Ο Μύλος του Γαζέπη-Ένα προστατευόμενο απροστάτευτο νεώτερο μνημείο

Σε ένα σημαντικό πέρασμα για τα χωριά της πρώην επαρχίας Πεδιάδος αλλά και για τη Βιάννο βρίσκεται ο περίφημος μύλος του Γαζέπη.

Πρόκειται για κτίσμα του 19^ου αιώνα ο πρώτος ιδιοκτήτης του οποίου ήταν ο πλούσιος έμπορος Μαθιός Αποστολάκης.

Ο κόσμος ωστόσο τον αποκαλούσε και τον ήξερε ως Γαζέπη που στα τουρκικά αποδίδει στο πρόσωπο που φέρει αυτό το χαρακτηρισμό  αγανάκτηση ή συμφορά.

 Για την ακρίβεια, όπως διαβάσαμε στο βιβλίο "Λέξεις τουρκικής προέλευσης στο Κρητικό ιδίωμα" του Βασίλη Ορφανού, γαζέπι σημαίνει θεομηνία και συμφορά, εξού και η κατάρα "γαζέπι να χεις", "γαζέπι να σου δώσει". Επίσης σημαίνει οργή και αγανάκτηση.

Στην ίδια περιοχή υπήρχε και το χάνι του Αποστολάκη, καθώς είναι ένα κομβικό σημείο που συνδέει πολλά χωριά και μπορούσαν οι διερχόμενοι να σταματήσουν και να ξαποστάσουν με τα ζώα τους.

Η περιοχή όπου έχει κτιστεί ο ανεμόμυλος είναι ανοικτή προς όλες τις κατευθύνσεις οπότε ο άνεμος βοηθούσε πολύ στην κίνηση του.

Την Κατοχή ο μύλος πέρασε στο γιο του Μαθιού και αποτελούσε σημείο συνάντησης για όλους τους κατοίκους των γύρω περιοχών που είχαν υποχρεωθεί από τους Γερμανούς σε καταναγκαστικά έργα.

Το 1950, μετά τη λήξη του πολέμου, το κτίριο του μύλου επισκευάστηκε έχοντας πλέον κληρονομηθεί από τον εγγονό του Γαζέπη. Ωστόσο οι συνθήκες εκείνη την περίοδο είχαν αρχίσει να αλλάζουν και η τεχνολογία να εξελίσσεται οπότε η χρήση του περιορίστηκε μέχρι που διεκόπη οριστικά.  

Ο μύλος του Γαζέπη έχει χαρακτηριστεί προστατευόμενο μνημείο από την Εφορεία Νεότερων Μνημείων. 

Όμως θα πρέπει να παρατηρήσουμε πως η προστασία του είναι μόνο στα χαρτιά καθώς όπως φαίνεται και στις φωτογραφίες του e-storieskritis οι φθορές του χρόνου επάνω του είναι μεγάλες και ο κίνδυνος κατάρρευσης του υπαρκτός.