Οι τεράστιοι ξυλόφουρνοι του Χανδρά: Χωρούσαν ζυμωτά φτιαγμένα από 80 οκάδες αλεύρι

 

Στο Χανδρά Σητείας, αλλά και σε όλα τα κοντινά χωριά, οι ξυλόφουρνοι κατασκευάζονταν για να φουρνίζουν μεγάλες ποσότητες κι όχι απλά για να καλύπτουν τις οικιακές ανάγκες του ιδιοκτήτη τους, όπως συνέβαινε στα περισσότερα μέρη της Κρήτης.

Το ζύμωμα και το φούρνισμα ως γνωστόν είναι δραστηριότητες  που απαιτούν κόπο και οι άνθρωποι του παρελθόντος, αν και άντεχαν τη σκληρή δουλειά, είχαν τόσα άλλα πράγματα να κάνουν στη διάρκεια της ημέρας που προσπαθούσαν να περιορίσουν ότι δεν ήταν αναγκαίο σε καθημερινή βάση.

Τότε δεν υπήρχαν καταστήματα φούρνων για να προμηθευτούν το ψωμί της ημέρας οπότε αν ζύμωναν είχαν ψωμί,και για την ακρίβεια παξιμάδι, μια και το ψωμί δεν έχει μεγάλο χρόνο ζωής, μπαγιατεύει γρήγορα, ενώ το παξιμάδι το αποθήκευαν και το κατανάλωναν για καιρό.

Οι φούρνοι του Χανδρά, όπως μας διηγήθηκαν κάτοικοι του, χωρούσαν ζυμωτά που φτιάχνονταν με 80 οκάδες αλεύρι. Δεν είχε κάθε σπίτι το δικό του αλλά υπήρχαν αρκετοί, που κατόπιν συνεννόησης μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν όλοι.

Μάλιστα η φουρνάρισσα βοηθούσε τακτικά στο ζύμωμα και στο φούρνισμα και ως αμοιβή δεν έπαιρνε φυσικά χρήματα αλλά μερίδιο από το ζυμωτό.

Ο φούρνος των φωτογραφιών μας ίσως να είναι ο τελευταίος που διασώζεται στον οικισμό του Χανδρά. Βρίσκεται σε ξεχωριστό χώρο από το υπόλοιπο σπίτι και δυστυχώς είναι θέμα χρόνου να γκρεμιστεί και αυτός για να γίνει ανακαίνιση του κτίσματος ώστε να βρει μια διαφορετική χρήση.

Ακόμα όπως βλέπετε στο εσωτερικό του βρίσκονται αποθηκευμένες, αραχνιασμένες, οι ξύλινες τάβλες του ψωμιού.

Το δωμάτιο που φιλοξενούσε τον ξυλόφουρνο είναι κατάμαυρο από την κάπνα που έχει «ποτίσει» τις πέτρες των τοίχων και το ταβάνι και δε λέει να φύγει, δεκαετίες μετά την τελευταία χρήση του.

Βέβαια θα μου πείτε ποιος υπολόγιζε τότε την κάπνα όταν τα αρώματα του φρεσκοψημένου ψωμιού γέμιζαν τη γειτονιά; Και μιλάμε για αρώματα γνήσια και ανόθευτα σαν το αλεύρι που παρήγαγαν οι ίδιοι οι άνθρωποι για τις ανάγκες των νοικοκυριών τους, σπέρνοντας σιτηρά και καλύπτοντας μόνοι τους όλα τα στάδια μέχρι αυτό να φθάσει στα πιάτα τους ως ψωμί ή παξιμάδι.