Χιονοδρομικό Κέντρο Ανωγείων: Ο χειμερινός τουρισμός της Κρήτης σε όλο του το "μεγαλείο"

Σελίδα φιλοδοξεί να γυρίσει το περίφημο χιονοδρομικό κέντρο των Ανωγείων, στις παρυφές του Ψηλορείτη, μετά από δεκαετίες εγκατάλειψης και πολλών ερωτηματικών για όσα χρήματα δαπανήθηκαν για την κατασκευή του μέχρι να καταλήξει τελικοί χρήστες του να είναι τα... πρόβατα.

Ο Δήμαρχος Ανωγείων Σωκράτης Κεφαλογιάννης ευελπιστεί μέσα στο χειμώνα να προχωρήσει η δημοπράτηση του έργου αναβάθμισης και επισκευής του εγκαταλελειμμένου χιονοδρομικού με τις εργασίες να ξεκινούν, εκτός απροόπτου, τον Απρίλιο του 2021, με εξασφαλισμένη χρηματοδότηση του έργου από το ΕΣΠΑ.

Ο κ. Κεφαλογιάννης φαίνεται να καταβάλλει εδώ και χρόνια προσπάθεια για να μπορέσει το χιονοδρομικό «φάντασμα» να επαναλειτουργήσει, νόμιμα, προσφέροντας στην τουριστική αναβάθμιση της περιοχής,σε νεκρούς τουριστικά για την Κρήτη μήνες.

Όμως, παρότι ο ίδιος δεν θέλει ούτε να αναζητήσει ευθύνες ούτε να αποδώσει για την κατάντια του κτίσματος, τα ερωτήματα που πλανώνται γύρω από αυτό το έργο, που ουδέποτε λειτούργησε νόμιμα αποφέροντας έσοδα, είναι πολλά, κι αν δεν απαντηθούν ίσως να επαναληφθεί η ίδια ιστορία.

Η εικόνα που παρουσιάζει σήμερα το χιονοδρομικό κέντρο είναι κάτι παραπάνω από τραγική. Δεκάδες ζώα το χρησιμοποιούν ως στάνη ενώ δεν υπάρχει ούτε τετραγωνικό μέτρο του που δεν έχει καλυφθεί από κοπριά.

Οι πέτρινες κατασκευές του διατηρούνται σε αρκετά καλή κατάσταση ενώ οι τσιμεντένιες έχουν υποστεί μεγάλη φθορά. Τα παράθυρα και οι πόρτες είναι είτε σπασμένα είτε έχουν αφαιρεθεί ενώ η πίστα, που είχε διαμορφωθεί για τους λάτρεις του σκι, έχει γεμίσει με θάμνους.

Ο δήμαρχος Ανωγείων αγωνιά, όπως μας είπε, όχι τόσο για την ανακατασκευή του κτιρίου, που είναι δρομολογημένη, αλλά για το πως στη συνέχεια θα μπορεί να γίνει μια σωστή διαχείριση του ώστε να ωφεληθεί και ο τόπος και οι χρήστες της υποδομής.

Όσο για τις ευθύνες, λέει πως, για τα τριάντα χρόνια απραξίας, σαφώς και υπάρχουν όμως πιστεύει πως αν κι εκείνος δεν έκανε τίποτα γι’ αυτήν την κατάσταση, και την άφηνε ως έχει, τότε θα είχε επίσης ευθύνη.

Ο κ. Κεφαλογιάννης δικαιολογεί το δήμο Ανωγείων για την μοίρα που είχε το κτίριο επισημαίνοντας πως όταν το χιονοδρομικό κατασκευάστηκε δεν είχε νόμιμη άδεια για να λειτουργήσει. Το ίδιο ίσχυε για όλες οι δομές πάνω στα ελληνικά βουνά που απόκτησαν νόμιμη άδεια πρόσφατα, μέσα από το νόμο για τα αυθαίρετα.

Σε αυτό το πλαίσιο, αναφέρει, σταμάτησε και η λειτουργία του χιονοδρομικού αφού δεν διέθετε τις νόμιμες άδειες που απαιτούνταν.

Σε ότι αφορά τώρα στα πρόβατα που το χρησιμοποιούν ως μαντρί ο κ. Κεφαλογιάννης θεωρεί πως από τη στιγμή που περιφράξεις στην περιοχή δεν υπάρχουν και τα πρόβατα γυρίζουν ελεύθερα παντού, γι αυτό άλλωστε μιλάμε για αόρι, κανείς δεν τους έχει υποδείξει να σταλίζουν εκεί.

