Καμάρες: Ο βυζαντινός οικισμός δίπλα στις Αμουργέλλες και η ενδιαφέρουσα ιστορία του

Αγωνίζεται να κρατηθεί όρθιος, ότι απ΄αυτόν έχει απομείνει, κι αν οι πέτρες του διέθεταν φωνή σίγουρα θα είχαν να μας διηγηθούν πολλές ιστορίες για μέρες ευημερίας αλλά και απόλυτης αγριότητας.

Ο λόγος για τις Καμάρες έναν ερειπωμένο οικισμό που δεσπόζει σε ύψωμα, με θέα το φράγμα των Αμουργελλών, και του οποίου η ιστορία χάνεται στο βάθος των αιώνων.

Της Ελένης Βασιλάκη

Οι ντόπιοι το ξέρουν περισσότερο ως τουρκοχώρι, λόγω των τελευταίων κατοίκων του, όμως η παρουσία ερειπίων ορθόδοξου ναού στο εσωτερικό του μας πάει πολύ πιο πίσω σε ότι αφορά την ίδρυση του.

Υποψιασμένοι από την ύπαρξη ναού αλλά και ενδείξεις παρουσίας πυργόσπιτου και τείχους απευθυνθήκαμε στο Χαράλαμπο Γάσπαρη, διαπρεπή ιστορικό, Διευθυντή Ερευνών στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, που μελετά αυτής της κατηγορίας τους οικισμούς στην Κρήτη.

Οι πληροφορίες που παρείχε στο e-storieskritis.gr είναι πολύτιμες. Σύμφωνα με όσα ο ίδιος έχει εντοπίσει σε γρπατές πηγές η ύπαρξη του χωριού Καμάρες, στην περιοχή αυτή, μαρτυρείται ήδη από το 1227. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι θα πρέπει πιθανότατα να υπήρχε τουλάχιστον κατά τον τελευταίο αιώνα της βυζαντινής περιόδου. Μετά τους Ενετούς, όταν η Κρήτη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών, κατοικήθηκε από εξισλαμισμένους Κρητικούς.

Οι σκληροί μουσουλμάνοι κάτοικοι

Οι τελευταίες καταγραφές κατά την Τουρκοκρατία αναφέρουν στις Καμάρες την παρουσία οκτώ οικογενειών μουσουλμάνων, όπως μας είπε ο πρώην πρόεδρος του Πολιτιστικού Συλλόγου Αμουργελλών, Γιάννης Κλάδος.

Φαίνεται να ήταν τότε ένα χωριό με σκληρούς κατοίκους που δεν λογάριαζαν τίποτα και κανένα, όπως γνωρίζουμε πως ίσχυε και σε κάποια άλλα κρητικά χωριά με εξισλαμισμένους πληθυσμούς, όπως ο Μπαδιάς, το Αξέντι, κ.α

Μάλιστα διηγούνται μέχρι σήμερα την ιστορία ενός κατοίκου των Καμαρών ο οποίος βίασε μια νεαρή κοπέλα στο κοντινό χωριό του Αγίου Βασιλείου και μάλιστα μπροστά τα μάτια των, ανήμπορων να αντιδράσουν, γονιών της. Ο αδελφός της κοπέλας όμως ήταν ένας δυνατός χαίνης (αντάρτης) κι όταν έμαθε τι συνέβη αποφάσισε να πάρει εκδίκηση.

Πήγε στις Καμάρες και έστησε καρτέρι έξω από το χωριό, κρυμμένος πάνω σε μια ελιά. Όταν είδε το βιαστή της αδελφής του να προσεγγίζει του επιτέθηκε και τον σκότωσε, πριν προλάβει να αντιδράσει. Ακολούθως τον αποκεφάλισε και μετέφερε το κεφάλι του στο σπίτι της οικογένειας του για να δείξει στους γονείς του πως πήρε εκδίκηση για το βιασμό της αδελφής του.

Οι τελευταίοι Οθωμανοί κάτοικοι των Καμαρών φέρεται να ανήκαν στην οικογένεια των Φασφουτάκηδων και το εγκατέλειψαν κάπου μεταξύ 1910-1912, καθώς μάλλον ενεπλάκησαν σε αιματηρό επεισόδιο και ο τόπος έπαψε πια να ανέχεται την παρουσία τους.

Το χωριό έκτοτε δεν κατοικήθηκε ξανά.Σταδιακά ερήμωσε και σιγά σιγά άρχισε να χάνεται από το "χάρτη",καθώς πολλές από τις πέτρες των κτισμάτων του αφαιρέθηκαν από κατοίκους των Αρμανωγείων κι άλλων κοντινών χωριών κι έγιναν πρώτη ύλη για να κτιστούν σε αυτά τα χωριά καινούργια σπίτια.

Όπως μας είπε ο κ. Κλάδος, τα απομεινάρια της εκκλησίας, που διακρίνονται σήμερα στο ερειπωμένο χωριό πνιγμένα στους βάτους, ανήκαν σε δίκλιτο ναό αφιερωμένο στους Ταξιάρχες.

Σε κοντινή απόσταση υπάρχει και δεξαμενή που συγκέντρωνε το νερό πηγής και ύδρευε τις Καμάρες. Φέρει δε και επιγραφή, αγνώστου μέχρι στιγμής περιεχομένου.

Σήμερα στο χώρο του οικισμού, πέρα από τον ερειπωμένο ναό, διακρίνονται τα ερείπια ψηλού κτίσματος, στο κέντρο και στο ψηλότερο σημείο του λοφίσκου, το οποίο μοιάζει με πυργόσπιτο. Λίγο πιο χαμηλά υπάρχουν ενδείξεις τείχους.

Διάσπαρτοι σωροί από πέτρες βρίσκονται σε μια μεγάλη έκταση στο σημείο μαρτυρώντας την παρουσία σπιτιών και άλλων δομών χρήσιμων για τους κατοίκους. Οι Καμάρες θρυλείται πως ήταν ένα πλούσιο χωριό.

Σε αντίθεση με το παρελθόν σήμερα ο τόπος αυτός αποπνέει γαλήνη και ηρεμία. Η θέα από εκεί ψηλά του φράγματος των Αμουργελλών είναι μαγική ενώ τίποτα δεν έχει απομείνει που να θυμίζει ούτε τους προκομένους και παραγωγικούς κατοίκους του κατά την Ενετοκρατία και προγενέστερα, ούτε τους σκληρούς και άγριους κατοίκους του κατά την Τουρκοκρατία.

Το μόνο που δυνατά φωνάζουν τα ερείπια των Καμαρών είναι πως πρέπει να διατηρηθούν ως ιστορική μνήμη της περιοχής και ως ένα επιπλέον κίνητρο επίσκεψης στις Αμουργέλλες που έχουν κατακτήσει ήδη μια θέση στον χάρτη του οικοτουρισμού, λόγω του φράγματος τους.