Οι ανεμόμυλοι των "Ξιδιανών" στο Χάρακα και η ιστορία τους

 

Σε ένα ύψωμα, έξω από το Χάρακα, απέναντι ακριβώς από το χαράκι που φιλοξενεί το κάστρο του οικισμού βλέπουμε τα ερείπια ενός εντυπωσιακού σε μέγεθος ανεμόμυλου.

Η κουκούλα του (σκεπή) έχει καταρρεύσει και μέσα διακρίνεται πεσμένος ο άξονας που συγκρατούσε τη φτερωτή του.

Παρότι ο χρόνος δεν έχει φερθεί ευγενικά, ούτε σε αυτό το κτίσμα, η κατάσταση του δεν είναι η χειρότερη δυνατή κι αν κρίνουμε από την ιστορία του είναι ένα μνημείο για την περιοχή που αξίζει να διασωθεί.   

Όπως μας είπε η Αικατερίνη Λυδάκη Phillips, ο συγκεκριμένος ανεμόμυλος ήταν στην ιδιοκτησία της οικογένειας Λυδάκη.

Και αυτός, όπως και πολλοί άλλοι ανεμόμυλοι της περιοχής, είχαν κατασκευαστεί από τον προπάππου της Κωνσταντή Λυδάκη με καταγωγή από τον Ξιδά (σημερινή Λύττο), γι’ αυτό και όλα τα μέλη της οικογένειας που μετακόμισαν και έζησαν στο Χάρακα, είχαν το παρατσούκλι Ξιδιανοί.

Οι μύλοι φτιάχτηκαν από τη οικογένεια Λυδάκη την περίοδο από το 1890 έως και τις αρχές του 1900 και φυσικά προσδιορίζονταν ανάλογα με το όνομα και το παρατσούκλι του ιδιοκτήτη τους: ο μύλος του Ξιδιανομιχάλη, ο μύλος  του Ξιδιανοχαραλάμπη κτλ.

Από την οικογένεια αυτή, σύμφωνα με την κ. Λυδάκη, προέρχονταν τέσσερις γενιές μαστόρων που έκτιζαν κατά κύριο λόγο ανεμόμυλους και φάμπρικες για το λάδι.

Ο ανεμόμυλος των φωτογραφιών έχει γίνει δωρεά στον Πολιτιστικό Σύλλογο του Χάρακα με σκοπό να αναπαλαιωθεί. Ο αείμνηστος αρχαιολόγος Αθανάσιος Παλιούρας είχε όραμα για την περιοχή του Χάρακα το οποίο περιελάμβανε αναπλάσεις, αναδασώσεις αλλά και δημιουργία εκθεσιακού χώρου στο χωριό, όμως δυστυχώς τον πρόλαβε ο θάνατος και τα σχέδια του έμειναν πίσω. Βέβαια η ελπίδα πως κάποια στιγμή θα πάρουν σάρκα και οστά υπάρχει ζωντανή ακόμα.

Ο ρόλος των ανεμόμυλων του Χάρακα στην Κατοχή

Οι ανεμόμυλοι των Λυδάκηδων στο Χάρακα έπαιξαν σημαντικό ρόλο την περίοδο της Κατοχής φιλοξενώντας Νεοζηλανδούς, Άγγλους και Αυστραλούς στρατιώτες των Συμμάχων που ήθελαν να περάσουν στην Αίγυπτο.

Στον ανεμόμυλο του Ξιδιανοχαραλάμπη στο Χάρακα, και σ' ένα τουλάχιστον ακόμα, λειτούργησε μάλιστα την περίοδο της Αντίστασης ασύρματος με τον οποίο οι αντάρτες επικοινωνούσαν με Κάϊρο.

Ο γιός του Ξιδιανοχαραλάμπη, Σοφοκλής, απόφοιτος της Σχολής Ευελπίδων, βρισκόταν στην Αίγυπτο με τους Συμμάχους . Έτσι ο Χαραλάμπης με το γιατρό Δημήτρη Λυδάκη, που διετέλεσε πρόεδρος του Χάρακα την περίοδο 1940-43, διατηρούσαν στον ανεμόμυλο τον ασύρματο και είχαν ανοικτή επικοινωνία για την οργάνωση του αγώνα ενάντια στους Γερμανούς.

Μάλιστα, όπως μας είπε η κ. Λυδάκη, σημαντικός ήταν ο ρόλος την Κατοχή και της συζύγου του Δημήτρη Λυδάκη, της Ευανθίας Μεϊμαράκη, (της γνωστής πολιτικής οικογένειας) η οποία μιλούσε άπταιστα Γερμανικά και Γαλλικά και μπορούσε να επικοινωνήσει με τους κατακτητές και να αποσοβήσει κινδύνους.

Οι φωτογραφίες του ανεμόμυλου είναι του Αντώνη Παντερή (Holiday Experts).