Ο Δήμαρχος Ανωγείων επισημαίνει πως θέλει τόσο το χιονοδρομικό όσο και το τουριστικό περίπτερο στη Νίδα να αποκατασταθούν και να λειτουργήσουν ξανά. Όμως είναι καίριας σημασίας να βρεθούν άνθρωποι να τα πάνε παραπέρα. Να είναι γνώστες της διαχείρισης τέτοιων δομών, νέοι, που θα θελήσουν να δουλέψουν και να ζήσουν τα σπίτια τους.

Πετύχαμε με την ομάδα του Φυσιολατρικού Συλλόγου τα πρόβατα νωρίς το πρωί την ώρα που αναχωρούσαν από το "κατάλυμα" τους για το βοσκοτόπι τους

Η ιστορία της κατασκευής

Ο αρχιτέκτονας Γιώργης Πετράκης είχε καταγράψει στην ομάδα Cretan Mondernism την ιστορία της δημιουργίας του «χιονοδρομικού κέντρου του Ψηλορείτη» κι έχει ενδιαφέρον να τη θυμηθούμε:

«Στα τέλη της δεκαετίας του ’70 ο ΕΟΤ επιχειρεί να υλοποιήσει ένα σημαντικό πρόγραμμα ανάπτυξης υποδομών χειμερινού τουρισμού στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτής της προσπάθειας κατασκευάζονται οι πρώτες υποδομές ενός μικρού χιονοδρομικού κέντρου δυτικότερα και σε μικρή απόσταση από την θέση του σημερινού «Χιονοδρομικού κέντρου» Ανωγείων.

Το Κέντρο αποτελείται από δύο μικρούς συρόμενους αναβατήρες (πιατάκια) για αρχάριους 150 και 70 μέτρων αντίστοιχα. Στην θέση του υφιστάμενου εγκαταλελειμμένου κτιρίου κατασκευάζονται τρεις βάσεις από μπετόν πάνω στις οποίες τοποθετούνται αντίστοιχα τρεις προκατασκευασμένοι οικίσκοι για την εξυπηρέτηση των επισκεπτών. Μία μεταλλική σκάλα – διάδρομος ενώνει το χώρο των οικίσκων με το χώρο αφετηρίας των αναβατήρων.

Για την λειτουργία των στοιχειωδών υποδομών αυτών ο ΕΟΤ δεν έχει φροντίσει να δημιουργήσει και τους αντίστοιχους μηχανισμούς και δομές διαχείρισης , δεδομένου ότι διαπιστώνεται σύντομα η ακαταλληλότητα του χώρου που αναπτύσσονται οι πίστες.

Το 1985, νέος αρχιτέκτων τότε, είχα την τιμή να μου αναθέσει ο δήμαρχος Ανωγείων Γιώργης Κλάδος την ευθύνη της υλοποίησης της «Προγραμματικής Σύμβασης ΕΟΤ – Δήμου Ανωγείων για την Τουριστική Ανάπτυξη της ευρύτερης περιοχής Ανωγείων». Στο πλαίσιο αυτής της ανάθεσης, εκτός των άλλων, υλοποιήθηκε η μελέτη και στην συνέχεια η συντήρηση – αποκατάσταση των μητάτων της περιοχής της Νίδας.

Κατά την περίοδο υλοποίησης των εργασιών αποκατάστασης των μητάτων (1986-1987) με προσωπική μου πρωτοβουλία και κάτω από αντίξοες συνθήκες (μοναχικές εβδομαδιαίες αναβάσεις- επισκέψεις στο χώρο για όλο το χειμώνα του 1986-87) έκανα συστηματικές μετρήσεις των χιονοπτώσεων στην ευρύτερη περιοχή των εγκαταστάσεων του «χιονοδρομικού κέντρου» και με λεπτομερείς αναφορές ενημέρωσα το ειδικό τμήμα τεχνικής υπηρεσίας του ΕΟΤ που είχε και την ευθύνη για τον σχεδιασμό των Χιονοδρομικών.

Οι υπεύθυνοι του ΕΟΤ αποφάσισαν το 1988 την μεταφορά των υποδομών στην σημερινή θέση όπου οι μετρήσεις έδειχναν ικανοποιητικές ποσότητες (70-120 εκατοστά) με μεγάλη διάρκεια χιονιού (Δεκέμβριο –αρχές Μαρτίου) και μπορούσαν να αναπτυχτούν λειτουργικές πίστες μήκους περίπου 450 μέτρων.

