Ναός Αγίου Αντώνιου: Ο προστάτης και το καμάρι του Σκινιά

Ο δίκλιτος ναός του Αγίου Αντωνίου και του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου δεν αποτελεί μόνο ένα εντυπωσιακό και μεγαλόπρεπο κτίσμα στο κέντρο του οικισμού του Σκινιά, της πρώην επαρχίας Μονοφατσίου, αλλά κι ένα ναό με μακρά και άκρως ενδιαφέρουσα ιστορία.

Της Ελένης Βασιλάκη

Ο ναός που βλέπουμε σήμερα ανεγέρθηκε επί Τουρκοκρατίας, όμως στο ίδιο σημείο προϋπήρχε μικρή εκκλησία του Αγίου Αντωνίου, η οποία φαίνεται να πέρασε τα πάνδεινα, πριν τελικά γκρεμιστεί για να κατασκευαστεί ο μεγαλύτερος ναός, που θα ανταποκρίνονταν στις ανάγκες του αυξημένου πληθυσμού του χωριού.

Παραδόσεις που διασώθηκαν

Οι παραδόσεις που, από στόμα σε στόμα, έφτασαν ως τις μέρες μας και αφορούν στην εκκλησία του Αγίου Αντωνίου είναι πολλές.

Μια απ’ αυτές αναφέρει πως όταν γκρεμίστηκε ο ναός ο τοπικός αγάς τόλμησε και πήρε κάποια από τα ομορφολαξευμένα πελέκια του κτιρίου στο σπίτι του, τοποθετώντας τα μάλιστα στην τουαλέτα του.

Η ασέβεια του όμως τιμωρήθηκε φρικτά αφού, λένε πως, την πρώτη φορά που πήγε να κάνει χρήση της «ανακαινισμένης» τουαλέτας «έπεσαν» τα έντερα του.

Οι Οθωμανοί του χωριού τρόμαξαν τόσο πολύ απ’ αυτό το περιστατικό που χωρίς δεύτερη σκέψη έδωσαν άδεια να κτιστεί εκ νέου ο ναός.

Μάλιστα με τον Άγιο Αντώνιο είναι συνδεδεμένη και η αποχώρηση των τελευταίων Οθωμανών που κατοικούσαν στο Σκινιά.

Σύμφωνα με τις διηγήσεις, ένας εξ αυτών, έβλεπε στον ύπνο του διαρκώς έναν ιερωμένο να τον κοιτάζει με βλέμμα που του προκαλούσε τρόμο. Είπε το όνειρο του στον τότε εφημέριο του Σκινιά, μήπως μπορέσει να του δώσει μια εξήγηση, και ο παπάς του ζήτησε να πάνε μαζί στην εκκλησία, όπου ίσως αναγνωρίσει, ανάμεσα στις αγιογραφημένες μορφές, τον ιερέα του ονείρου του.

Πράγματι στην εκκλησία κατάλαβε πως η μορφή που έβλεπε στα όνειρα του ήταν εκείνη του Αγίου Αντωνίου. Ο παπάς του χωριού τότε άδραξε την ευκαιρία και του είπε πως προφανώς ο Άγιος δεν θέλει πια Οθωμανούς στο Σκινά και γι’ αυτό φανερώνεται με αυτό τον τρόπο. Έτσι, φημολογείται, πως αποφάσισαν να αποχωρήσουν από το Σκινιά και οι τελευταίοι Οθωμανοί.

Η σχέση με την ονομασία του χωριού

Όσο για τον παλιό ναό να πούμε πως, κατά μια εκδοχή, ευθύνεται και για την ονομασία του χωριού καθώς στην χωμάτινη στέγη του φύτρωνε ένας σκίνος τόσο χαρακτηριστικός που τελικά όλος ο τόπος πήρε την ονομασία Σκινιάς.

Το κτίσμα του 19ου αιώνα

Ο ηλικιωμένος ιερέας του Σκινιά παπά Ζαμπετάκης ήταν εκείνος που ξεκίνησε να κτίζει το δίκλιτο ναό που βλέπουμε σήμερα και μάλιστα ετάφη στο προαύλιο του, όταν εξεδήμησε εις Κύριον.

Τα εγκαίνια του νέου ναού έγιναν το 1909, επί ημερών του ιερέα Σπυρίδωνα Λευκού, που ήταν και ο τελευταίος που έζησε στο Σκινιά από την οικογένεια του. Τα εγκαίνια έγιναν σε μια λαμπρή τελετή από τον τότε Επίσκοπο Αρκαδίας Βασίλειο Μαρκάκη.

Η πρώτη καμπάνα που τοποθετήθηκε στον Άγιο Αντώνιο, είχαν να λένε, πως ακούγονταν ως τα Καλύβια, καθώς ήταν υγρά καμπάνα, από κατασκευής, και ο ήχος της μπορούσε να φθάσει σε μεγάλες αποστάσεις. Κάποια στιγμή όμως ράγισε κι έτσι μεταφέρθηκε σε χυτήριο και φτιάχτηκε αυτή που υπάρχει σήμερα στην εκκλησία, στο καμπαναριό της.

Μπαίνοντας κανείς στο εσωτερικό του ναού εντυπωσιάζεται από την ευρυχωρία και την ωραία διακόσμηση του. Μεγάλες καμάρες στηριζόμενες σε κιονοστοιχία διαχωρίζουν τα δύο κλίτη.

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο, με τις όμορφες λεπτομέρειες, του κλίτους του Αγίου Αντωνίου προέρχεται από τον παλιό ναό ενώ εκείνο του Ευαγγελισμού κατασκευάστηκε το 1915 και ήταν δωρεά του Χατζη-Ματθαίου Γαλανάκη, που είχε καταφέρει να επισκεφθεί και να προσκυνήσει τα Ιεροσόλυμα τρείς φορές στη ζωή του.

Η εικόνα του Αγίου Αντωνίου, που βλέπουμε στο μεγάλο προσκυνητάρι στο κέντρο, είναι από τον πρώτο ναό του Αγίου στο Σκινιά ενώ της ίδιας χρονολογίας είναι και η φορητή εικόνα της Παναγίας στο νότιο τοίχο. Οι υπόλοιπες εικόνες, φιλοτεχνημένες από το 1911 (Άγιοι Πάντες) μέχρι και το 1956 και κάποιες μεταγενέστερες, φέρουν τις υπογραφές του Γεωργίου Νικολαΐδου και των Ιωάννου Ψαράκη και Υιού Εμμανουήλ.

Ψάλτες και παπάδες

Ο Σκινιάς αξίζει ν’ αναφέρουμε πως είναι ένα χωριό που έχει παράδοση στο να βγάζει καλλίφωνους ψάλτες. Συνολικά οι ψάλτες που κατάγονται απ, αυτό το χωριό και ψάλουν, μετά από σχετικές σπουδές, σε εκκλησίες της Κρήτης είναι τουλάχιστον 16-17 ενώ από το ίδιο χωριό έχουν καταγωγή και 5-6 ιερείς.

(Οι πληροφορίες για το ναό και την ιστορία του προέρχονται από τον συνταξιούχο αντισυνταγματάρχη χωροφυλακής Γεώργιο Μιζεράκη, τον ιερέα του χωριού π. Μιχαήλ Παπαϊωάννου και τον ψάλτη Ιωάννη Θεοδοσάκη).