Οι ύβρεις των παλιών Κρητικών όπως τις κατέγραψε ο Μ. Χουρμούζης Βυζάντιος

Στο βιβλίο «Κρητικά», του Μιχαήλ Χουρμούζη Βυζάντιου, που τυπώθηκε το 1842, καταγράφονται πέρα από τις πόλεις και τα χωριά της Κρήτης, τις επαρχίες, τα μοναστήρια, τις επισκοπές της, τα βουνά, τα λιμάνια και τα ακρωτήρια της, διάφορες άλλες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους Κρητικούς.

Το πώς ντύνονταν, τι έκαναν στους γάμους τους, ποια ήταν τα ελαττώματα και τα προτερήματα τους, κι ένα σωρό άλλα στοιχεία που δίνουν το στίγμα της εποχής συμπεριλαμβάνονται σε αυτή την έκδοση.

Μεταξύ άλλων ο συγγραφέας είχε καταγράψει στο βιβλίο του και το πώς έβριζαν οι Κρητικοί, ποιες φράσεις δηλαδή χρησιμοποιούσαν πάνω στον εκνευρισμό τους. 

Διαβάζοντες τις σήμερα κανείς διαπιστώνει πως διαφέρουν αρκετά από αυτές που σήμερα θεωρούμε υβριστικές και χρησιμοποιούμε όταν θυμώνουμε.

Οι πιο συνηθισμένες βλασφημίες των Κρητικών, στις αρχές και προς το μέσα του 19ου αιώνα, όπως τις κατέγραψε ο Μιχαήλ Χουρμούζης, ήταν:

 διάλε τ’ αποθαμένα σου,

 διάλε τη ψύσου (ψυχή),

 διάλε τα πάσπαλα σου,

 διάλε τη πίστι σου,

 διάλε τη σόρτε σου (τύχη),

 διάλε κάτζε μέσα σου ή στον ομυαλό σου,

 διάλε τσαπομονάρους σου (ζώντας),

 διάλε τους ζωντανούς σου,

 διάλε τζαναγκεμένους σου (φρενοβλαβείς).

Η πικρότερη ύβρις όμως των Κρητικών ήταν το φιού και για να το τονίσουν περισσότερο το διπλασίαζαν κι έλεγαν «φιού λέγω φιού».