Τα Κατσιγαραλείμματα: Τι ήταν και που τα εφάρμοζαν οι παλιοί Κρητικοί

 

Οι μαντάκοι είναι τσιμπούρια που ταλαιπωρούν τα πρόβατα κι άλλα ζώα. Ειδικά τα πρόβατα όχι μόνο τα εξουθενώνουν αλλά μπορούν να τα οδηγήσουν ακόμα και στο θάνατο.

Ο μάντακας δεν έχει μεγάλο θώρακα αλλά το στομάχι του όταν απομυζά αίμα μπορεί να φθάσει στο μέγεθος ενός φασολιού.

Οι κτηνοτρόφοι από παλιά είχαν παρατηρήσει πως ο κύκλος των μαντάκων ήταν 3ετής. Στην «πρωτομαντακιά» ήταν πολλοί οι μαντάκοι, στη «δευτερομαντακιά» λιγότεροι και στη φάση του «καθαρού» ελάχιστοι, μέχρι να ξεκινήσει νέος κύκλος.

Τα συγκεκριμένα ζωύφια τα αντιμετώπιζαν με «μανακόσκονη».Τη διέλυαν μέσα σε νερό και ψέκαζαν με ψεκαστήρα μέσα στη μάντρα κι έτσι ψοφούσαν τα ενοχλητικά έντομα.

Πριν απ' αυτή τη μέθοδο όμως, ακόμα πιο παλιά, αντιμετώπιζαν τους μαντάκους με κατσιγαράλειμμα. 

Το λάδι που δεν περνούσε από το διαχωριστήρα στο ελαιουργείο το έβαζαν σε πιθάρια και εκεί γινόταν ένα είδος ζύμωσης.

Το καθαρό λάδι έπλεε στην επάνω πλευρά και κάτω απ' αυτό ήταν οι κατσίγαροι ή φέτσες.

Το υλικό αυτό είναι παχύρευστο και μαύρο σαν πίσσα. Αυτούς τους κατσιγάρους έβραζαν οι κτηνοτρόφοι για να γίνουν πιο ρευστοί και άλειβαν τα πρόβατα για να πεθάνουν οι μαντάκοι.

Τα έπιαναν ένα ένα τα πρόβατα και βουτούσαν μέσα στο δοχείο με τον κατσίγαρο μια τούφα μαλλί. Με αυτή μετά άλειφαν όλο το ζώο, κι έτσι εξολόθρευαν τους μαντάκους.

Πηγή: «Κρητική Λαογραφία-Ξενάγηση στο παρελθόν εφ όλης της ύλης», Κανάκη Ι. Γερωνυμάκη