Το άγνωστο παμπάλαιο πατητήρι στη θέση Πρασάς στο Αλάγνι

 

 

Στη θέση Πρασάς, στον οικισμό του Αλαγνίου του Δήμου Αρχανών Αστερουσίων, βρίσκεται ένα παμπάλαιο πατητήρι, πάνω σε μικρό ύψωμα, απ’ όπου όμως η θέα είναι απεριόριστη προς τις καλλιέργειες της ευρύτερης περιοχής.

Στο Αλάγνι έχουν εντοπιστεί μέχρι σήμερα τουλάχιστον τρία πατητήρια με χρήση από την Ενετοκρατία ίσως και παλαιότερα, ενώ οι αρχαιολόγοι μιλούν για σύνδεση του οικισμού με το Μινωικό ανάκτορο του Γαλατά. Πρόκειται για μια περιοχή με μεγάλη παράδοση στην αμπελοκαλλιέργεια και την παραγωγή κρασιού η οποία συνεχίζεται ως τις μέρες μας.

Το συγκεκριμένο πατητήρι έχει κατασκευαστεί σε σημείο όπου υπάρχει πλακούρα με το χώρο γύρω του να μαρτυρά πως ενδεχομένως να μην ήταν μόνο τόπος για το πάτημα σταφυλιών αλλά να είχαμε εκεί μια ολόκληρη εγκατάσταση. 

Παρότι σήμερα καλυμμένο από θάμνους και μισοκατεστραμμένο διακρίνεται καλά το υπολήνιο του. Από τη μέτρηση του με τον γεωλόγο και ερευνητή Στέλιο Μανωλιούδη διαπιστώσαμε πως το μήκος του προσεγγίζει τα 2,15 μέτρα, το πλάτος του τα 1,15 μέτρα και το βάθος του τα 60 εκατοστά.

Στο βράχο ευδιάκριτος είναι και ο ανοικτός κρουνός, που λάξευσαν οι κατασκευαστές του, για να τρέχει ο μούστος από τη ληνό που βρίσκεται ακριβώς επάνω από το υπολήνιο.

Ο ληνός είναι ορθογώνιος, κατά βάσην κτιστός, γι' αυτό και έχει υποστεί τη μεγαλύτερη φθορά. Υπολογίζεται το πλάτος του στα 2,40 μέτρα και το μήκος του στα 3,50 μέτρα.

Διάσπαρτοι πάνω στην εγκατάσταση γωνιόλιθοι που κάποτε αποτελούσαν τα τοιχώματα του πατητηριού.

Ακριβής χρονολόγηση της συγκεκριμένης εγκατάσταση δεν έχουμε ωστόσο δεν αποκλείεται να είχε χρήση πριν την Ενετοκρατία και θα έχει ενδιαφέρον αν ο ευρύτερος χώρος καθαριζόταν από τη χαμηλή βλάστηση ώστε να φανεί αν εκτός από το πατητήρι υπήρχαν κι άλλα απομεινάρια κτισμάτων στο σημείο.

Για την ιστορία να πούμε πως, όπως αναφέρει ο  Ιστορικός, Διευθυντής στο Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, Χαράλαμπος Γάσπαρης, τα πατητήρια στη μεσαιωνική Κρήτη βρίσκονταν διάσπαρτα ανάμεσα σε αμπελώνες ή στους οικισμούς και ήταν λαξευτά ή κτιστά, στεγασμένα ή ανοικτά.

Οι γαιοκτήμονες της εποχής προτιμούσαν τα πατητήρια μέσα ή πολύ κοντά στο αμπέλι και για την αποφυγή κλοπής σταφυλιών, τόσο από τον ίδιο τον καλλιεργητή όσο και από κλέφτες.

 

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από «Τα πατητήρια στη Μεσαιωνική Κρήτη, 13ος-14ος αιώνας», Χαράλαμπος Γάσπαρης)

Ο ανοικτός κρουνός