Η τεχνική υπηρεσία του ΕΟΤ στην συνέχεια εκπόνησε την μελέτη για τις αναγκαίες υποδομές, εξοπλισμό και διαμορφώσεις και σε μένα ανατέθηκε η εκπόνηση της αρχιτεκτονικής μελέτης του κτιρίου πάνω στο κτιριολογικό πρόγραμμα που μου δόθηκε.

Στο σημείο αυτό πρέπει να τονίσω ότι όλοι γνωρίζαμε ότι το συγκεκριμένο «χιονοδρομικό κέντρο», θα είναι ουσιαστικά μια εκπαιδευτική υποδομή για αρχάριους , με τοπική εμβέλεια.

Η μελέτη παραδόθηκε και εγκρίθηκε το 1990 και τον ίδιο χρόνο υλοποιήθηκε το κτιριακό έργο από την κατασκευαστική εταιρεία του δήμου Ανωγείων.

Εκτός από το κεντρικό κτίριο κατασκευάστηκε το κτίριο για το ρατράκ καθώς και μικρότερο κτίριο για την αναγκαία γεννήτρια. Το κεντρικό κτίριο υποδοχής δεν εξοπλίστηκε και για άλλη μια φορά ο ΕΟΤ, που διέθετε και την σχετική τεχνογνωσία, δεν φρόντισε να βοηθήσει το δήμο Ανωγείων να δημιουργήσει τις απαραίτητες δομές και μηχανισμούς λειτουργίας και διαχείρισης του έργου.

Παρόλα αυτά για τα επόμενα δύο τρία χρόνια με εθελοντική δουλειά και την πρωτοβουλία ιδιωτών (ο Γιάννης Κονταξάκης μπορεί να δώσει πολλές περισσότερες σχετικές πληροφορίες), το «κέντρο» φάνηκε να ζωντανεύει με την μερική λειτουργία των αναβατήρων (τύπου άγκυρας) και να φαίνεται ότι θα μπορούσε να αποκτήσει το δικό του κοινό. Αντικειμενικά όμως χωρίς δυνατότητα συνεχούς απρόσκοπτης πρόσβασης και λειτουργικούς χώρους υποδοχής καταλήξαμε στην εγκατάλειψη και την εξαθλίωση των χώρων και των εγκαταστάσεων με τα γνωστά αποτελέσματα, της κλοπής μεγάλου μέρους του εξοπλισμού, την μετατροπή του κτιρίου σε στάβλο κλπ.

Το 2012 ο τότε δήμαρχος Ανωγείων, Σωκράτης Κεφαλλογιάννης, μου ανέθεσε να εκπονήσω μια μελέτη αποκατάστασης των κτιριακών εγκαταστάσεων και την προμήθεια του απαραίτητου εξοπλισμού με σκοπό την λειτουργία τους σαν ορεινό καταφύγιο το οποίο θα αποτελεί χώρο στάσης και ενημέρωσης επισκεπτών του ορεινού όγκου Ψηλορείτη θα παρέχει την δυνατότητα άσκησης ψυχαγωγικών φυσιολατρικών δραστηριοτήτων και την εφαρμογή προγραμμάτων περιβαλλοντικής εκπαίδευσης σε συνδυασμό με άσκηση δραστηριοτήτων βουνού σε ομάδες μαθητών από όλη την Κρήτη ενταγμένες στο εκπαιδευτικό τους πρόγραμμα.

Η μελέτη ολοκληρώθηκε (με την συμμετοχή των συνεργατών μου Ανδρονίκης Ιωαννίδου, Εύης Δοριάκη, Άννας Νερατζούλη, Μαργαρίτας Χαιρέτη και Σοφίας Χατζηιωάννου) και παραδόθηκε αλλά δεν γνωρίζω τους λόγους για τους οποίους δεν υλοποιήθηκε τότε το έργο. Φαίνεται όμως ότι ο δήμος Ανωγείων προσπαθεί σήμερα να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για την αποκατάσταση και την λειτουργία των εγκαταστάσεων με καλλίτερες προοπτικές.

Ας ελπίσουμε ότι θα ευοδωθούν οι προσπάθειες ώστε και η «ντροπή» της σημερινής εικόνας των εγκαταστάσεων να εκλείψει και η Κρήτη να αποκτήσει μια υποδομή που μπορεί να προσφέρει πολλές συνέργειες στην ανάπτυξη και απόλαυση χειμερινών δραστηριοτήτων βουνού.»