόμα και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 80, όπως μας είπε ο Κώστας Φουκαράκης. Αγροτικό νοικοκυριό χωρίς μια αγελάδα, ένα μουλάρι και δυο κατσίκες δεν νοούνταν στο Οροπέδιο του Λασιθίου.

Και εννοείται πως ως ειδικοί στις πατάτες (οι πατάτες Οροπεδίου θεωρούνται ακόμα και σήμερα οι καλύτερες) είχαν ανακαλύψει και τον τέλειο τρόπο για να τις ψήνουν.

Οι ξερές βουτσές και καβαλίνες ανάβουν εύκολα και η φωτιά τους κρατά για ώρα.

Έτσι, σύμφωνα με όσα μας περιέγραψε ο κ Φουκαράκης, όταν ήταν πιτσιρικάδες τους έστελναν οι μεγάλοι στα χωράφια να μαζέψουν τις ξεραμένες από τον ήλιο βουτσές των αγελάδων και τις καβαλίνες από μουλάρια και γαϊδούρια.

Στη συνέχεια έσκαβαν ένα λάκκο στο χώμα και έβαζαν κάτω τις βουτσές και τις καβαλίνες μετά τις πατάτες και επάνω ξανά μια στρώση από βουτσές. Άναβαν φωτιά και οι πατάτες έτσι σιγοψήνονταν και μάλιστα γινόταν πεντανόστιμες.

Ο κ Γιάννής Τσιχλής, ένας άνθρωπος θησαυρός λαογραφικών και ιστορικών γνώσεων, θυμήθηκε μάλιστα μια ιστορία με πρωταγωνιστή τον τότε Μητροπολίτη Πέτρας Δημήτριο:  «Θυμάμαι, παραμονή της εορτής της Αγ. Παρασκευής το 1959, ο τότε Μητροπολίτης Πέτρας Δημήτριος (Μπουρλάκης) τέλεσε τον Εσπερινό στο Καμινάκι. Θα διανυκτέρευε στο πατρικό σπίτι του δικηγόρου Εμμ. Σκυβαλάκη (πρωτοθείου μου), που ήταν Νομικός Σύμβουλος της Μητρόπολης, για να χοροστατήσει την επαύριο στη Θεία Λειτουργία.

Μετά τον Εσπερινό ο Δημήτριος ζήτησε και του έφεραν ένα τσουβαλάκι βουτσές. Έκανε ένα σωρό στην αυλή, έβαλε μέσα πατάτες και τις άναψε όπως τα κάρβουνα, χωρίς φλόγα. Κάθε τόσο με μια βέργα έκανε τρύπες στο σωρό για να παίρνει αέρα και να συντηρείται η φωτιά. Μ' αυτές τις πατάτες ήπιαν τις ρακές τους.

Επίσης θυμάμαι μια χρονιά που έβγαζαν πατάτες στον κάμπο, έσκαψαν ένα μικρό φουρνάκι στα πρανή μιας βάγκας κι έβαλαν μέσα βουτσές και πατάτες και τις έψησαν».

Τόσο όμορφα και απλά… περίεργα για εμάς που δεν έχουμε μάθει πως ήταν η ζωή στην ύπαιθρο σε δύσκολες εποχές, σε εποχές που έκαναν τους ανθρώπους να σκαρφίζονται λύσεις για κάθε κατάσταση.

 Είναι όμως ωραίο και χρήσιμο όταν όσοι τα έζησαν τα θυμούνται και μας τα μεταφέρουν. Όλα αυτά συνθέτουν το παζλ μιας ζωής δίπλα στη φύση και με σεβασμό στη φύση και τα όντα της, μιας ζωής όπου υπήρχε ανακύκλωση στα πάντα και ευρηματικότητα, πράγματα που στις μέρες μας, δυστυχώς, έχουν χαθεί.