Ο έρημος οικισμός Γουργούθοι κοντά στο Γερακάρι Αμαρίου και η θλιβερή ιστορία του

 

Λιγότερα από 2 χιλιόμετρα χωρίζουν το Γερακάρι Αμαρίου από τον έρημο σήμερα οικισμό Γουργούθοι.

Κτισμένος σε υψόμετρο 680 μέτρων δύσκολα διακρίνεται ανάμεσα στα εκατοντάδες δέντρα, καρποφόρα και μη, που κατακλύζουν την περιοχή.

Μια πραγματικά καταπράσινη όαση, με τρεχούμενο νερό, αλλά και μια θλιβερή ιστορία.

Τον Αύγουστο του  1944 οι Ναζί πυρπόλησαν το μικρό αυτό χωριό και εκτέλεσαν κατοίκους του μαζί με τους κατοίκους των γειτονικών χωριών, σκορπώντας τον όλεθρο και βυθίζοντας σε πένθος το Αμάρι.

Μέχρι τις μέρες μας οι ντόπιοι διηγούνται την ιστορία του δασκάλου Μιχάλη Γενεράλη, που σήκωσε στην πλάτη του και μετέφερε την υπερήλικη μητέρα του ως τις κοντινές Ελένες, για να τη γλυτώσει από το βίαιο θάνατο.

Μετά την Κατοχή ελάχιστοι άνθρωποι επέστρεψαν και κατοίκησαν τους Γουργούθους. Οι δυσκολίες όμως της ζωής σε έναν απομονωμένο τόπο, κι ας μοιάζει με παράδεισο, οδήγησαν τα τελευταία χρόνια στην πλήρη εγκατάλειψη του.

Το παλιό τμήμα του οικισμού, που κατέστρεψαν οι Γερμανοί, δεν επανήλθε ποτέ. Στο σημείο βλέπουμε μόνο χαλάσματα, αγκαλιασμένα από τον κισσό. Κάποιες κατοικίες φτιάχτηκαν λίγα μέτρα ψηλότερα και σήμερα χρησιμοποιούνται είτε ως μετόχια είτε τους καλοκαιρινούς μήνες από τους κληρονόμους τους.

Οι Γουργούθοι πήραν το όνομα τους από τις γνωστές μικρές λακκούβες πάνω στους βράχους και τις πέτρες όπου συγκεντρώνεται νερό, είτε από τη βροχή είτε από την πρωινή δροσιά. Βέβαια υπάρχει και μια δεύτερη εκδοχή, λιγότερο πιθανή, να πήραν το όνομα τους από την λατινική λέξη gurguetium που σημαίνει καλύβα.

Πρώτη φορά συναντάμε αναφορά στο χωριό ως Gurguthus από τoν Barozziτο το 1577 και αργότερα το 1583  από τον  Castrofilaca, με 112 κατοίκους. Στην αιγυπτιακή απογραφή του 1834 απογράφονται εκεί 12 χριστιανικές οικογένειες.

Λίγο πριν τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο μόλις 43 ψυχές διαμένουν στον οικισμό.

Την ιστορική διαδρομή του χωριού μαρτυρούν οι εκκλησίες του. Εντός των ορίων του υπήρχε βυζαντινός ναός του Αγίου Γεωργίου που στις μέρες μας έχει κατεδαφιστεί.

Ωστόσο στην άκρη του παλιού χωριού βλέπουμε ακόμα να στέκει όρθιος ένας ναός της Ενετοκρατίας αφιερωμένος στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και την Αγία Άννα. 

Πρόκειται για νεκροταφειακό ναό του οποίου η, σε κακή κατάσταση, τοιχογράφηση μας παραπέμπει στον 14^ο αιώνα, με μεταγενέστερες παρεμβάσεις κατά τον 16^ο αιώνα.