Ο Ζαχαρίας Ηλιάκης από τους Αγίους Δέκα και η σχέση του με το Δίσκο της Φαιστού

Η ανασκαφή των αρχαιολογικών θησαυρών, που είναι διάσπαρτοι στη χώρα μας, είναι μια ομαδική δουλειά και υπό αυτό το πρίσμα έχει αξία να μνημονευθεί ακόμα και ο τελευταίος εργάτης που συμβάλει στην αποκάλυψη των μνημείων και αντικειμένων τα οποία αποτελούν αδιάψευστους μάρτυρες του παρελθόντος και μας κάνουν σοφότερους.

Κάθε μνημείο που έρχεται στο φως, κάθε αντικείμενο που μετρά πολλούς αιώνες ζωής και "αναδύεται" από τα σπλάχνα της γης κάνει όλη την ομάδα χαρούμενη και της προσφέρει αυτή τη μοναδική έξαψη της ανακάλυψης που κάνει τόσο γοητευτική κάθε ανασκαφική προσπάθεια. Δεν είναι λίγο να σκάβεις το χώμα και να βρίσκεις το ανάκτορο της Φαιστού και μετά μέσα από το ίδιο χώμα να ξεπηδάει και ο Δίσκος της…

Και κάνουμε αυτή τη συγκεκριμένη αναφορά καθώς η  3^η Ιουλίου του 1908 συνδέεται με τη σπουδαία ανακάλυψη του Δίσκου της Φαιστού  στο υπόγειο του δωματίου XL-101 του Μινωικού παλατιού, κοντά στην Αγία Τριάδα, από τον Ιταλό αρχαιολόγο Luigi Pernier.

Μπορεί πολλοί να μην έχουν ακόμα επισκεφθεί τον αρχαιολογικό χώρο του παλατιού της Φαιστού όμως δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην ξέρει το Δίσκο που ανακαλύφθηκε εκεί και σήμερα κατέχει εξέχουσα θέση σε αίθουσα του Αρχαιολογικού Μουσείου του Ηρακλείου, δίνοντας τη δυνατότητα σε εκατομμύρια μάτια να τον θαυμάζουν κάθε χρόνο.

Η αρχαιολόγος Κατερίνα Αθανασάκη, με αφορμή την επέτειο ανακάλυψης του Δίσκου, με μια ενδιαφέρουσα και διαφωτιστική ανάρτηση της, έφερε στο προσκήνιο έναν άγνωστο, στους περισσότερους από εμάς, κρίκο εκείνης της αλυσίδας των ανθρώπων που εργάστηκαν στη Φαιστό και αποκάλυψαν ένα τόσο σπουδαίο μνημείο και μαζί του το Δίσκο σήμα κατατεθέν του.

Πρόκειται για τον αφανή επιστάτη των ανασκαφών της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής στη Φαιστό, τον Ζαχαρία Ηλιάκη από τους Αγίους Δέκα.

Ήταν εκείνος που παρέδωσε το Δίσκο στα χέρια του Ιταλού αρχαιολόγου ανοίγοντας μια νέα σελίδα στην αρχαιολογική έρευνα, που δε λέει να κλείσει καθώς το ακριβές περιεχόμενο της σπειροειδούς επιγραφής με τα 241 σύμβολα ακόμα το αναζητούν οι ειδικοί.

Έγραψε λοιπόν η κ. Αθανασάκη πως ο Luigi Pernier , στις 4 Αυγούστου του 1908, ένα μήνα μετά την ανακάλυψη του δίσκου της Φαιστού περιέγραψε ως εξής τα πρώτα λεπτά που πήρε στα χέρια του το Δίσκο:

«Την εσπέραν της Παρασκευής 3ης Ιουλίου, ενώ προσείχομεν εις την μετακόμισην και εξέτασιν σωρού τοιούτων αγγείων, ο δραστήριος επιστάτης ημών Ζαχαρίας Ηλιάκης , όστις επέβλεπε την εργασίαν εν τίνι πλησίον χώρω, παρέδωκεν ημίν δίσκον πλίνθου διαμέτρου 16 περίπου υφεκατόμετρων, μαυρισμένον υπό των ανθράκων και της τέφρας, μεθ’ ών ούτος ήτο εις επαφήν, κεκαλυμμένον υπό χώματος και φλοιού ασβεστώδους, δι΄ού διεφαίνετο ποιόν τι σημείον. 

Ήδη κατά το πρώτον βλέμμα επ΄εκείνου του δίσκου, όστις θα ηδύνατο να εκληφθή ως ο πυθμήν αγγείου τινός, συναισθάνθημεν άπειρον συγκίνησην, ότι ευρισκόμεθα προ εκτάκτου μνημείου» (Μετάφραση Θ. Οικονομίδη).

Ο Pernier φαίνεται να αντιλήφθηκε εξ αρχής τη σπουδαιότητα του δίσκου που του έδωσε ο επιστάτης του αν και σίγουρα δεν θα μπορούσε εκείνη την ώρα να προβλέψει πως αυτό το πλίνθινο κομμάτι με διάμετρο 16 εκατοστών, τολμώ να πω, πως θα επισκίαζε την ίδια την ανακάλυψη του παλατιού, καθώς έκτοτε σταθερά πρωταγωνιστεί και κλέβει τα φώτα της δημοσιότητας με τα μυστηριώδη σύμβολα του και τις δεκάδες ερμηνείες που έχουν αναπτυχθεί προσπαθώντας να φωτίσουν το περιεχόμενο του.  

Στη φωτογραφία, που αρχικά ήταν σε ασπρόμαυρη εκτύπωση, και προέρχεται από την Accademia Roveretana degli Agiati, φαίνεται εκείνος ο αφανής επιστάτης των ανασκαφών της Ιταλικής Αρχαιολογικής Σχολής, ο Ζαχαρίας Ηλιάκης, καθιστός, δεύτερος από αριστερά, με την υπόλοιπη οικογένεια Ηλιάκη η οποία κατάγεται από τους Αγίους Δέκα της Μεσαράς.