Το σπίτι της Οικογένειας Βρεττάκη στην Πυργού-Εδώ φιλοξενήθηκε ο Βενιζέλος σε μια δύσκολη στιγμή του

Σε μια από τις επισκέψεις στον όμορφο οικισμό της Πυργούς κι ενώ περιδιαβαίναμε τα στενά της, το μάτι μας έπεσε πάνω σε ένα ερειπωμένο αρχοντικό σπίτι, που βρισκόταν στα όρια της κατάρρευσης.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ο πειρασμός του να μπούμε στο εσωτερικό του και να το φωτογραφίσουμε μεγάλος κι αποδείχθηκε νικητής σε σχέση με το φόβο την κατάρρευσης πάνω από τα κεφάλια μας.

Η έκπληξη μας όμως ήταν ακόμα μεγαλύτερη όταν ο ιερέας του χωριού μας είπε πως αυτό το σπίτι ανήκε στο δικηγόρο Γεώργιο Βρεττάκη και μάλιστα είχε μείνει σε αυτό, σε μια δύσκολη στιγμή της ιστορίας του τόπου και προσωπική, ο Ελευθέριος Βενιζέλος, πριν αναλάβει την πρωθυπουργία της χώρας.

Αναζητώντας περισσότερες πληροφορίες τόσο για την οικογένεια Βρεττάκη όσο και για τις συνθήκες κάτω από τις οποίες έμεινε στο σπίτι τους η σημαντική αυτή πολιτική προσωπικότητα της Κρήτης και ολόκληρης της χώρας φθάσαμε στον 81χρονο Γεώργιο Μπιγικάκη, ο οποίος αποδείχθηκε κινητή ιστορική εγκυκλοπαίδεια.

Μας έδωσε σημαντικές πληροφορίες για την Πυργού, κι όχι μόνο για το σπίτι και τον Εθνάρχη.

Την εποχή του Βενιζέλου, όπως μας είπε, οι μορφωμένοι άνθρωποι στην περιοχή ήταν λίγοι, εξάλλου σχολείο απέκτησε η Πυργού μόλις το 1904.

Μέχρι τότε τα παιδιά που ήθελαν να μάθουν γράμματα πήγαιναν στο σχολείο που λειτουργούσε στη Μονή της Ελεούσας στην Κιθαρίδα. Ήταν το μόνο που μπορούσε να πληρώνει για δάσκαλο σε όλη την περιφέρεια.

Το 1866, λόγω της Επανάστασης, τα λεφτά του μοναστηριού περιορίστηκαν δραματικά και τότε για να διασφαλιστούν τα χρήματα για το σχολείο, είχε μάθει πως, πουλήθηκε ένα πουλάρι και μπήκε ενέχυρο το αξάι (δικαίωμα) του νερόμυλου στον Άγιο Μύρωνα.

Εκείνα τα χρόνια δύο ήταν οι μορφωμένοι άνδρες στην περιοχή, μας περιγράφει ο κ. Μπιγικάκης, ο ένας ήταν ο δικηγόρος Γεώργιος Βρεττάκης που είχε τελειώσει το σχολείο της Κιθαρίδας και είχε συνεχίσει τις σπουδές του, με τη βοήθεια των Καστρινογιάννηδων στο Ηράκλειο.

Στη γνωστή αυτή οικογένεια είχε εργαστεί ο πατέρας του Βρεττάκη, ο Καπετάν Μάρκος, και γι αυτό βοήθησαν το γιό του στις σπουδές του. Ο Καπετάν Μάρκος να επισημάνουμε δεν ήταν μια τυχαία προσωπικότητα καθώς υπήρξε συναγωνιστής με τον Καπετάν Μιχάλη Κόρακα.

Ο δικηγόρος Γεώργιος Βρεττάκης είχε γεννηθεί κάπου στο 1861 και είχε ασχοληθεί ενεργά με το Κρητικό Ζήτημα. Αργότερα ο γιός του Κωνσταντίνος, γιατρός στο επάγγελμα, θα συμμετείχε στην Εθνική Αντίσταση και μάλιστα ως συνιδρυτής της ΕΟΚ.

Ο Γεώργιος Βρεττάκης πέρα από το σπίτι στην Πυργού διέθετε και το νεοκλασικό οίκημα που βλέπουμε ακόμα και σήμερα απέναντι από τον Άγιο Μηνά. Είχε συνδεθεί φιλικά με τον Ελευθέριο Βενιζέλο από τα φοιτητικά τους χρόνια, στη Νομική Αθηνών, και μάλιστα απεβίωσαν την ίδια χρονολογία, το 1936.

