Ναός Αγίων Αποστόλων: Ένα ξεχωριστό μνημείο στον οικισμό του Αγίου Μύρωνα με μοναδικές τοιχογραφίες

 

Εντός του παλιού οικισμού του Αγίου Μύρωνα, στη γειτονιά που οι ντόπιοι ονομάζουν Αμπομπάντενα, πάνω σε ύψωμα με απίστευτη θέα προς το Ηράκλειο, είναι κτισμένος ο μονόχωρος και καμαρποσκεπής ναός των Αγίων Αποστόλων.

Είναι ένας πολύ ξεχωριστός ναός και το καταλαβαίνει κανείς μόλις εισέλθει στο εσωτερικό του.Κι αυτό γιατί οι τοιχογραφίες του παρουσιάζουν μια μοναδικότητα στην τεχνική εκτέλεση τους, παρά τις φθορές που ο χρόνος και οι άνθρωποι τους έχουν προκαλέσει. 

Αν παρατηρήσει κανείς τα πρόσωπα τα μορφών, που απεικονίζονται στις τοιχογραφίες, θα διαπιστώσει πως τα μάτια έχουν αφαιρεθεί σχεδόν απ όλες, πράξη που αποδίδεται στους Οθωμανούς την περίοδο που είχαν την Κρήτη υπό την κατοχή τους.

Σε τι συνίσταται όμως η μοναδικότητα των τοιχογραφιών; Οι Άγιοι Απόστολοι είναι η μοναδική εκκλησία στην οποία οι τοιχογραφίες έχουν εκτελεστεί σε πανί (καναβάτσο) το οποίο στη συνέχεια επικολλήθηκε στους τοίχους του ναού. Πρόκειται για μια τεχνική που χρησιμοποιούσαν οι Ιταλοί καλλιτέχνες ζωγράφοι από τον 16^ο αιώνα κι έπειτα.

Το εικονογραφικό πρόγραμμα στο ναό έχει έντονο ταφικό χαρακτήρα και περιλαμβάνει μια αρκετά μεγάλη σειρά παραστάσεων από τη Δευτέρα Παρουσία, οι οποίες καλύπτουν όλο το δυτικό τμήμα του ναού. Επίσης υπάρχουν παραστάσεις όπως η Ανάσταση του Λαζάρου, ο Μυστικός Δείπνος, ο Νιπτήρας, η Σταύρωση, ο Επιτάφιος Θρήνος, η Εις Άδου Κάθοδος , η Ψηλάφιση του Θωμά, η Ετοιμασία του Θρόνου, η Ανάληψη και αρκετές άλλες.

Όπως αναφέρουν οι ειδικοί, η απόδοση των προσώπων είναι ζωγραφική, έντονα επηρεασμένη από τη δυτική τέχνη, με εμφανές το δραματικό στοιχείο ,ιδιαίτερα στην παράσταση με τον Επιτάφιο Θρήνο, όπου μια γυναικεία μορφή καθισμένη δίπλα στο Χριστό θρηνεί με το δεξί χέρι στο πρόσωπο και το αριστερό υψωμένο.

Στους Αγίους Αποστόλους εξάλλου βλέπουμε στη βόρεια παρειά του ιερού μια ενδιαφέρουσα τοιχογραφία φιλοτεχνημένη σύμφωνα με την τεχνοτροπία της δυτικής ζωγραφικής.

Στην ψηλάφιση του Θωμά η έντονη ταραχή των Αποστόλων είναι ξένη στην ορθόδοξη κρητική ζωγραφική της εποχής όπως και οι πολυάριθμοι άγγελοι που σηκώνουν τη δόξα του Χριστού στην παράσταση της Δευτέρας Παρουσίας.

Θεωρείται σχεδόν βέβαιο πως οι τοιχογραφίες στην εκκλησία των Αγίων Αποστόλων φιλοτεχνήθηκαν από κάποιο δυτικό ζωγράφο, γνώστη της μεταβυζαντινής ζωγραφικής κατά παραγγελία κτήτορα καθολικού. Αυτό φαίνεται ξεκάθαρα και στην παράσταση του Αγγέλου, έργο δυτικής τεχνοτροπίας που συναντάμε στο Ιερό, πράγμα που ένας Κρητικός ζωγράφος ούτε θα διανοούνταν να ζωγραφίσει κατ' αυτό τον τρόπο.

Το 2002 σε συνεργασία με την Εφορία βυζαντινών αρχαιοτήτων  έγινε στερέωση και ο καθαρισμός των τοιχογραφιών καθώς και  ανακαίνιση του  ναού μέσα και έξω.

Κατά την διάρκεια της ανακαίνισης  βρέθηκαν τάφοι στο δάπεδο της εκκλησίας με οστά, τα οποία ξανασκεπάσθηκαν. Τότε έγινε αλλαγή του τέμπλου, των καθισμάτων του ψαλτηρίου και των καντηλιών ενώ προστέθηκε παγκάρι.Στο δάπεδο, που ήταν από τσιμέντο, τοποθετήθηκαν πέτρινες πλάκες σύμφωνα με την υπόδειξη των αρχαιολόγων όπως και εξωτερικά.Τέλος έγινε αλλαγή των κεραμιδιών καθώς και αποκατάσταση της θέσης του παλαιού καμπαναριού.

Στις 9 Σεπτεμβρίου 2002 τελέσθηκαν τα ιερά εγκαίνια του ναού υπό τον τότε θεοφιλέστατο Επίσκοπο Κνωσού κ. Μακάριο,  ιερατεύοντος του π. Νικόλαου Κριτσωτάκη, αφημέριου του Αγίου Μύρωνα.Ο ναός γιορτάζει  πανηγυρικά στις 29 Ιουνίου κάθε χρόνο.

Αντλήθηκαν πληροφορίες από την έκδοση "Το Μαλεβίζι από τα προϊστορικά χρόνια μέχρι σήμερα"-ΟΡ.Α.ΜΑ 1998 Δήμος Μαλεβιζίου και από την ιστοσελίδα της Ενορίας Αγίου Μύρωνος.