Το κάστρο του Χάρακα: Εντυπωσιακές εναέριες εικόνες

 

Επιβλητικός και αγέρωχος στέκει δυτικά του οικισμού του Χάρακα, στην πρώην επαρχία Μονοφατσίου, ο βράχος (χαράκι) που αποτελεί σήμα κατατεθέν για την περιοχή.

Ο Χάρακας είναι κτισμένος στους πρόποδες των Αστερουσίων σε απόσταση 45 χιλιομέτρων από τη πόλη του Ηρακλείου.

Επί Ενετών ο οικισμός ονομάζονταν San Giovanni (Άγιος Ιωάννης) όμως μετονομάστηκε σε Χάρακα εξαιτίας του μονόλιθου που χαρακτηρίζει αυτό τον τόπο και ορθώνεται σε ύψος 35 μέτρων.

Το πλάτος του είναι σχεδόν 60 μέτρα και ως εκ τούτου ικανός να φιλοξενήσει κτίσματα, όπως τα απομεινάρια ενός κάστρου και την εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος.

Ακριβή χρονολόγηση του κάστρου πάνω στο χαράκι αυτό δεν διαθέτουμε. Στο κτίσμα διακρίνονται δύο οικοδομικές φάσεις, η πρώτη από τις οποίες είναι της μεσοβυζαντινής περιόδου.

Οι οχυρώσεις και τα περισσότερα ερείπια που βλέπουμε σήμερα πάνω στο βράχο θεωρούνται μεταγενέστερα και σίγουρα είναι ενετικά.

To χωριό του Χάρακα αναφέρεται για πρώτη φορά ως San Giovanni σε ένα συμβόλαιο του 1280. Από το 1373 και μετά υπάρχουν αρκετές αναφορές του σαν ενετικό φέουδο.

Εκτιμάται πως γύρω από τον οχυρωμένο βράχο υπήρχε βυζαντινός οικισμός που πέρασε στα χέρια των Ενετών και έγινε φέουδο τους.

Δεδομένου ότι απαραίτητο στοιχείο κάθε φέουδου ήταν η ύπαρξη κάστρου και του ότι από αμυντικής απόψεως η θέση του βράχου ήταν εξαιρετική,μπορούμε να συμπεράνουμε ότι η ενετική οχύρωση είχε ήδη κατασκευαστεί τον 14ο αιώνα. Σε αυτό συνηγορεί και το γεγονός  ότι η οχύρωση δεν ήταν ιδιαίτερα εξελιγμένη όπως οι ενετικές οχυρώσεις μεταγενέστερων εποχών.

Μετά την οθωμανική κατάκτηση το κάστρο δεν αποκλείεται να χρησιμοποιήθηκε από τους Τούρκους. Εγκαταλείφθηκε όμως σχετικά γρήγορα. Έτσι σε ένα οθωμανικό προικώον έγγραφο του 1718 γίνεται και η εξής αναφορά: «δωρείται εις τον σύζυγόν της Μεχμέτ Βέην … και ένα ηρειπωμένον σεράγιον κείμενον επί του βράχου του χωρίου Χάρακα».

Δομικά και αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά

Η οχύρωση του βράχου διαμορφώθηκε στα δυτικά με διπλό περίβολο.Ίχνη οχυρωματικών περιβόλων σώζονται επίσης στη βόρεια και στη νότια πλευρά, ενώ η ανατολική παρέμεινε ανοχύρωτη καθώς από εκεί ο βράχος είναι πρακτικά κάθετος και απροσπέλαστος.

Στο ανώτερο επίπεδο του βράχου δεσπόζει ένα μακρόστενο κτίριο με τρεις διαδοχικές αίθουσες στεγασμένες με ημικυλινδρικό θόλο.Η κλιμακωτή διαμόρφωση του ανατολικού τοίχου του κτίσματος, η διακύμανση του πλάτους του και η κλίση του διαμορφώνονται από το ανάγλυφο του βράχου πάνω στο οποίο είναι προσαρμοσμένο.

Η στέγη του κτιρίου και διάφορα ανοίγματα στα πλάγια ήταν ειδικά διαμορφωμένα για τη συλλογή των ομβρίων υδάτων.Το δάπεδο των τριών αιθουσών διαμορφώθηκε απευθείας πάνω στην επιφάνεια του βράχου, που για το λόγο αυτό λαξεύτηκε κατάλληλα και επικαλύφτηκε με ασβεστοκονίαμα. 

Στη ΒΔ πλευρά του κτιρίου υψωνόταν διώροφος ορθογώνιος πύργος του οποίου σήμερα σώζονται ίχνη της ανωδομής στα σημεία που στηριζόταν στο κτίριο.Νοτίως του κτιριακού συγκροτήματος σώζονται τα θεμέλια ενός άλλου ορθογωνίου κτίσματος στην άκρη του οποίου υπήρχε ένας δεύτερος πύργος. Μαζί με τον πύργο της βόρειας πλευράς θα πρόσφεραν πλήρη κατόπτευση της γύρω πεδιάδας.

Στο ανώτατο σημείο του βράχου υπάρχουν ίχνη από ένα άλλο κτίσμα που μάλλον ήταν και αυτό πύργος και κατά κάποιο τρόπο ο ακρόπυργος, το σημείο έσχατης άμυνας του κάστρου.

Χαμηλότερα από το υπόλοιπο κτιριακό συγκρότημα στη δυτική πλευρά βρίσκεται ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος. Νοτιότερα από το ναό υπάρχει τείχισμα με επάλξεις.

Οι φωτογραφίες και το βίντεο είναι του Αντώνη Παντερή εναέρια βίντεο του οποίου μπορείτε να δείτε σε αυτό το σύνδεσμο https://bit.ly/2RsjVbj.

Οι πληροφορίες για το κάστρο αντλήθηκαν από την ιστοσελίδα Κάστρα της Ελλάδας.