Ο Μινωϊκός Οικισμός και το Ιερό Κορυφής στο Καρφί

 

Στα ανατολικά του διάσελου της Αμπέλου (Σελί), στα σύνορα Ηρακλείου και Λασιθίου και συγκεκριμένα στην κορυφή Καρφί, σε υψόμετρο 1100 μέτρων, αναπτύχθηκε ένας σπουδαίος μινωικός οικισμός κι ακόμα πιο πριν ένα Ιερό Κορυφής.

Οι Μινωίτες επέλεξαν να φτιάξουν την εγκατάσταση τους στην ανατολική πλευρά ενός ασβεστολιθικού εξάρματος καταλαμβάνοντας, όπως προέκυψε από τις αρχαιολογικές έρευνες, όλη την επίπεδη έκταση μεταξύ των κορυφών Μικρή και Μεγάλη Κοπράνα. Εκτιμάται πως εκεί ζούσαν περί τα 2.500 άτομα!

Η ονομασία βέβαια Καρφί, που δόθηκε στον οικισμό, είναι μεταγενέστερη καθώς δεν διασώθηκε η μινωική ονομασία του.

Οι Μινωίτες αναζήτησαν στο Καρφί ασφάλεια όταν Δωρικά φύλα εισέβαλλαν στο νησί. Γύρω στο 1100 π. Χ έφτιαξαν τον οικισμό τους στον ίδιο χώρο όπου υπήρχε ήδη Ιερό Κορυφής από τη μεσομινωική περίοδο, 2200 - 1550 π.Χ.

Η αρχαιολογική σημασία του τόπου αυτού εκτιμήθηκε αρχικά από τον Α. Έβανς  το 1896, όμως το 1930 ο Βρετανός αρχαιολόγος John D. Pendlebury προχώρησε πιο συστηματικά την ανασκαφή του, η οποία συνεχίστηκε από τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή.

Κατά τις ανασκαφικές έρευνες ήλθαν στο φως διάφορα ευρήματα, κυρίως στο Ιερό. Εκεί βρέθηκαν τελετουργικά αγγεία, λατρευτικά αντικείμενα και αγαλματίδια, όπως το ειδώλιο της θεάς με υψωμένα τα χέρια σε στάση προσευχής ή ευλογίας, με το σωληνόμορφο κορμό, τα ακίνητα κάτω άκρα και το πτηνό στο κεφάλι.

Άλλα σημαντικά αντικείμενα, πλήν από σκεύη καθημερινής χρήσης, δεν εντοπίστηκαν κι αυτό αποδίδεται στο γεγονός πως ο οικισμός δεν καταστράφηκε ξαφνικά αλλά εγκαταλείφθηκε σταδιακά από τους κατοίκους του, που πήραν μαζί και όλα τα πράγματα τους.

Από τα πιο ενδιαφέροντα στοιχεία στο αρχαίου οικισμού είναι η διαμόρφωση του με πλακόστρωτα δρομάκια, που θυμίζει αρκετά τη σύγχρονη αρχιτεκτονική σε χωριά του Λασιθίου.

Στο σημείο βρέθηκαν συγκροτήματα μονώροφων οικιών με αυλές. Ακόμα ήλθε στο φως ένα μεγάλο τριμερές κτίριο, το οποίο θεωρείται πως λειτουργούσε ως ιερό. Πλησίον του οικισμού ανασκάφηκαν και δύο νεκροταφεία,με υπολείμματα δεκαεπτά θολωτών τάφων.

Η ύδρευση των κατοίκων στο Καρφί γινόταν από τη Βιτσιλόβρυση ή «πηγή των αετών», που βρίσκεται σε μικρή απόσταση και που τότε φαίνεται να είχε μεγαλύτερη ποσότητα νερού απ' ότι σήμερα.

Δυστυχώς σήμερα το Ιερό Κορυφής και ο Μινωικός Οικισμός στο Καρφί γνωρίζουν, όπως και άλλοι πολλοί αρχαιολογικοί χώροι στην Κρήτη, την εγκατάλειψη.

Στο Καρφί μπορεί να φθάσει κανείς πεζοπορώντας από το Τζερμιάδων, από ένα σηματοδοτημένο και βατό μονοπάτι που ξεκινάει από την κορυφή Παπούρα ή από το οροπέδιο Νήσιμο περνώντας από την πηγή Αστιβιδερού. Η πορεία καλύπτει μια απόσταση κάτι παραπάνω από δέκα χιλιόμετρα ωστόσο η θέα από την κορυφή αποζημιώνει όπως και η αίσθηση που βιώνει όποιος βρεθεί σε αυτό τον σημαντικό αρχαιολογικό χώρο.

(Το φωτογραφικό υλικό μας διέθεσε ο Γιώργος Χαλκιαδάκης, τον οποίο και ευχαριστούμε πολύ)

Η θέα από το Καρφί