Πως βρέθηκε ο Βενιζέλος στην Πυργού

Όταν τον Αύγουστο του 1897 έγινε η δεύτερη επαναστατική συνέλευση, με τους πληρεξουσίους απ’ όλη την Κρήτη, στις Αρχάνες, με τη συμμετοχή του Βενιζέλου, έγινε επίθεση στο χώρο και απόπειρα δολοφονίας του μετέπειτα πρωθυπουργού (η πρώτη από τις πολλές που ακολούθησαν).

Ο Βενιζέλος τότε φυγαδεύτηκε με προορισμό τον Άγιο Μύρωνα όπου είχε σπίτι ο σύντεκνος του Χατζάκης.

Όμως οι Άγγλοι, μας λέει ο κ. Μπιγικάκης, που δεν ήθελαν την ένωση της Κρήτης με την Ελλάδα, είχαν στήσει καρτέρι στο Βενιζέλο μαζί με τους Τούρκους στον Άγιο Μύρωνα.

Όταν η πληροφορία έφθασε στο Βενιζέλο και τη συνοδεία του αποφασίστηκε, και μάλιστα καθοριστικό ρόλο έπαιξε σε αυτό και η γνώμη του ίδιου του Βενιζέλου, να παρακάμψουν τον Άγιο Μύρωνα και να πάνε στην Πυργού στο σπίτι του φίλου του Βενιζέλου, του Γιώργου Βρεττάκη.

Με βάση τις πληροφορίες που έχει συγκεντρώσει, μελετώντας την τοπική ιστορία ο κ. Μπιγικάκης, σε αυτό το σπίτι συνεχίστηκε η συνέλευση, που είχε διακοπεί στις Αρχάνες, προετοιμάζοντας το έδαφος για όσα θα ακολουθούσαν, με αποκορύφωμα την Επανάσταση του Θερίσου.

Η εικόνα του σπιτιού

Ήταν τότε ένα πολυτελές οίκημα για την εποχή του, περιγράφει ο κ. Μπιγικάκης, καθώς και το μοναδικό που διέθετε καμπινέ με λεκάνη, πράγμα που ούτε στα όνειρα τους δεν έβλεπαν οι υπόλοιποι ιδιοκτήτες σπιτιών.

Ακόμα και σήμερα που είναι ερειπωμένο είναι διάχυτη στους χώρους του η αρχοντιά και η πολυτέλεια που το χαρακτήριζε. Με ωραία πέτρινα θυρώματα, τζάκι και ξεχωριστή παραστιά για το μαγείρεμα, δίπατο με πολλά και μεγάλα δωμάτια.

Να σημειώσουμε πως σε αυτό διέμεινε μετέπειτα και ο γιός του Γεωργίου Βρεττάκη, ο γιατρός Κωνσταντίνος Βρεττάκης. Βέβαια είναι κρίμα που σήμερα το σπίτι έχει περιπέσει σε αυτή την κατάσταση που βλέπετε στις φωτογραφίες. Η αναστύλωση του θα προσέθετε στην Πυργού ένα σημαντικό κομμάτι στην ιστορική διαδρομή του οικισμού κι όχι μόνο.

Η Πυργού είχε δυναμική παρουσία στον αγώνα

Στην Πυργού, όταν έγινε η Επανάσταση του Θερίσου (10 Μαρτίου 1905) είχε συγκροτηθεί Σώμα επαναστατών με επικεφαλής το Δημήτριο Ζουδιανό από τις Δαφνές, ο οποίος έμενε στον Άγιο Μύρωνα και εξελίχθηκε σε Αρχηγό των επαρχιών Μαλεβιζίου-Τεμένους, σημειώνει ο κ. Μπιγικάκης και συμπληρώνει:

Το Σώμα των ανδρών αυτών είχε φθάσει ως το Βώσακο για να σταθεί κοντά στους επαναστατημένους Κρητικούς των Χανίων όταν αγγελιοφόρος τους μετέφερε το μήνυμα να επιστρέψουν πίσω και να επεκτείνουν την επανάσταση στον τόπο τους, όπως και έπραξαν.

(Ευχαριστίες στον κ. Μιχάλη Βρεττάκη για τις πρόσθετες πληροφορίες που μας έδωσε ).

ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ αυστηρά η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική, μερική ή περιληπτική του περιεχομένου του παρόντος σε οποιοδήποτε site, χωρίς προηγούμενη άδεια της κατόχου του Ελένης Βασιλάκη, Νόμος 4481/2017 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα