Δικταίον Άντρον: Το σπήλαιο όπου γεννήθηκε ο Δίας κοντά στο Ψυχρό Λασιθίου

Το Δικταίον Άντρον ή σπήλαιο του Ψυχρού βρίσκεται στη  βόρεια πλαγιά του όρους Δείκτη στο Λασίθι, σε υψόμετρο 1.025 μέτρων.

Πρόκειται για έναν πανάρχαιο τρόπο λατρείας, από τους πλέον σημαντικούς και επιβλητικούς που συναντάμε στην Κρήτη καθώς είναι ο τόπος γέννησης του Δία, σύμφωνα με τη μυθολογία.

Το σπήλαιο ανακαλύφθηκε από κατοίκους της περιοχής το 1883 και τράβηξε το ενδιαφέρον σημαντικών αρχαιολόγων της εποχής. Ο Federico Halbherr και ο Ιωσήφ Χατζηδάκης ανέσκαψαν το 1886 ένα μικρό κομμάτι, στην είσοδο του, προσπαθώντας παράλληλα να μαζέψουν ότι μπορούσαν από τα αντικείμενα που είχαν βρει πριν οι χωρικοί μέσα στο σπήλαιο.

Έκτοτε, και μέχρι το 1899 που έγινε μια πιο συστηματική έρευνα του από τον D. G. Hogarth, διευθυντή της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, είχαμε διάφορες ανασκαφικές προσπάθειες.

Η έρευνα ξεκίνησε από το λεγόμενο Άνω Σπήλαιο που καλύπτει δυο αίθουσες. Εκεί εντοπίστηκε τέμενος με έναν ορθογώνιο βωμό, που φέρεται να ήταν αρχαιότερος του τεμένους.

Στη συνέχεια ερευνήθηκε το Κάτω Σπήλαιο, που αποτελείται από πέντε μικρούς θαλάμους με μικρή λίμνη στο βάθος και εντυπωσιακούς σχηματισμούς σταλακτιτών και σταλαγμιτών, που κατά την αρχαιότητα λατρεύτηκαν από τους προσκυνητές.

Εδώ βρέθηκαν πολλά χάλκινα ειδώλια ανδρών και γυναικών, χάλκινα εργαλεία, πελέκεις, σφραγίδες, πόρπες, όλα αναθήματα πιστών που έφθαναν στην περιοχή για να λατρέψουν και να αποδώσουν τιμές στους θεούς τους.

Τα ευρήματα εντός του σπηλαίου ανάγονται σε διάφορες χρονικές περιόδους, νεολιθικά, μινωικά, υστερομινωικά, γεωμετρικά, αρχαϊκά, κλασικά, ελληνιστικά και ρωμαϊκά, αποδεικνύοντας  τη συνεχή χρήση του από τον άνθρωπο για λατρευτικούς σκοπούς.

Το Δικταίον Άντρο από την αρχή ταυτίστηκε με το χώρο όπου κατέφυγε η Ρέα για να γεννήσει, μακριά από τον Κρόνο, το Δία, πατέρα των θεών και των ανθρώπων. Η κατσίκα Αμάλθεια, κατ' άλλους νύμφη, έγινε τροφός του Δία ενώ οι Κουρήτες με το θόρυβο των όπλων τους και το χορό τους κάλυπταν το κλάμα του νεογέννητου θεού. Άλλοι μύθοι βέβαια αναφέρουν πως το Δία έθρεψαν μέλισσες ή περιστέρια ακόμα κι ένα θηλυκό γουρούνι.

Σύμφωνα με το Λουκιανό ο Δίας μετέφερε σε αυτό το σπήλαιο την Ευρώπη, μετά την απαγωγή της από τη Φοινίκη.

Το σπήλαιο έχει έκταση 2.200 τμ και είναι επισκέψιμο για το κοινό με το συνολικό μήκος της τουριστικής διαδρομής του να είναι 250 μέτρα.

Να σημειώσουμε τέλος πως το Δικταίο σήμερα εκτός από χώρος με σπουδαία αρχαιολογική σημασία αποτελεί κι ένα βιότοπο με ενδιαφέρον αφού σε θαλάμους στην κάτω πλευρά του φωλιάζουν διάφορα είδη νυχτερίδας, όταν βεβαίως δεν εισέρχεται στο εσωτερικό του κόσμος, καθώς και σπηλαιόβια αρθρόποδα ενώ στην είσοδο του βρίσκουν καταφύγιο διάφορα πτηνά.

 

(Αντλήθηκαν πληροφορίες από το Υπουργείο Πολιτισμού, Β. Αποστολάκου.)